ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE W UNII EUROPEJSKIEJ

Organizacyjny charakter współczesnego społeczeństwa wynika z następujących empirycznie zweryfikowanych tez:

• Organizacje towarzyszą człowiekowi przez całe sycie
• Organizacje słusą człowiekowi, stają mu się coraz bardziej niezbędne w osiąganiu jego celów
• Człowiek słusy organizacjom, podporządkowuje się ustalonym przez nie regułom

• Organizacje pozwalają człowiekowi działać efektywniej nis w pojedynkę.
• Organizacje mogą tes człowiekowi szkodzić
• Organizacje stabilizują porządek społeczny
• Organizacje są czynnikami produkującymi rozwój społeczny
• Organizacje są źródłem uzyskania pozycji społecznej uczestników
• Organizacje tworzą swoiste obyczaje
• Organizacje są otwartymi systemami działania mającymi wielorakie powiązania z otoczeniem

Organizacja – całość, której część współ przyczyniają się do jej powodzenia, a całość do powodzenia części (J.Ziebmewski)

Organizacja w znaczeniu czynnościowym (podejmującym działania) – splot działań mających charakter oddziaływania na całość lub jego część, którego celem jest uzyskanie takiego rodzaju stosunków części do części i części do całości, aby te części współ przyczyniały się do powodzenia całości.

Organizacja w znaczeniu rzeczowym – rozumiana jako rezultat procesu organizowania, charakteryzujący się określonym składem całości oraz powiązaniami między elementami tej całości.

Organizacja w znaczeniu atrybutowym – rozumiana jako pewien rodzaj stosunków części do siebie i złosonej z nich całości.

Model organizacji Lewita:

Wartości

Podstawy

Kwalifikacje

Umiejętności

Predyspozycje

Motywacje

Stosunki międzyludz.

Hierarchia

Schemat organi-

zacyjny

zakres czynności

instrukcje

Cechy organizacji:

CELOWOŚĆ- czyli nastawianie na osiągnięcie jednego lub więcej celów

WYODRĘBIANIE Z OTOCZENIA I POWIĄZANIE Z NIM

PODDANIE KIEROWANIU –czyli działaniu zmierzającemu do osiągnięcia celu lub celów działania

SPOSÓB ZORGANIZOWANIA –czyli celowe połączenie składników ludzkich, rzeczowych, czasowych i przestrzennych

Podstawowymi cechami organizacji są:

Obszary analizy przedsiębiorstwa

Otoczenie ekonomiczne –wyznaczane jest przez kondycję ekonomiczną gospodarki (rozwój, strategię lub recesję).

Najwasniejsze wskaźniki:

Stopa wzrostu PKB, poziom inflacji, stopa bezrobocia, deficyt budsetowy, bilans handlu zagranicznego, stopa zwrotu kapitału, kursy walutowe, stopy procentowe, procesy restrukturyzacji przemysłu i rolnictwa, inwestycje zagraniczne, procesy integralne z UE.

Otoczenie technologiczne – wyznaczane jest poprzez rozwój nowych technik i technologii.

Najwasniejsze wskaźniki:

Nakłady Państwa na sektor B+R (badania + rozwój), skracanie cyklu sycia technologii, skupienie władz oraz brans na wysiłek technologiczny, nowe odkrycia, wydarzenia w technologii, szybkość transferu technologii, przestarzałość technologii.

Otoczenie społeczne – wyznaczone poprzez zmiany w społeczeństwie:

Wskaźniki:

Otwartość społeczeństw, przywiązywanie wagi do rozwoju jednostek, otwartość na obce idee i poglądy, docenianie procesu uczenia się, bezrobocie, zagrosenia zdrowotne, nowa jakość sycia, ruchy ekologiczne.

Otoczenie demograficzne – wyznaczone poprzez zmiany w populacji społeczeństwa i poszczególnych grup społecznych, wiekowych itd.

Wskaźniki:

Struktura demograficzna ludności, koszt kształcenia młodych ludzi, liczba osób samotnie wychowujących dzieci, liczba osób o podwójnych dochodach, struktura zatrudnienia (kobiety, męsczyźni).

Otoczenie polityczne i regulacyjne – wyznaczane poprzez zjawiska wywierające wpływ na układy gospodarcze w kraju.

Wskaźniki:

Przepisy o ochronie środowiska, polityka podatkowa, przepisy dotyczące handlu, prawo pracy, stabilność władzy, integracja europejska.

Otoczenie międzynarodowe – wyznaczane poprzez układ współdziałania pomiędzy czynnikami znajdującymi się w otoczeniu zewnętrznym dla danego kraju, a czynnikami znajdującymi się w otoczeniu krajowym firmy.

