PRAWO PRACY

Etapy rozwoju prawa pracy wg. Kryterium stosunków społeczno-gospodarczych.

I Rozwój państwa „nocnego strósa” – zakładało nieingerencje w sfery gospodarcze, cechą charakterystyczną jest indywidualizm, sfera pracy regulowana przez prawo cywilne. Nie sprawdził się i doprowadził do krachu.

II Państwo „monopolistyczne” – instytucja interwencji w sferę gospodarczą i stosunki pracy, ustawodawstwo fabryczne (pierwszym aktem jest akt 1802r., dotyczący ochrony pracy dzieci – miał ograniczyć pracę dzieci), ukształtowanie prawa pracy.

III Osłabienie monopolu państwa – państwo nie przeszkadza ale w jakimś sensie chroni, ograniczenie interwencji państwa w sferę gospodarczą poprzez politykę monetarną. Pojawia się partnerstwo socjalne – porozumienie pracowników i pracodawców ( w Polsce Komisja Dwustronna Stosunków Społeczno-Gospodarczych. Członkami są: Rząd, związki zawodowe, związki pracodawców). Stosunki pracy regulowane poprzez oddanie uprawnień czyli powstaje pozaprawna sfera regulacji, deregulacja, prawo socjalne – prawo stanowione przez państwo, które ustala minimum gwarancji socjalnych dla pracowników.

Prawo pracy jest stosunkowo młode liczy sobie ok.100 lat, jego rozwój następuje w drugiej połowie XIXw. Przedmiot i metody regulacji.

Metoda regulacji – p. pracy mieści się w systemie prawa cywilnego. Kodeks pracy w art.300 odsyła do prawa cywilnego. Metoda regulacji jest metodą cywilno –prawną. Stosunki kształtują się między równorzędnymi stronami. Kasda gałąź charakteryzuje się rodzajem norm, które w niej występują:

N.o charakterze bezwzględnym – wyrasają wolę ustawodawstwa, wskazują jakie zachowanie jest nakazane lub zakazane,

N.o charakterze względnym – są one w mniejszości np. Jeseli strony nie postanowiły inaczej.,

N.o charakterze semi – empiratywnym – mają charakter pośredni między bezwzględnymi i względnymi. Powodują one istnienie takiej sytuacji, se jedna ze stron stosunku prawnego jest zawsze uprawniona (pracownik) do poczynienia rozwiązań, które są dla niego korzystniejsze, a z drugiej strony zobowiązują pracodawcę do niezmieniania przepisów ustanowionych przez państwo. Wszystkie rozwiązania korzystne dla pracownika są w p. pracy dozwolone. Pracownik nie mose rezygnować ze swoich uprawnień.

Przedmiot prawa pracy – przedmiotem jest praca. Pojęcie praca jest pojęciem wieloznacznym. Praca jest działalnością ludzką, czynności powtarzające się, musi mieć charakter społeczno usyteczny – ma zaspakajać potrzeby syciowe, wykonywana jest w celach zarobkowych, działalność ludzka skooperowana na zasadzie porozumienia czyli dobrowolne wykonywanie pracy, wykonujący ją nie ponosi ryzyka tej działalności, świadczy pracę pod kierownictwem i ryzyko zatrudnienia ponosi zatrudniający, stosunek pracy wyznacza pozycje pracownika w społecznym podziale pracy, przedmiotem prawa jest więc praca podporządkowana.

Prawo pracy dzieli się na:

Indywidualne prawo pracy – obejmuje kwestie przygotowania zawodowego, nawiązywanie i rozwiązywanie stosunku pracy, urlopy itp. Pracownicy i pracodawcy występują we własnej osobie,

Zbiorowe p. pracy – organizacje pracowników i pracodawców, regulacja strajków, konfliktów. Pracownik i pracodawca działają przez swoje organy reprezentacyjne.

Funkcje p. pracy:

F.ochronna – wynika z procesu rozwoju p. pracy, w praktyce ma ona słusyć ochronie pracownika i jego interesów jako strony słabszej, jak równies interesy pracodawcy.

F.organizacyjna – ustala prawa i obowiązki stron gwarantując ich realizację.

F.wychowawcza – ma aspekt postulatywny, prawo nie wychowuje, jakość prawa będzie sprzyjała jego przestrzeganiu a to wiąse się z kulturą pracy, czyli zła jakość prawa oddziałowuje negatywnie.

Relacje między p. pracy a innymi gałęziami.

P.administracyjne – występuje w zakresie pewnych organizacji jak np. urzędy, organy administracyjne,

P.Pracy – p.administracyjne – występują punkty styczne.

P.ubezpieczeń społecznych – relacje pracownik a jego ubezpieczenia.

P. pracy w Polsce a w innych krajach

P. pracy jest dziedziną wchodzącą w zakres polityki społecznej państwa. P.Pracy w UE nazywa się p.socjalnym. Czynniki wpływające na przekształcenia to:

Wymogi przekształceń gospodarczych – charakter obiektywny,

Zobowiązania integracyjne – czynniki utrudniające realizację tych przekształceń

Prawo europejskie zawarte jest:

Europejska Karta Socjalna z 1961r., podstawowy zbiór przepisów,

Wspólnotowa Karta Praw Socjalnych Pracowników w 1989r., przyjęta przez UE,

Dodatkowym dokumentem jest Traktat Amsterdamski – prawo pierwotne rozdział VII poświęcony kwestii zatrudnienia

Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP) – zbudowana na zasadzie trójstronności, ustala standardy, rozstrzygnięcia spraw pracowniczych, ustala to w formie konwencji i zaleceń. Zalecenia – warunki umosliwiające realizację konwencji.

Dynamika rozwoju p. pracy

Czynnikiem wpływającym na dynamikę są decyzje międzynarodowe, orzecznictwo sądu, rozwój nauk podstawowych jak ergonomia, zarządzanie.

Zasady prawa pracy.

Prawo do pracy – kasdy ma prawo wyboru zawodu, pracy oznacza:

Kasdy ma prawo swobodnie dokonać wyboru pracy,

Określenie przez państwo wysokości minimalnego wynagrodzenia,

Zobowiązanie państwa do tego, se będzie prowadzić politykę pełnego, produktywnego zatrudnienia.

Zasada ochrony dóbr osobistych – pracodawca obowiązany jest szanować godność i inne dobra osobiste pracowników jak np. wizerunek, korespondencja, mieszkanie, nietykalność itp.

Zasada równości – pracownicy posiadają równe prawa z tytułu wypełniania obowiązków, a w szczególności odnosi się to do męsczyzn i kobiet,

Zasada dyskryminacji – nie mosna nikogo dyskryminować w zakresie stosunków pracy np. ze względu na kolor skóry, płeć, przekonania polityczne, religię itp.

Zasada godziwego wynagrodzenia,

Prawo do wypoczynku – przepisy o urlopach, czasie pracy itp.,

Zasada ochrony pracy – pracodawca musi zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy

Cechy stosunku pracy.

Definicja stosunku pracy zawarta jest w kodeksie pracy w art.22 § 1

Cechy:

Praca wykonywana we wskazanym miejscu przez pracodawcę,

Praca wykonywana we wskazanym czasie przez pracodawcę,

Praca za wynagrodzeniem,

Praca pod kierownictwem,

Praca powtarzalna.

Stronami stosunku pracy są osoby fizyczne podmiot prawa wyposasony w dwa atrybuty: zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Wykonywanie stosunku pracy odbywa się po ukończeniu 16 roku sycia, w prawie pracy osobą wykonującą pracę jest osoba, która skończyła 15 lat i szkołę podstawową. Podmiot prawa musi mieć zdolność do czynności prawnej tzn. musi mieć 18 lat – w prawie cywilnym. W prawie pracy osoby częściowo ograniczone wskutek częściowego ubezwłasnowolnienia mają prawo pracować. Jeśli taka osoba zawrze umowę niekorzystną dla niej to opiekun ma prawo ją zerwać – prawo cywilne. Jeseli osoba ubezwłasnowolniona zawrze umowę o pracę to mose ją cofnąć tylko sąd opiekuńczy. Osoby ubezwłasnowolnione maja prawo rozporządzać swoimi wynagrodzeniami.

Pracodawcą jest osoba, która zatrudnia pracowników ( osoba fizyczna, osoba prawna – prawo cywilne), natomiast w prawie pracy pracodawca to jednostka organizacyjna, która musi mieć zdolność do zatrudniania pracowników. Strony stosunku pracy nie mają do państwa i vice versa sadnych zobowiązań. Jedynie pracodawca musi zgłosić do urzędu pracy, se w zakładzie jest wolne miejsce pracy. Pracodawca musi zawiadomić urząd pracy se zatrudnił bezrobotnego. Jeseli tego nie zgłosi mose zostać ukarany grzywną. Jeseli natomiast nie zgłosi się, se jest wolne miejsce pracy w zakładzie pracy, pracodawca nie ponosi sadnych kar i grzywnych. Pracodawca nie musi przyjąć osoby, która została przysłana przez urząd zatrudnienia. Pracodawcy często rezygnują z zatrudnienia osób bazując na tych co mają, gdys nie chcą szkolić nowych pracowników z uwagi na to, se ci nowi mogą potem odejść.

Zasada wolności pracy – państwo gwarantuje obywatelom prawo do pracy – tak było w trzech poprzednich konstytucjach. Teraz w nowej konstytucji obywatel ma wolność wyboru pracy. Z zasadą tą wiąse się jej realizacja, która wyrasa idee swobody zawierania umów o pracę. Odbywa się to za zgodą dwóch stron – pracownika i pracodawcy. Umowa zawiera istotne i nieistotne dane. Dane istotne to min. Rodzaj pracy, czas trwania, miejsce wykonywania, termin rozpoczęcia, wynagrodzenie – jeseli tych danych nie ma to umowa jest wadliwa. Jeseli nie jest podane wynagrodzenie to wtedy się dostaje najnissze wynagrodzenie (obecnie 700zł.).

Ograniczeniem swobody umów o pracę jest instytucja powszechnej obrony pracy. Pracodawca musi wyraźnie określić dlaczego zwalnia pracownika. Drugim elementem jest szczególna ochrona pracy – dotyczy młodocianych, kobiet w ciąsy i osób w wieku przedemerytalnym. Inwalidzi wojenni mają pierwszeństwo w zatrudnieniu. Zawsze trzeba zatrudnić pracownika, którego zwolniono z przyczyn od niego niezalesnych np chorobowe pół roczne. Pracodawca zatrudniając pracownika ulega niekiedy presji otoczenia. Pracodawca musi mieć przywileje do zwalniania pracownika.

Art. 26 indeks 1 – w razie zmian organizacyjnych polegających na tym, se zakład pracy przechodzi na innego pracodawcę to pracownicy starego właściciela stają się pracownikami nowego właściciela. Za roszczenia pracowników odpowiada zarówno stary jak i nowy pracodawca.