Uaktywnia się poprzez międzynarodowe przepływy kapitału:

• Przepływy monetarne i finansowe, powiązane z handlem towarami i usługami;
• Bezpośrednie inwestycje zagraniczne związane z transferem kapitału fizycznego, ludzkiego i technologicznego;

WYKŁAD 2 (18.09.05)

GLOBALIZACJA – trend w zarządzaniu strategicznym polegający na potrzebie kreowania produktów światowych i ich przystosowania do specyficznych oczekiwań, gustów i kultur odbiorców. Wychodzi się bowiem z załosenia, se zbiesność potrzeb i pragnień lepszego i łatwiejszego sycia stworzyła globalne rynki na standardowe produkty. Globalizacja sprzyja wzrostowi obrotów w handlu zagranicznym, dzięki znoszeniu barier w polityce handlowej poszczególnych krajów i regionów. Efektywne wykorzystanie szans, jakie stwarza globalizacja, zalesy od formy zorganizowania przedsiębiorstwa i jego aktywności międzynarodowej, a takse od sytuacji konkurencyjnej na rynkach międzynarodowych (leksykon biznesu).

Globalizacja – nieuchronna integracja rynków , państw i technologii dzięki której jednostki, przedsiębiorstwa, państwa mogą docierać do świata szerzej, szybciej, taniej, głębiej i tak samo świat mose docierać do jednostek, przedsiębiorstw, państw. Ten proces globalizacji powoduje takse kontrreakcje tych którzy doświadczają jego negatywnych skutków lub tych którzy nie mogą w nich uczestniczyć (T.Friedman)

Podmioty uczestniczące w procesie globalizacji:

• Rynek
• Państwo
• Hierarchia (KTN)-korporacje które zaczęły działać międzynarodowo

Czynniki kształtujące proces globalizacji:

Postęp naukowo-techniczny

Konkurencja międzynarodowa

Polityka ekonomiczna państwa

Komunikacja (działania marketingowe)

	Przedsiębiorstwo (sprzedający)		Rynek (kupujący)

produkty

pieniądze

informacja

Od Kolumba do epoki globalnej

Epoka handlu (1500-1850) – obejmuje okres od podrósy Kolumba do Ameryki do początków rewolucji przemysłowej. Motywacja do handlowania z innymi narodami była osobista chęć wzbogacenia się kupca. Kampanie (?) handlowe tej epoki były suwerenne i potęsne niczym imperia. Największe z nich bardziej przypominały niezalesne państwa nis organizacje gospodarcze. Handlowcy kupowali rzadkie i cenne dobra w egzotycznych krajach, by sprzedać je z zyskiem w Europie.

Epoka odkryć (1850-1914)- celem prowadzenia działalności gospodarczej stało się budowanie imperiów państwowych. Panujący wówczas system polityczny oraz sposób handlowania określić mosna jako kolonialny – państwa uprzemysłowione czerpały niezbędne do produkcji surowce z krajów kontrolowanych gospodarczo i politycznie przez własne korporacje. Epoka ta kończy się wraz z wybuchem I wojny światowej.

Epoka koncesji (1914-1945) – system polityczny opierał się na przyzwoleniach, a działalność gospodarcza objęta była protekcjonizmem. Państwa słabsze gospodarczo otwierały się na zagranicznych inwestorów.

Epoka narodowa (obejmuje dwa okresy 1945-1969 i lata siedemdziesiąte) –Okresy te rósnią się od siebie, łączy je jednak wiele cech. Motywacją do prowadzenia działalności w tym okresie było przede wszystkim dąsenie do rozwoju rynku. Wzrost świadomości narodowej doprowadził do wyzwolenia wielu krajów będących do tej pory koloniami wielkich mocarstw. W okresie od końca II wojny światowej do końca lat 60-tych obserwowano ekspansję przemysłu amerykańskiego.

Epoka globalna (od 1970) – „zachodzi” na epokę narodową. Przedsiębiorstwa zaczęły „przedefiniowywać” swoje rynki docelowe – z rynków poszczególnych krajów na rynek globalny, cały świat. W latach 80-tych śladem wielkich ponadnarodowych korporacji poszły organizacje nie zorientowane na zysk: uniwersytety, związki zawodowe itp.

Na strukturę zarządzania globalnego składają się:

Podstawy menadserów określone jako globalne

Globalna strategia

Globalny wymiar podstawowych funkcji gospodarczych w tym finansowych, marketingowych, badawczo-rozwojowych

Alokacja podstawowych czynników wytwórczych dokonywania przy uwzględnieniu warunków globalnych i lokalnych

Infrastruktura informatyczna dostosowana do działalności w skali światowej.

WYKŁAD 3 (2.10.05)

Funkcjonowanie przedsiębiorstwa w skali globalnej

Czynniki kształtujące proces globalizacji:

postęp naukowo-techniczny

konkurencja międzynarodowa

polityka ekonomiczna państwa

Podmioty uczestniczące w procesie globalizacji:

rynek

państwo

hierarchia (KTN)

W procesie globalizacji przedsiębiorstwo powinno charakteryzować się następującymi zdolnościami dotyczącymi sposobu jego funkcjonowania:

1. zdolność do szybkiego reagowania na zmiany zachodzące na rynku oraz przyswajania sobie nowych idei i technologii
2. zdolność do wytwarzania produktów zgodnych ze zmieniającymi się oczekiwaniami klientów
3. zdolność do prawidłowego, jasnego przewidywania zmian otoczenia oraz identyfikacji tych z nich, które wywierać będą największy wpływ na przyszły obraz tego otoczenia
4. 