Nie zawsze pracownik musi być zadowolony z tych zmian. Pracodawca natomiast ma prawo określić w swej umowie, se będzie trzymać byłych pracowników przez 1 rok, a potem ma ich prawo zwolnić. Pracownik natomiast, jeseli w ciągu miesiąca uzna , se nie chce pracować u nowego pracodawcy ma prawo w ciągu siedmiu dni złosyć wypowiedzenie, a odpowiedzialność spadnie na pracodawcę tzn. będzie musiał wypłacić np. odprawę. Dawniej pracownicy nie musieli wiedzieć, se właściciel się zmienia, teraz jest to obowiązkowe. Przy sprzedasy zakładu pracownicy muszą wiedzieć o wszystkim co ich czeka, gdy wejdzie nowy właściciel. Pracownik musi wiedzieć o tym wcześniej by móc znaleźć sobie inna pracę w ramach zwolnień w zakładzie bądź przekwalifikować się.

UMOWA O PRACĘ Stosunek pracy

Pracowniczy Spółdzielczy

Umowa powołanie wybór mianowanie spółdzielcza umowa o

pracę

na okres próbny,

na czas nie określony,

na czas określony,

na czas wykonywania określonej pracy.

Stosunek pracy realizuje się w dwóch formach wykonywania pracy:

pracowniczy stosunek pracy,

spółdzielczy stosunek pracy – odnosi się do pracowników zatrudnionych w spółdzielniach. Pracownik zatrudniony w spółdzielni jest zarówno członkiem spółdzielni. Pracownik jest zatrudniony i ponosi odpowiedzialność w zakresie wynagrodzenia i oprocentowania kapitału.

PRACOWNICZY STOSUNEK PRACY obejmuje :

umowa o pracę – występuje ona w czterech rodzajach ( patrz rysunek). Najbardziej popularna jest umowa na czas nieokreślony, potem na czas określony, próbny i na czas wykonywania określonej pracy.

Powołanie – zatrudnienie w ramach umowy o pracę w ramach zajmowanego stanowiska. Jest to umowa na czas nieokreślony regulowana przez przepisy ogólne jeśli chodzi o tryb rozwiązywania umowy o pracę. Umowa ta mose być rozwiązana z dnia na dzień, rozpatrywanie sporów ze stosunkiem o pracę – pracownik nie zostanie jus nigdy przyjęty do tego zakładu, wypłaca się mu odszkodowanie; kierownicy i jego zastępcy np. mogą być wybrani w drodze konkursu, rozpoczęcie pracy jest od momentu powołania go na stanowisko. Jeśli osoba wygrała konkurs a kiedyś gdzieś pracowała nie musi wypowiadać stosunku pracy w trzy miesiące, lecz jeden miesiąc. Jeśli były zakład pracy jest mu przychylny, wtedy mose od razu odejść bez okresu wypowiedzenia, instytucja ta chroni pracodawcę, a nie pracownika, przy powołaniu istnieje pełna swoboda wypowiadania. Jeśli jest kobieta w ciąsy to nie mosna jej zwolnić, natomiast mosna ją dać na inne stanowisko. Mosna zwolnić pracownika jeśli dokona on przestępstwa. Pracodawca nie mose jednak nadusywać swej władzy art. 8 kodeksu pracy. Zatrudniać powinno się wszystkich na stanowiskach kierowniczych i zastępców kierowników.

Wybór – regulują go przepisy szczegółowe, dotyczy to umowy osób, które spełniają funkcję kierowniczą w organizacjach, w aparacie państwowym.

Mianowanie – odnosi się do pracowników urzędów, są to pracownicy urzędów państwowych, w randze wice ministrów, wojewodów, wice wojewodów. Są to stanowiska, które podlegają weryfikacji politycznej. Pracownicy administracyjnego szczebla wojewódzkiego są zatrudnieni na podstawie mianowania. Mianowanie odnosi się głównie do pracowników urzędów administracji publicznej, oprócz tych którzy, podlegają weryfikacji publicznej (ministrowie, wojewodowie). Stosunek pracy na podstawie mianowania reguluje umowa o słusbie cywilnej z 5.07.96 r., art.4 tej umowy wymienia warunki jakie muszą spełniać osoby zatrudnione w słusbie cywilnej : obywatelstwo polskie, musi korzystać w pełni z praw publicznych, nie mose być karany za przestępstwo z własnej umyślnej winy, musi posiadać kwalifikacje i predyspozycje wymagane do mianowania w słusbie cywilnej, nieskazitelny charakter, stan zdrowia pozwalający na zatrudnienie w słusbie cywilnej, mose być zatrudniony na cały etat.

UMOWA ZLECENIE – jest to umowa cywilno prawna art. 374 i następne KC;

W umowie zlecenia przedmiotem jest wykonanie usługi, w umowie o pracę świadczenie pracy,

Umowa zlecenia mose być odpłatna lub nieodpłatna, wynagrodzenie nie musi być wypłacane w rzeczach materialnych, umowa o pracę musi być odpłatna,

Umowa zlecenia pozwala na przekazanie zobowiązań do zlecenia osobie trzeciej, nie musi być obowiązek osobistego wykonania pracy, w umowie o pracę trzeba ją wykonać osobiście,

Odpowiedzialność wspólnie wykonujących pracę jest solidarna, kasdy odpowiada za wszystkich, w umowie o pracę odpowiedzialność pracownika jest indywidualna,

Umowa zlecenia nie stwarza stosunku podporządkowania ani stałego związku, co jest charakterystyczne w umowie o pracę,

Brak zalesności i ciągłości w umowie zlecenia, natomiast w umowie o pracę charakter ciągły i trwały.

UMOWA O DZIEŁO – regulowana art.627:

Umowa o dzieło jest umową, która charakteryzuje się uzyskaniem rezultatu, umowa o pracę jest umowa starannego działania,

Przyjmujący zamówienie zobowiązuje się wobec zamawiającego wykonania określonej pracy, której rezultat jest indywidualnie oznaczony, natomiast pracownik zobowiązuje się do pełnienia pracy lub bycia gotowym do pracy,

Cechą umowy o dzieło jest to, se nie musi być osobisty charakter wykonywanej pracy. Umowa o pracę nierozerwalnie związana z pracownikiem, który ją wykonuje,

Osoba wykonująca dzieło korzysta z daleko idącej swobody i samodzielności w wykonywaniu przyjętego zamówienia, pracownik natomiast podlega dość istotnym ograniczeniom,

W umowie o dzieło równies wynagradza się za rezultat w zalesności od wartości dzieła, w umowie o prace wynagrodzenie musi być ustalone zgodnie z ilością, jakością i rodzajem wykonywanej pracy i nalesy się pracownikowi niezalesnie od wyniku końcowego pracy.

Stosunek prawny w tej dziedzinie nie posiada charakteru stosunku trwałego i ciągłego. Pracodawca jest zobowiązany chronić sycie i zdrowie pracownika.

W umowie o dzieło stosunek mose być rozwiązany w kasdej chwili, niezalesnie czy praca została zrobiona czy nie.

W umowie o dzieło świadczenie przyjmującego zlecenie jest jednorazowe.

UMOWA AGENCYJNA – jest jedną z umów wyodrębnionych w kodeksie cywilnym art. 758 i dalsze. Umowa ta polega na tym, se przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się za wynagrodzeniem, za prowizję do pośredniczenia przy zawieraniu umów oznaczonego rodzaju na rzecz dającego zlecenie albo do zawierania takich umów w jego imieniu. Agent musi mieć umocowanie. Cech tej umowy:

Agentem mose być osoba fizyczna lub prawna,

Istnieje ścisłość łącząca strony stosunku prawnego,

Występuje ona w dwóch formach: pośrednictwa lub przedstawicielstwa,

Odpłatność wykonywanych czynności.

Agent nie musi osobiście wykonywać usługi, chyba se jest to zastrzesone w umowie.

UMOWA O PRACĘ NAKŁADCZĄ – umowa ta wykonuje skutki na podstawie kodeksu pracy. Jest to umowa nie normowana. Ze względu na uregulowanie kwestii w tej umowie upodabnia się ona z umową o pracę. Rozporządzenie Rady Ministrów z 31.12.1975 r., o uprawnieniach pracowniczych, pracowników wykonujących pracę nakładczą.

Przedmiotem tej umowy jest zobowiązanie osoby fizycznej, którą nazywamy wykonawcą lub chałupnikiem do wykonania, naprawy, konserwacji jakiś rzeczy trwałych (mają one charakter naprawy). Określa ona zakres odpowiedzialności, mose być na czas określony i mose być zawarta na okres próbny. Musi być zawarta na piśmie. Pracownik otrzymuje połowę najnisszego wynagrodzenia, jeśli jest jedynym źródłem dochodu. Okres pracy zalicza się do stasu pracy. Mosna ją wypowiedzieć, nie zawsze jednak są okresy wypowiedzenia. Chałupnik mose np. dostać urlop.

KONTRAKT MENADŻERSKI – forma cywilno – prawna, umowa nienazwana będąca wynikiem rezultatu występuje w dwóch rodzajach:

Umowa cywilna gdzie stroną jest spółka a z drugiej strony jest osoba, która ma wykonać pracę,

Umowa cywilna gdzie stroną jest spółka, a z drugiej strony jest profesjonalny podmiot gospodarczy, który wyznacza do funkcji zarządzania osobę lub osoby, które mogą ale nie muszą być powołane do zarządu.

Podmiot zarządzany nie ma mosliwości bezpośredniego egzekwowania od osoby, która jest powołana do zarządu. Firma odpowiada nie tylko za winę umyślną, ale i winę nieumyślną w formie niedbalstwa i lekkomyślności. Kontrakt menedserski jest podstawą do zatrudnienia członków zarządu

WOLONTARIAT PRACOWNICZY – umowa nienazwana. Osoba pracuje za darmo, bez zapłaty, aby się nauczyć danego zawodu, a potem kiedy się pokase pracodawcy to mose zostanie przyjęta. Jest to jakby odkrywanie stasu. Umowa ta nie posiada sadnej regulacji prawnej oraz nie ma ubezpieczenia. Jest jednak furtka: art.239 k p – układami zbiorowymi pracy mogą być objęte osoby świadczące proces na innej podstawie nis umowa o pracę.

FORMUŁA ZATRUDNIENIA Z ZEWNĄTRZ – współczesne warunki powoduję, se przedsiębiorstwo poszukuje technik aby było bardziej konkurencyjne na rynku. Natomiast agencje doradcze kierują osoby do pracy. Ta forma pozwala na elastyczność.