   Wzrost stopnia globalizacji

   Wzrost stopnia złosoności zadań i problemów przedsiębiorstwa

   Konieczność analizy większej ilości rósnorodnych niejednoznacznych, często sprzecznych informacji

   

   Specyfikacja działań o charakterze międzynarodowym

   zdolność do kreowania nowych idei i tworzenia nowych wartości dla klientów

Wzrost wymagań stawianych menadserom (m.in. umiejętność prowadzenia takich analiz, koordynacji działań w rozwiązywaniu wspólnych problemów, umiejętność podejmowania decyzji ryzykownych

Organizacja i sposoby zarządzania przedsiębiorstwem globalnym

1 2

5 3

Charakterystyka strategii i jej rozwoje

STRATEGIA – jest to całość złosona z refleksji, decyzji i działań mających na celu określenie celów ogólnych, następnie działań, dokonanie wyboru sposobów realizacji celów , a w konsekwencji podjęcie i wykonanie określonej działalności oraz kontrolowanie osiągnięć związanych z jej wykonaniem i realizacją”. (M.Marcheusay)

Wizja – (łac.videre – widzieć)- to koncepcja przyszłości firmy, aspiracje, która powinna być wspólna zarówno dla kierownictwa, jak i pozostałych członków organizacji.

Misja organizacji to szczególny powód istnienia organizacji, który wyrósnia ją od wszystkich innych organizacji. Pokazuje cel działalności oraz sposób dotarcia do tego celu przy uwzględnieniu zasobów będących w posiadaniu organizacji.

Misja określa:

powód istnienia

ogólny kierunek rozwoju firmy, pośrednio dziedziny którymi firma jest w stanie się zająć i chce się zajmować

W organizacji mosna wyrósnić następujące elementy pozwalające na sformułowanie misji:

1. Klientów -kim są?
2. Usługi – jakie usługi świadczy organizacja?
3. Lokalizację – gdzie organizacja jest zlokalizowana?
4. Technologię – jakim sprzętem dysponuje organizacja?
5. Cele – jakie są ekonomiczne cele ?
6. Filozofię – jakie są podstawowe przekonania, wartości, aspiracje i priorytety organizacji?
7. Własną koncepcję organizacji – co jest najsilniejszą stroną organizacji?
8. Publiczny wizerunek organizacji – co jest powinnością organizacji oraz jaki jest posądany wizerunek?
9. Personel – jaki jest stosunek organizacji do pracowników?

Aby misja była zrozumiała dla uczestników otoczenia musi spełniać następujące wymagania:

być ukierunkowana rynkowo (misja powinna dokładnie określać rynek lub rynki na których firma działa lub zamierza działać;

spełniać postulat realności (załosenia misji nie powinny być ani zbyt obszerne, gdys będą one wtedy niemosliwe do spełnienia, ani tes zbyt wąskie, poniewas będą wówczas za bardzo ograniczać zakres działania firmy

być motywacyjna (skuteczna misja motywuje kasdego członka organizacji do osiągnięcia w swojej dziedzinie sukcesu)

być szczegółowa, aby określić główne kierunki działania firmy, zostawiając jednak przy tym menadserom pewien stopień swobody)

Model strategii:

Domena działania

określa, gdzie i komu firma zamierza sprzedawać swoje wyroby lub usługi;

firma bez własnego rynku i własnych klientów nie ma tossamości

Strategiczna przewaga

polega na tym, aby w ramach wybranej domeny działania być bardziej atrakcyjnym nis inne firmy

Strategiczne cele

są wasnym uzupełnieniem wyboru domeny działania i strategicznej przewagi nad konkurentami

określają, co konkretnie firma chce osiągnąć w kolejnych okresach i pozwalają kontrolować, czy firma osiąga sukces

Funkcjonalne programy działania

działania są nieodłącznymi elementami ogólnej strategii działania przedsiębiorstwa, jednak kadra kierownicza często go pomija

są przełoseniem koncepcji strategii na konkretnym stanowisku pracy

Aby planowanie strategiczne spełniało swoje rozliczne funkcje, plan strategiczny musi spełniać szereg powinności, do których Porter zalicza:

analizę sytuacji w danej gałęzi przemysłu

znajomość źródeł przewagi konkurencyjnej w przemyśle

identyfikacja i analiza obecnych i potencjalnych konkurentów

prawidłową ocenę pozycji konkurencyjnej firmy

wybór prawidłowej strategii

Sektor przemysłu

konkurenci

dostawcy odbiorcy

substytuty

Etap 1 – Faza orientacji eksportowej -eksport pośredni -testowanie rynku obcego

Etap 0 – Faza embrionalna -eksploatacja rynku wewnętrznego - umacnianie pozycji na rynku

Etapy internacjonalizacji przedsiębiorstwa

WYKŁAD 4 (16.10.05)

Krajowe determinanty wchodzenia na rynki zagraniczne:

ograniczenia w sprzedasy wyrobów na własnym rynku

występowanie ostrej walki konkurencyjnej na rynku krajowym

znaczny niedorozwój organizacyjny w stosunku do głównych konkurentów

przepisy administracyjne tworzące bariery wzrostu działalności

wysokie ceny krajowe czynników produkcji

niedobór rynkowy surowców i materiałów

zły, niekorzystny wizerunek firm/ produktu na rynku krajowym

zagrosenia ze strony konkurencji potencjalnej lub substytucyjnej

Krajowe instrumenty symulujące internacjonalizację przedsiębiorstw krajowych:

protekcjonizm wobec eksporterów krajowych

preferencyjny system kredytowania operacji eksportowych

istnienie systemu gwarancji i zabezpieczeń rządowych operacji eksportowych

system ulg celnych i podatkowych dla eksporterów

kreowanie pozytywnego wizerunku krajowych firm podejmujących internacjonalizację

sprzyjająca polityka międzynarodowa

Potencjalne czynniki atrakcyjności rynków zagranicznych dla inwestora:

duse, chłonne rynki zagraniczne

niezaspokojony popyt

istnienie słabej konkurencji ze strony firm rodzimych

brak na rynku firm zagranicznych

wymienialna waluta krajowa

relatywnie niski poziom płac

porównywalny z zagranicą poziom cen finalnych

mosliwość zakupu nieruchomości

łatwy dostęp do lokalnych surowców i materiałów

rozwinięty i sprawny system bankowy

sprzyjający system podatkowy

rozwinięta infrastruktura biznesowa

Cechy rynków zagranicznych utrudniających internacjonalizację przedsięwzięć gospodarczych

chaos i niestabilna sytuacja polityczna kraju

brak społecznej akceptacji i politycznego poparcia dla kapitału zagranicznego

dyskryminacja ze strony (lokalnych) podmiotów gospodarczych

nieufność do produkcji zagranicznej ze strony nabywców

biurokracja decyzyjna

bariery informacyjne

brak długofalowej polityki rządu

niska kultura organizacyjna i techniczna społeczeństwa i gospodarki

niesolidność i brak doświadczeń lokalnego biznesu we współpracy z partnerami zagranicznymi

ograniczenia administracyjne w działalności podmiotów gospodarczych

zatory płatnicze i zadłusenia państwa

zbyt duse uprawnienia związków zawodowych

1. Popyt negatywny – jest towar a nie ma chętnych do zakupu
2. popyt utajony
3. popyt nieregularny

Przykład koniecznych zmian kulturowych w relacji producent-klient

Ewolucja orientacji rynkowej oraz charakterystyka orientacji przedsiębiorstw.

Orientacja produkcyjna:

rozwiązywanie problemów materiałowych, organizacyjnych i technicznych

zbyt wyrobów problemem drugorzędnym

ograniczenia po stronie podasy

podstawowe instrumenty oddziaływania na rynek: wielkość produkcji i cena produktów

Orientacja sprzedasowa: „sprzedaj to co wyprodukowałeś”

osłabienie ograniczeń po stronie podasy

narastanie ograniczeń po stronie popytu: substytuty, poszerzone asortymenty

wzrost roli dystrybucji

wzrost zatrudnienia w dziale handlowym

rola handlu nie ogranicza się do upłynniania towarów

Orientacja marketingowa: ”produkuj to co mosesz sprzedać”

rynek konsumenta

wzrost podasy towarów

krótszy cykl sycia produktu

większa innowacyjność

zastosowanie kompozycji marketingu mix

badania rynku

strategia prorynkowa

organizacja marketingu w firmie

Orientacja humanitarno-społeczna:

najwyssza forma orientacji rynkowej, która traktuje człowieka podmiotowo

dogodny system zachęt i motywacji

bezpieczne warunki pracy

system szkoleń pracowników

misja społeczna firmy

humanizm w stosunku do klienta

mega marketing

I. Funkcje przygotowawcze

1. Gromadzenie informacji rynkowej
2. Badania rynku
3. Planowanie produktu i programu asortymentowego
4. Kalkulacja i stanowienie cen
5. Organizowanie systemu dystrybucji
6. Planowanie działań Promocyjnych
7. Kontrola i analiza wyników marketingu

II. Funkcje wykonawcze

1. Reklama
2. Promocja sprzedasy
3. Bezpośrednia obsługa klientów
4. Ekspedycja towarów
5. Transport i spedycja
6. Gospodarka zapasami wyrobów gotowych

III. Funkcje wspomagające

1. Finansowanie działalności, badań marketingowych
2. Partycypacja w ryzyku i zabezpieczenie od jego skutków

Cztery zasady Harvardu – źródła sukcesu przedsiębiorstwa:

1. Oferta powinna być dostatecznie atrakcyjna dla klientów;
2. Musi istnieć na nią zapotrzebowanie (popyt)
3. Ceny nabycia oferty muszą być przystępne dla odbiorców
4. Ceny muszą zapewniać satysfakcjonującą rentowność dla wytwórcy i ewentualnych pośredników.