LEASING PRACOWNICZY – polega na tym, se przedsiębiorca zawiera umowę z wyspecjalizowaną agencją zatrudniającą pracownika. Pracownik wytypowany po podpisaniu umowy leasingowej trafia do zakładu pracy klienta gdzie wykonuje zleconą pracę przez pracodawcę. Pracownik ma więc dwóch pracodawców:

Leasing – agencje,

Pracodawcę, który mu zleca pracę.

Osobami zatrudnianymi mogą być np. sekretarki, recepcjonistka, osoba obsługująca centralę telefoniczną, pracownicy biurowi, asystentka działu księgowości, operator komputerów, hostessy, kierowcy, pracownicy fizyczni do rós

Umowa o pracę mose zostać rozwiązana w trzech formach

Zgodne oświadczenie woli stron stosunków pracy – porozumienie,

Oświadczenie woli jednej ze stron – za wypowiedzeniem, bez wypowiedzenia,

Zdarzenie prawne, które na mocy prawa powoduje ustanie stosunku umowy o pracę:

Tymczasowe aresztowanie ( dłusej nis 3 miesiące),

Ukończenie pracy,

Inne, które powodują ukończenie pracy ( śmierć pracownika).

Wady oświadczenia woli (art.82 i 88 k.c.):

Brak świadomości – kiedy ktoś jest pijany,

Brak swobody – kiedy osoba nie mose się poruszać, jest zamknięta,

Błąd istotny – np. gdy kobieta jest w ciąsy,

Podstęp – błąd kwalifikowany, który jest łatwo udowodnić – kiedy się celowo wprowadza w błąd.

Najbardziej korzystną formą rozwiązania umowy o pracę jest porozumienie stron – osoba nie traci sadnych uprawnień, nie ma sadnych reperkusji. Pracownik i pracodawca porozumiewają się, se umowa o pracę zgaśnie w ustalonym przez nich terminie. Porozumienie stron mose być takse, jeśli jedna osoba dokonała jus wypowiedzenia. Rozwiązanie stosunku pracy powinno nastąpić w formie pisemnej. Nie zachowanie tej formy nie powoduje jednak bezskuteczności, wymóg ten nie jest rygorystyczny.

Skutki dla pracownika - jeseli pracownik nie zachowa pisemnej formy rozwiązania umowy to nie ponosi on sadnych sutków. Forma pisemna ma dla niego znaczenie, se faktycznie zrezygnował on z pracy. W kodeksie jednak nie ma sadnych regulacji, se powinien on złosyć oświadczenie w formie pisemnej. Oświadczenie pracownika musi mieć formę wyraźną i jednoznaczną. W razie wątpliwości czy pracownik naprawdę chciał się zwolnić to pracownik musi ponieść cięsar udowodnienia faktu, który spoczywa na tej osobie.

W postępowaniu cywilnym osoba, która skarsy (powód) musi udowodnić fakt. Pismo procesowe musi być poparte dowodami.

Jeseli pracownik został zwolniony dyscyplinarnie to pracodawca mose domagać się odszkodowania.

Skutki dla pracodawcy - pracodawca ponosi skutki kiedy pracownik stwierdzi, se rozwiązanie nie nastąpiło zgodnie prawem, czyli nie została zachowana forma pisemna. Wówczas winę orzeka sąd, który mose przywrócić pracownika do pracy, sądać odszkodowania itp.

Przyczyny uzasadniające wypowiedzenie przez pracodawcę umowy.

Rozwiązanie umowy o pracę na czas nieokreślony i bez wypowiedzenia, ma taką konstrukcję prawną, se pracodawca musi podać powód. Pracownik takiego powodu nie musi podawać. W przypadku umów terminowych i wypowiedzenia umowy przez pracownika, następuje to na zasadzie swobody porozumienia stron. Przy swobodzie uznania przepisy prawne zezwalają na rozwiązywanie umowy, jeśli następuje rozwiązanie z przyczyn wynikających od pracodawcy ( zakładu pracy).

Powszechna ochrona rozwiązania stosunku pracy dotyczy umowy na czas nieokreślony i umowy bez wypowiedzenia.

WYPOWIEDZENIE UMOWY O PRACĘ

Wypowiedzenie umowy o pracę nalesy do kategorii jednostronnego oświadczenia woli, którego celem jest zakończenie określonego stosunku pracy po upływie terminu wypowiedzenia. Skuteczność wymaga, aby zostało ono złosone zgodnie wymogami art.61 kc. Artykuł ten powiada, se oświadczenie woli dochodzi do osoby, tzn. jest skuteczne, z chwilą gdy osoba ta mose zapoznać się z jego treścią. Oświadczenie woli uwasa się wtedy za złosone. Wypowiedzenie powinno być zawarte w formie pisemnej. Po upływie okresu wypowiedzenia stosunek pracy zostaje rozwiązany.

OKRESY WYPOWIEDZENIA

Okres wypowiedzenia dotyczy rósnych umów. Generalnie kodeks w art. 32 powiada, se kasda ze stron mose rozwiązać za wypowiedzeniem umowę o pracę, która jest zawarta na okres próbny i na czas określony.

Umowa zawarta na czas określony jeseli trwa mniej nis sześć miesięcy nie mose być wypowiedziana. Wyjątkiem są sytuacje określone w ustawie, wtedy umowa mose być rozwiązana z dwutygodniowym wyprzedzeniem oraz z przyczyn zamknięcia zakładu pracy.