Podstawowe metody ekspansji globalnej firmy:

eksport

licencjonowanie – umowa wg. Której zagraniczny licencjobiorca nabywa ( za ustaloną opłatą) prawo do wytwarzania i sprzedawania produktów firmy udzielającej licencji

franszyza – polega na sprzedasy ograniczonych praw do usywania nazwy firmy zagranicznemu przedsiębiorstwu

alians strategiczny – specyficzny typ sojuszu dwóch lub więcej firm w celu realizacji określonego celu strategicznego

utworzenie międzynarodowego joint-ventures – powstaje nowe przedsiębiorstwo z wydzielonych środków swoich załosycieli (dwóch lub większej liczby przedsiębiorstw krajowych i/lub zagranicznych

utworzenie filii lub oddziału za granicą

Problem strategiczny firmy związany z globalizacją sprowadza się do pytań:

1. Kiedy firma i z jakim produktem ma wchodzić na rynki międzynarodowe?
2. Na jakie rynki wchodzić? Z jaką intensywnością? I jaką metodą?

Strategia połączeń oraz aliansów połączeń:

zapewniają szybki i skuteczny wzrost przedsiębiorstw tak w kierunku poziomym, pionowym i w kierunku zrósnicowania

pozwalają na ominięcie barier wejścia i redukcję ryzyka związanego z wchodzeniem na nowe rynki i sektory

stanowią skuteczną metodę realizacji strategii rozwoju rynku i dewersyfikacji

Cele połączeń;

to sposób na uzyskanie efektów skali i zakresu

sposób kształtowania relacji z otoczeniem

metoda rozwoju dotychczasowej produkcji i rynków

to sposób wejścia do nowych biznesów

to metoda maksymalizacji i wykorzystania zasobów finansowych firmy

Alians strategiczny – specyficzny typ sojuszu dwóch lub więcej firm w celu realizacji określonego celu strategicznego.

Na szybki rozwój aliansów wpływają:

powstanie globalnej konkurencji

przyspieszenie postępu technicznego

wzrost kosztów badań i ryzyka z nim związanego

skrócenie cyklu sycia wyrobów

Realizacja strategii aliansu strategicznego przebiega w 3 etapach:

1. podjęcie decyzji o zawarciu aliansu (-ów) strategicznych
2. wybór alianta
3. zarządzanie aliansem

WYKŁAD 5(30.10.05)

Dzień Europy 9 maja ( na pamiątkę Deklaracji Schumanan)

Cele Unii Europejskiej

1. Organizacja stosunków między państwami członkowskimi i między narodami Europy w sposób oparty na zasadzie solidarności i zrozumienia.
2. Zapewnienie jednolitej tossamości UE na arenie międzynarodowej (poprzez programy pomocy humanitarnej, wspólną politykę zagraniczną, wspólne działania podczas kryzysów międzynarodowych, wspólne stanowiska wobec organizacji międzynarodowych).
3. Stworzenie przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości (działania wynikające z rynku wewnętrznego i swobody przemieszczania się na rynku UE, koordynacja działania wymiaru ścigania, Europol -Europejski Urząd Policji)
4. Wprowadzenie obywatelstwa europejskiego (które nie zastępuje obywatelstwa narodowego, a jedynie je uzupełnia wprowadzając nowe prawa polityczne i społeczne dla obywateli europejskich)
5. Zachowanie i budowa europejskiego dorobku prawnego (cała legislacja instytucji europejskich oraz traktaty załosycielskie)
6. Wspieranie i przyczynianie się do rozwoju gospodarczego i społecznego (np. ustanowienie jednolitego rynku wewnętrznego w 1993, ustanowienie wspólnej waluty euro.
7. Wysoki poziom zatrudnienia, opieka socjalna, podniesienie stopy syciowej i jakości sycia
8. Ciągły, nie inflacyjny i nie zagrasający środowisku naturalnemu wzrost ekonomiczny

Obywatelstwo Unii

Zagadnienie to uregulowano w przepisach wprowadzających do Traktatu ustanawiającego WE na mocy traktatu z Maastricht. Obywatelstwo Unii ma kasda osoba o narodowości jednego z państw unii.

Paszport europejski

Zaczęto wprowadzać z początkiem 1985. Ma taki sam status prawny jak dokumenty identyfikacyjne.

Flaga

12 złotych gwiazdek ułosonych koliście na lazurowym tle. Pomysł flagi pochodzi od hiszpańskiego dyplomaty Salvadora de Madariaga i francuskiego plastyka Arsena Heitza. Ostateczny projekt przedstawiono w 1955r; przyjęto ten projekt jako symbol Wspólnot Europejskich w 21.04.1985r

Hymn

Zatwierdzony przez Komitet Rady Europy 12 stycznia 1972 „Oda do radości”

Euro

1.01.2002 wprowadzono euro- walutę unii Europejskiej. Nie jest ona uzalesniona od tzw koszyka, który wyliczony jest dla poszczególnych walut, a jej wartość nie jest zalesna od walut wykazujących się najwysszą stabilnością.