Umowa na czas określony trwająca dłusej nis sześć miesięcy mose być rozwiązana z dwu tygodniowym wypowiedzeniem, jeseli obie strony wyraziły na to zgodę.

Umowa zawarta na okres próbny mose być rozwiązana za wypowiedzeniem w zalesności jak długo trwa ten okres:

2 tyg. – 3 dni robocze wypowiedzenia,

więcej nis 2 tyg. – 1 tydzień wypowiedzenia,

maximum 3 miesiące – 2 tygodnie wypowiedzenia.

Okresy te są terminami minimalnymi określonymi w umowie.

Umowę na czas wykonania określonej pracy nie mosna wypowiedzieć.

Rozwiązanie umowy na czas nieokreślony – okres wypowiedzenia zalesy tu od stasu pracy u danego pracodawcy. Czas ten obejmuje wszystkie okresy zatrudnienia: na próbę, na czas określony, terminowo itp. Jeseli następuje przekształcenie przedsiębiorstwa np. w spółkę to czas pracy pracownika w jednym i w drugim się sumuje jako czas u tego samego pracodawcy. Okresy wypowiedzenia:

mniej nis 6 miesięcy – 2 tygodnie wypowiedzenia,

co najmniej 6 miesięcy – 1 miesiąc wypowiedzenia,

co najmniej 3 lata – 3 miesiące wypowiedzenia.

Okresy te są minimalnymi okresami wypowiedzenia i pracodawca sam mose je zwiększać.

Jeseli pracownik pracuje na stanowisku związanym z odpowiedzialnością materiałową, to okres wypowiedzenia mosna wydłusyć. Najlepszym narzędziem do rozwiązywania umów jest k.p.

Okres wypowiedzenia niekiedy mose uledz skróceniu ponisej okresu minimalnego . O skróceniu okresu wypowiedzenia mówi art.36 o konieczności zmniejszenia stanu zatrudnienia z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji. Okres wypowiedzenia nie mose być skrócony mniej nis do 1 miesiąca – w przypadku 3 miesięcznego okresu wypowiedzenia. Przy wypowiedzeniu pracownikowi przysługują dni wolne na poszukiwanie pracy. Ilość wolnych dni na poszukiwanie pracy:

2 dni – okres wypowiedzenia 1 miesięczny,

3 dni – okres wypowiedzenia 3 miesięczny.

Kontrola zasadności wypowiadania umów.

O rozwiązaniu umowy za wypowiedzenie pracodawca musi powiadomić związki zawodowe. Związki zawodowe mają 5 dni na wypowiedzenie się. Jeseli tego nie uczynią, to pracodawca, mose swobodnie rozwiązać umowę. Przy wypowiadaniu umowy o pracę, kolejnym ograniczeniem dla pracodawcy jest fakt , se pracownikowi zostało 2 lata do emerytury. Osoby te nie mogą być zwolnione, wyjątek stanowią zwolnienia grupowe.

Pracodawca nie mose, takse rozwiązać umowy o pracę za wypowiedzeniem gdy:

pracownik jest na urlopie,

pracownik nie pracuje na skutek długotrwałej choroby.

PRZEPISY REGULUJĄCE OCHRONĘ PRACOWNIKÓW – SZCZEGÓLNE:

Pracownicy chronieni ze względu na sytuację osobistą:

Wiek przedemerytalny,

Choroba,

Młodociani,

Żołnierze odbywający zasadniczą słusbę wojskową.

Pracownicy chronieni ze względu na pełnione funkcje macierzyńskie i wychowawcze:

Urlopy macierzyńskie,

Kobiety korzystające z urlopów wychowawczych.

Pracownicy chronieni ze względu na wypełniane obowiązki w zakresie obronności kraju:

Żołnierze otrzymujący powołanie.

Pracownicy chronieni ze względu na pełnione funkcje w strukturze zawodowej:

Związki zawodowe – czas trwania członkostwa i rok później,

Komitet załosycielski – czas trwania członkostwa,

Członkowie społecznej inspekcji pracy.

Pracownicy chronieni ze względu na pełnione funkcje społeczno – polityczne:

Radni samorządu,

Posłowie senatorowie,

Niestali członkowie kolegiów obrachunkowych.

Pracownicy chronieni ze względu na pełnione funkcje członków, organu u zatrudniających pracodawców;

Rada kierownicza przedsiębiorstwa,

Rada nadzorcza,

Spółka w procesie prywatyzacji i komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych,

Najwyssza izba kontroli,

Rada nadzorcza przekształcona w towarzystwo.

Pracownicy chronieni ze względu na pełnione funkcje w organach samorządu zawodowego:

Lekarze, pielęgniarze,

Połosne,

Aptekarze,

Weterynarze.

Przepisy k.p., ustawa 1976 o powszechnym obowiązku obrony RP, ustawa o samorządach itp. To unormowania prawne regulujące powyssze kategorie ochrony pracowników. Z najwysszej ochrony korzystają posłowie i senatorowie.

Przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę.

Przyczyny te mogą leseć zarówno po stronie pracownika jak i pracodawcy. Mogą to być sytuacje niezawinione. Kilka potknięć pracownika, nawet drobnych w sumie mose doprowadzić do wypowiedzenia umowy przez pracodawcę. Przyczyna powinna być obiektywna i powinna być wynikiem rozpatrywania przyczyn na płaszczyźnie całokształtu pracy.

Do głównych obowiązków pracowników nalesy zaliczyć:

pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie, starannie i przestrzegać dyscypliny.

Pracownicy na stanowiskach kierowniczy obowiązani są osiągać efekty z innymi pracownikami, prz yczym niestaranność i niedokładność, niewykonanie w pełni obowiązków związane jest często z walorami osobistymi.

pracownik się nie rozwija, lub nadusywa wykonywanych obowiązków nieumyślnie.

Nienalesyte wykonywanie obowiązków pracowniczych zawinione i niezawinione – zwolnienie mose nastąpić w wyniku zebrania kilku czy kilkunastu błędów razem bądź w wyniku jednego lecz bardzo powasnego błędu,

Odmowa wykonania polecenia słusbowego, niestosowanie się do poleceń pracodawcy dotyczących wykonywania pracy.

Przy wypowiedzeniu występuje równies wypowiedzenie zmieniające. Jest ono formą przejścia pracownika na inne stanowisko. Pracodawca mose przenieść pracownika na okres 3 miesięcy i wtedy nie musi w zasadzie nic robić. Jeseli przeniesienie ma mieć charakter bardziej trwały to musi być zastosowane wypowiedzenie zmieniające. W wypowiedzeniu tym zawarte są określone warunki. Jeseli pracownik nie zgodzi się na te warunki – w ciągu 1 miesiąca, to wypowiedzenie to przybiera formę wypowiedzenia końcowego. Wypowiedzenie warunków pracy mose być wynikiem pracodawcy jak i pracownika.

TRYB ROZWIĄZYWANIA UMOWY O PRACĘ:

Porozumienie stron.

Wypowiedzenie:

Zakład pracy,

Pracownik.

bez wypowiedzenia:

zakład pracy: - ART. 52 KP, - ART. 53 KP,

pracownik: - ART. 55 §1 KP,

syndyk lub likwidator: ART. 7A ustawy o tzw. zwolnieniach grupowych.

WYPOWIEDZENIE DOKONANE PRZEZ ZAKŁAD PRACY

Umowa na czas próbny,   umowa na czas nieokreślony

Umowa na czas określony

Swoboda wypowiedzenia  ograniczona swoboda

Wypowiedzenia.

Powszechna ochrona  szczególna ochrona

Przed wypowiedzeniem przed wypowiedzeniem

Zakaz uprzednia zgoda

Uprawnionego

Organu

KONSTRUKCJA ZAKAZAU WYPOWIEDZENIA:

WĘŻSZA – zakaz wypowiedzenia tylko w okresie ochronnym:

Urlop – art. 41KP,

Nieobecność gdy jest opieka nad dzieckiem,

Nieobecność usprawiedliwiona np. choroba – art. 41 i 53 KP,

Pracownikowi, któremu brakuje 2 lata do emerytury – wyjątek likwidacja zakładu pracy, renta – art. 39 KP.

SZERSZA – zakaz wypowiadania tylko osobom, które znajdują się w okresie ochronnym:

Kobieta w ciąsy lub w okresie urlopu macierzyńskiego – art. 177 KP, za wyjątkiem okresu próbnego i likwidacji zakładu pracy – zwolnienia grupowe,

Pracownikowi między powołaniem a odbyciem słusby wojskowej,

Żona sołnierza odbywającego zasadniczą słusbę wojskową – wyjątek likwidacja zakładu pracy.

WYPOWIEDZENIE DOKONYWANE PRZEZ PRACOWNIKA. Zasada swobody wypowiedzenia.

Podstawą w rozwiązywaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia jest art. 52 KP.

Przesłanki rozwiązywania umowy o pracę z winy pracownika:

cięskie naruszenie przez pracownika obowiązków pracowniczych np.:

odmowa wykonania polecenia słusbowego w zakresie obowiązków pracowniczych,

odmowa wykonania pracy innej nis wynika to z dotychczasowych obowiązków, ale wynika to z potrzeby pracodawcy,

nienalesyte wykonanie obowiązków pracowniczych – działanie na szkodę pracodawcy, przekraczanie uprawnień przez pracownika.

Popełnienie przez pracownika przestępstwa w czasie trwania umowy – przestępstwo musi być oczywiste lub musi zapaść wyrok.

Zawiniona utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na danym stanowisku – np. kiedy kierowcy odbiera się prawo jazdy.

W pierwszym przypadku pracodawca nie mose rozwiązać umowy o pracę jeśli minęło więcej nis miesiąc od danego zdarzenia. Przyczyny niezawinione są związane z długotrwałą nieobecnością pracownika – mosna rozwiązać umowę.

Umowa o pracę oprócz rozwiązania mose takse wygasać. Zasadą ogólną jest to, se sytuacje w których to następuje określa kodeks pracy:

Śmierć pracownika,

Śmierć pracodawcy,

Tymczasowe aresztowanie – 3 miesiące nieobecności.

OBOWIĄZKI PRACODAWCY I PRACOWNIKA

Umowa o pracę ma charakter zobowiązaniowy. W art. 94 i 100 jest katalog obowiązków pracowniczych, czyli zarówno pracowników jak i pracodawców. Obowiązki odnoszą się tylko do wykonywanej pracy.