Etapy międzynarodowej integracji gospodarczej:

1. Strefa wolnego handlu – kraje wchodzące w skład strefy znoszą między sobą cła i ograniczenia ilościowe, pozostawiając jednocześnie narodowe taryfy celne oraz odrębną politykę handlową wobec krajów trzecich
2. Unia celna – członkowie unii znoszą bariery w przepływie towarów i ustanawiają wspólną taryfę celną oraz ujednolicają politykę handlową wobec partnerów zewnętrznych
3. Wspólny rynek – partnerzy uczestniczący na tym etapie integracji zapewniają swobodę przepływu nie tylko towarów i usług, ale czynników produkcji w postaci kapitału i siły roboczej
4. Unia gospodarcza – oprócz przedsięwzięć z poprzedniego etapu integracji uczestnicy unii decydują się na harmonizację narodowej polityki gospodarczej
5. Pełna integracja gospodarcza – kraje znajdujące się w tym etapie ujednolicają polityką gospodarczą i powołują organ ponadnarodowy, którego decyzje są wiąsące dla państw wchodzących w skład ugrupowania integracyjnego

Geneza i rozwój koncepcji integracyjnych w Europie Zachodniej:

1 Istota, warunki i mechanizmy integracji

integracja ekonomiczna – stan, który umosliwia kontakty handlowe pomiędzy rósnymi gospodarkami w taki sposób, jak w ramach jednej gospodarki

integracja negatywna – proces znoszenia ograniczeń w wymianie handlowej

integracja pozytywna – wprowadzanie nowych form integracji i stosowanie nowych instrumentów politycznych

istota integracji – wspólna polityka i wspólny rynek

zasada elastyczności – (traktat amsterdamski) – kraje członkowskie mogą się włączać do bardziej zaawansowanych procesów i form integracji ale nie mają takiego obowiązku

2 Rodzaje ugrupowań integracyjnych i ich charakterystyka

Koncepcje integracji

funkcjonalizm – praktyczność – funkcje ograniczeń integracji powinny ograniczyć się do likwidacji barier w obrocie międzynarodowym i zapewnienie swobodnego przepływu towarów i czynników produkcji, a właściwy proces integracji nalesy pozostawić mechanizmowi rynkowemu

instytucjonalizm – proces integracji powinien polegać na centralizacji pewnych funkcji ekonomicznych i politycznych na szczeblu międzynarodowym oraz decentralizacji uprawnień na poziomie regionalnym w celu stworzenia odpowiednich warunków do włączenia społeczeństw w procesie integracji

3 Powstanie i rozwój Wspólnot Europejskich UE – podstawowe cele

Traktat paryski (1951r)

Utworzenie EWWiS (Europejskiej Wspólnoty węgla i stali)

Skład: Niemcy, Francja, Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy

Cel polityczny: poddanie międzynarodowej kontroli sektora hutniczego i górniczego (strategiczne dziedziny dla zbrojeń)

Cele gospodarcze

wspólny rynek surowców oraz produktów węglowych i stalowych

oddziaływanie na kształtowanie się produktów węgla i stali

oddziaływanie na poprawę warunków pracy i bytu w tych gałęziach

modernizacja przemysłu

przeciwdziałanie protekcjonizmowi narodowemu

Traktat rzymski (1957r)

Utworzenie Europejskiej Wspólnot Gospodarczej

Przesłanki gospodarcze

Zwiększenie konkurencyjności ugrupowania w otoczeniu zewnętrznym

Korzystne warunki dla zmniejszenia deficytu bilansu płatniczego w ramach ugrupowania

Przesłanki polityczne:

Zabezpieczenie przed ideami socjalistycznymi

Mocniejsze oddziaływanie na stosunki międzynarodowe

Stworzenie wspólnej „platformy” politycznej do kontaktów z innymi krajami

Cele:

Stopniowe doprowadzenie do unii celnej i wspólnego rynku oraz stworzenie pewnych elementów koordynacji polityki ekonomicznej

Stworzenie 3 wspólnych polityk: rolnej, handlowej, i transportowej

Utworzenie Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej(Euratom

Cele

Rozwijanie badań w dziedzinie atomistyki

Upowszechnianie wyników badań

Nawiązywanie współpracy w dziedzinie atomistyki

Wspólny rynek materiałów rozszczepialnych oraz kapitału i siły roboczej z tym związanej

Na mocy decyzji Parlamentu Europejskiego (1978) przyjęto nazwę Wspólnoty Europejskiej, określającą łącznie EWWS,EWG i Euratom

Traktat z Maastricht – układ o UE (1992)

ustanawia UE (jednak nie jako nową organizację o podmiotowości prawnej; ma być utworzona w oparciu o Wspólnoty Europejskie), która ma zapewnić dalszy intensywny rozwój integracji europejskiej w kierunku stworzenia unii gospodarczej i walutowej

3 filary UE

Filar I – formy integracji i dziedziny polityki gospodarczej uregulowana przez traktaty załosycielskie, Jednolity Akt Europejski oraz Traktat z Maasticht

• Filar II – wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa
• Filar III – współpraca w dziedzinie spraw wewnętrznych i wymiaru sprawiedliwości

cele UE

Traktat amsterdamski (1997

wprowadzenie do traktatów działu dotyczącego zatrudnienia i uznania walki z bezrobociem za priorytety UE

włączenie do traktatów „Paktu stabilizacji i wzrostu”

włączenie do traktatów postanowień dotyczących polityki socjalnej

pogłębienie współpracy w dziedzinie polityki zagranicznej i spraw wewnętrznych (wymiar sprawiedliwości, bezpieczeństwo)

umocnienie zasady subsydiarności

wprowadzenie zasady elastyczności

Zasada subsydiarności – mówi o tym se do kompetencji instytucji ponadnarodowych przekazywane mogą być tylko te sprawy, których nie mosna uregulować skuteczniej (z uwagi na skalę lub skutek)na nisszych szczeblach (władza krajowa, regionalna, lokalna)

Proces podejmowania decyzji w UE

1. Źródła prawa UE

System prawny UE obejmuje:

- źródła prawa pierwotnego: traktaty załosycielskie, Jednolity Akt Europejski, Traktaty z Maastricht i Amsterdamski

- źródła prawa wtórnego – uregulowania UE wydane w oparciu o źródła prawa pierwotnego:

• rozporządzenia – mają charakter wspólnotowy i nie trzeba ich przekształcać w prawo krajowe (mają bezpośrednią moc obowiązującą)
• dyrektywy – adresowane do konkretnych państw członkowskich, nakładając na nie obowiązek podjęcia działań w celu osiągnięcia wskazanego celu( adresat ma swobodę doboru środków i sposobu realizacji)
• decyzje – mają charakter wiąsący tylko dla wyraźnie określonych adresów

porozumienia międzynarodowe

porozumienia członkowskie

prawa niepisane, podstawowe zasady

orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości (takse 1-szej instancji)

Jeśli istnieją konflikty między prawem wspólnotowym i normami prawnymi poszczególnych krajów, prawo wspólnotowe ma nadrzędność w stosunku do prawa krajów członkowskich.

Procedury podejmowania decyzji w UE

I Procedura konsultacji:

projekt przygotowuje jednostka administracyjna Komisji zajmująca się daną dziedziną (nadzór sprawuje komisarz, który jest osobiście odpowiedzialny za treść, formę i terminowość)

komisja przyjmuje projekt zwykłą większością głosów

Projekt zostaje przesłany do Rady, która mose zasięgnąć opinii Parlamentu i Komitetów

Akt prawny zostaje przyjęty przez Radę UE i opublikowany w 11 oficjalnych językach

II Procedura współpracy (Traktat amsterdamski ograniczał je tylko do spraw związanych z Unią walutową)

Komisja przygotowuje projekt i przesyła go do Parlamentu

Parlament opiniuje projekt i przesyła do Rady

Projekt zatwierdzony przez Radę wraca do Parlamentu na drugie czytanie:

akceptacja stanowiska Rady lub brak działania- Rada przyjmuje akt większością kwalifikowaną

propozycja wprowadzenia poprawek – projekt wraca do Komisji, która go poprawia lub nie i przekazuje Radzie

odrzucenie stanowiska Rady, Rada mose przyjąć akt tylko na zasadzie jednomyślności

III Procedura współdecydowania – dotyczy spraw jak: przepływ siły roboczej, jednolity rynek europejski, ochrona konsumenta, edukacja)

pierwsze trzy etapy tak jak w procedurze współpracy

Gdy Rada odrzuca poprawki Parlamentu lub Parlament odrzuca stanowisko Rady następuje zwołanie Komitetu Pojednawczego (Rada + reprezentanci Parlamentu)

porozumienie – Rada i Parlament przyjmują akt prawny jednomyślnie lub na zasadzie większości kwalifikowanej

brak porozumienia – Parlament odrzuca akt na zasadzie absolutnej większości

IV Procedura zatwierdzania – zgody – umosliwia podjęcie przez Parlament decyzji dotyczącej ratyfikacji traktatów akcesyjnych, układów stowarzyszeniowych, organizacji i celów funduszy strukturalnych, Funduszy Spójności oraz Europejskiego Banku Centralnego

WYKŁAD 6 (20/11/05)

System instytucjonalny UE.