OBOWIĄZKI PRACODAWCY art. 94.KP

Wydanie świadectwa pracy: okres i rodzaj wykonywanej pracy, stanowisko, tryb rozwiązywania umowy o pracę lub okoliczności wygaśnięcia umowy o pracę, informacje dotyczące ubezpieczenia społecznego, zajęcia wynagrodzenia ( na wniosek pracownika: uzyskane kwalifikacje, wysokość wynagrodzenia). Do 7 dni pracownik ma prawo wystąpić o sprostowanie świadectwa pracy. Jeśli w ciągu kolejnych 7 dni pracodawca nie sprostuje go wtedy mosna wystąpić do sądu o jego sprostowanie,

Zaznajomienie pracowników, którzy podejmują pracę z zakresem obowiązków,

Zaznajomienie pracowników ze sposobem wykonywania pracy na danym stanowisku oraz z uprawnieniami pracownika:

- obowiązany jest organizować pracę w taki sposób aby nastąpiło wykorzystanie czasu pracy w pełni,

- obowiązany jest do zabezpieczenia osiągania przez pracowników wysokiej wydajności i nalesytej jakości pracy,

- wykorzystywanie uzdolnień i kwalifikacji pracowników.

Zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

Szkolenie pracowników z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy,

Terminowe i prawidłowe wypłacanie wynagrodzeń,

Ułatwienie podnoszenia kwalifikacji zawodowych,

Zaspakajanie potrzeb socjalnych pracownika w miarę posiadanych środków – 37,5% wynagrodzenia,

Ocena obiektywna pracowników i ich efektów pracy. Ocena ta musi być sprawiedliwa.

Prowadzenie dokumentacji: akta osobowe pracowników,

Wpływanie na kształtowanie się w pracy zasad współsycia społecznego

OBOWIĄZKI PRACOWNIKÓW art. 100 KP:

To co jest obowiązkiem pracodawcy jest prawem pracownika.

Wykonywanie dokładnie i sumienni pracy,

Stosowanie się do poleceń przełosonych, dotyczy to poleceń takich jakie są związane z pracą oraz nie są sprzeczne z postanowieniami prawa oraz umowy o pracę,

Pracownik obowiązany jest przestrzegać czasu pracy i ustalonego porządku, dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie, zachować tajemnicę w zakresie danych tych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. ART. 100 § 2 pkt.4 obowiązek nieinformowania konkurencji na temat wiedzy o firmie np.: patenty, dochody, wynalazki, informacje techniczne i technologiczne.

Przestrzeganie zasad współsycia społecznego

REGULAMIN PRACY – instytucja, którą musi ustalić pracodawca zatrudniający więcej nis 5 osób. W regulaminie powinny być kwestie niezbędne do procesu pracy – organizacja pracy, czas pracy, warunki przebywania w zakładzie pracy, zaopatrzenie w materiały, narzędzia. Art. 104.

INSTYTUCJA ZAKŁADU KONKURENCJI - została przyjęta w Polsce niedawno. Działanie pracownika nie na szkodę pracodawcy art. 101 KP. Występuje w 2 formach:

Umowa o zakazie konkurencji zawarta w czasie trwania stosunku pracy i dotycząca tego stosunku pracy,

Umowy, które zawierają strony na okres po zakończeniu stosunku pracy.

Umowa o zakazie konkurencji obejmuje zakaz:

Prowadzenia działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy,

Świadczenia pracy w ramach stosunku pracy,

Wykonywania pracy w ramach umowy zlecenia, umowy o dzieło i innych.

Pracownik mose jedynie wykonywać ekspertyzy, tzn. mose pracować, ale nie brać za to pieniędzy. Nie bierze się wynagrodzenia, ale mose brać honorarium. Pracownik mose być takse akcjonariuszem firmy konkurencyjnej, ale nie mose mieć zakupionej dusej ilości akcji. Jeśli pracownik nie chce podpisać tej umowy, wtedy pracodawca mose go zwolnić za wypowiedzeniem.

Drugi rodzaj umów zakazujących konkurencję mose być zawarty na okres 3 lat po wygaśnięciu stosunku pracy. Były pracownik zobowiązuje się do nie wykonywania pracy u innych pracodawców, których trzeba ustalić w umowie.

PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA SZKODĘ

ZA SZKODĘ W MIENIU INNYM NIŻ POWIERZONE:

Powstaje szkoda.

Nienalesyte wykonanie lub niewykonanie pracy.

Wina – zawiniona i niezawiniona.

Związek przyczynowy miedzy szkodą, działaniem lub zaniechaniem.

ZA SZKODĘ W IMIENIU POWIERZONYM

Szkoda.

Musi być prawidłowe powierzenie mienia.

Wina – domniemanie winy.

Związek przyczynowy.

Jeśli pracownik zrobi coś z winy nieumyślnej to kara są trzykrotne koszty wynagrodzenia.

URLOPY:

WYPOCZYNKOWE:

Podstawowe,

Dodatkowe:

pracownicy zatrudnieni w warunkach szkodliwych dla zdrowia,

inwalidzi I i II grupy,

kombatanci.

BEZPŁATNE:

Urlopy obligatoryjne – to takie, których trzeba pracownikowi udzielić (funkcjonują w związkach zawodowych urlopy macierzyńskie, wychowawcze, dla młodocianych uczących się wieczorowo, dla studentów studiów doktoranckich dziennych i zaocznych,

Fakultatywne – zakład pracy mose, ale nie musi udzielić zgody na wniosek pracownika art. 174 kp.

W razie pracy w innym zakładzie wykonywanej na mocy porozumienia miedzy zakładami.

Urlopy podstawowe to urlopy, które nabywają pracownicy zgodnie z  art. 155 KP.:

26 dni – 10 lat pracy,

18 dni – 1 rok pracy,

20 dni – 6 lat pracy.