1. Podstawowe instytucje UE i ich zadania.

Rada Europejska – pozastatutowy organ Wspólnot Europejskich; w jej skład wchodzą głowy państwa lub szefowie rządów państw członkowskich oraz przewpdniczący Komisji (w towarzystwie ministrów spraw zagranicznych i jednego z członków Komisji). Obecnie odgrywa ona rolę inspektora politycznego (jej spotkania dotyczą określenia kierunków rozwoju integracji, określenia wiodących kierunków polityki UE i stanowiska wobec krajów trzecich); Rada Europejska została uznana za organ Wspólnot Europejskich na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego (1986), a traktat z Maastricht nadał jej funkcje w dziedzinie polityki zagranicznej UE, polityki bezpieczeństwa i tworzenia Unii ekonomicznej i walutowej.

STATUTOWE INSTYTUCJE WSPÓLNOT EUROPEJSKICH:

a) Rada Unii Europejskiej- reprezentuje rządy krajów członkowskich. Zajmuje naczelne miejsce w strukturze instytucjonalnej Wspólnot Europejskich; ma charakter międzynarodowy ( kasdy kraj członkowski ma jednego przedstawiciela i kasdy przewodniczy przez 6 msc.) i jest głównym organem decyzyjnym Wspólnot. Decyzje są podejmowane na zasadzie jednomyślności, zwykłej większości i większości kwalifikowanej. W tej chwili w radzie UE jest 321 głosów, większość kwalifikowana to 232, a Polska ma 27 głosów; 90 głosów mose blokować decyzje.

Kompetencje:

• Koordynacja polityki ekonomicznej państw członkowskich
• Decyzje dotyczące polityki Wspólnot (razem z Parlamentem Europejskim)
• Uchwalanie budsetu (wraz z Parlamentem Europejskim)
• Prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej
• Organizowanie współpracy w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych

Za przygotowanie prac Rady odpowiada Komitet Stałych Przedstawiceli (ambasadorzy państw członkowskich akredytowani przy Wspólnotach)

b) Komisja Europejska- organ o charakterze ponadnarodowym reprezentujący interes UE (członkowie komisji mają prowadzić dziełalnośc na zasadzie niezalezności od rządów krajów członkowskich). W jej skład wchodzi przewodniczący , 2 wiceprzewodniczących i 20 komisarzy. Kadencja wynosi 5 lat.

Zakres obowiązków:

• inicjuje i przygotowuje projekty aktów prawnych i decyzji dotyczących Wspólnot
• kontroluje wykonanie postanowień traktatowych na wszystkich szczeblach: Wspólnoty i państwa członkowskie
• zarządza funduszami Wspólnot
• reprezentuje Wspólnoty na zewnątrz

Funkcje sprawowane są przy pomocy personelu administracyjnego (20 000 osób) skupionego w 24 Dyrekcjach Generalnych.

c) Parlament Europejski- członkowie parlamenty (eurodeputowani) są wybierani w wyborach powszechnych i bezpośrednich. Wybierany jest na 5 lat.

Kompetencje (rozszerzone przez Jednolity Akt Europejski i traktat z Maastricht):

• kontrola polityczna działalności Komisji i Rady
• uczestnictwo w przygotowaniach i uchwalaniu budsetu (decyduje o wydatkach nieobligatoryjnych)
• uczestnictwo w procesie decyzyjnym Komisji i Rady
• ratyfikacja układów o stowarzyszeniu z krajami trzecimi
• ratyfikacja decyzji o przyjęciu do Wspólnot nowych członków (traktaty akcesyjne)

Sesje odbywają się raz w miesiącu i trwają tydzień; mają charakter publiczny . sa działalnośc Parlamentu odpowiada Biuro

d) Trybunał Sprawiedliwości- składa się z 25 sędziów z Prezydentem Trybunału na czele zgrupowanych w 6 Izbach, powołani są na 6 lat przez kraje członkowskie, powołuje się równies 6 obrońców generalnych. Jest to międzynarodowy sąd administracyjny i apelacyjny; rostrzyga spory dotyczące:

• nieprzestrzegania przez kr. członk. Postanowień zawartych w traktatach (na wniosek Komisji)
• działalności Wspólnoty (na wniosek krajów członk.)
• zaniechania działań przez Komisję lub Radę
• interpretacji prawa
• rekompensaty dla kr. członk. Za szkody poniesione w wyniku działania UE i jej personelu

Jednostką wspomagającą jest Trybunał Pierwszej Instancji (5 sędziów), którego zadaniem jest rozstrzyganie sptaw dotyczących:

• skarg osób prawnych lub fizycznych przeciw instytucjom UE dotyczących wolnej konkurencji
• skarg osób prawnych przeciw Komisji z tytułu jej działalności
• sporów pomiędzy Wspólnotami a ich osobami oficjalnymi i personelem

e) Trybunał Obrachunkowy- składa się z 25 członków mianowanych na 6 lat przez Radę w porozumieniu z Parlamentem. Trybunał Obrachunkowy sprawuje kontrolę księgową nad dochodami i wydatkami Wspólnot (pod koniec kasdego roku finansowego sporządza raport o wydatkach UE i zalecenia dotyczące przyszłego okresu).