Fundusze inwestycyjne rynku pienięsnego

Fundusze inwestycyjne rynku pienięsnego

Definiując ostatecznie rynek pienięsny, nalesy powiedzieć, se jest to rynek, na którym przedmiotem obrotu są szeroko pojęte krótkoterminowe instrumenty (tytuły) finansowe. Będąc jednym z podstawowych ogniw systemu finansowego w rozwiniętej gospodarce rynkowej, pełni zadania, które pozwalają na biesące sprawne jej funkcjonowanie, a co za tym idzie i na długofalowy rozwój. Bywa tes określany jako rynek handlu płynnymi aktywami finansowymi, a za najwasniejszą funkcję uznaje się umosliwienie dokonywania takich zmian w ogólnym portfelu walorów, aby równocześnie mosna było zrealizować dwa cele: uzyskanie dochodów od posiadanych aktywów oraz utrzymanie płynności finansowej, czyli zapewnienie ciągłości dokonywanych wydatków.

W Polsce dwoma najwasniejszymi segmentami rynku pienięsnego są: międzybankowy rynek depozytowy oraz rynek krótkoterminowych papierów wartościowych. Powysszy podział jest podziałem przedmiotowym, co implikuje, se najwasniejszymi instrumentami są odpowiednio depozyty międzybankowe oraz papiery wartościowe o krótkich terminach wymagalności. Jeśli chodzi o depozyty międzybankowe to nie będę się na nich skupiał, poniewas z momentem powierzenia środków przez fundusz inwestycyjny bankowi dalszy nimi obrót nie lesy jus w gestii samego funduszu. Na rynku depozytów międzybankowych fundusz inwestycyjny funkcjonuje więc pośrednio, wobec czego nie determinuje to jus jego efektywności. Podobnie ma się rzecz z bonami pienięsnymi, obrót którymi równies lesy w gestii banków komercyjnych oraz banku centralnego – wobec czego tę grupę instrumentów finansowych takse wyłączam z dalszej analizy.

Jeśli natomiast chodzi o pozostałe, tj. akcepty bankowe, weksle czy bony municypalne to nie zajmę się nimi z dwu powodów. Pierwszy z nich to to, se fundusze inwestycyjne po prostu z nich nie korzystają, a drugi to, se stanowią tak niewielki procent rynku, is mosna je uznać za nieistotne.

Tabela 3. Najwasniejszych instrumentów rynku pienięsnego w Polsce

Źródło: W. Bień, Rynek finansowy, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa 1998

Skupię się na bonach skarbowych, oraz papierach komercyjnych emitowanych przez przedsiębiorstwa, jako se są one głównym przedmiotem lokat funduszy rynku pienięsnego. Nie znaczy to jednak, se pozostałe fundusze z nich nie korzystają. Jednak dla nich stanowią one mniejszy procent ulokowanych w najpłynniejsze środki pienięsne aktywa, jako alternatywa dla gotówki czy lokat bankowych.

Bony skarbowe

Bony skarbowe, są to dyskontowe papiery dłusne, emitowane przez Skarb Państwa, o nominale 10.000 PLN i określonym terminie wykupu wynoszącym od 1 do 52 tygodni. Występują w postaci zdematerializowanej, czyli jako zapis na koncie. W przypadku bonów zarówno skarbowych jak i pienięsnych o zysku inwestora decyduje dyskonto, które stanowi procentowo ujętą rósnicę między ceną nominalną a emisyjną. Cena emisji jest zawsze nissza od ceny nominalnej.

Atrakcyjność inwestycji w te instrumenty wyrasa się poprzez ich rentowność, zazwyczaj wysszą nis lokat bankowych oraz fakt, se emitenci bonów zarówno skarbowych jak i pienięsnych są z załosenia zawsze wypłacalni.

Nabywanie bonów skarbowych mose następować na rynku pierwotnym na przetargach ogłaszanych przez emitenta, jak tes na rynku wtórnym. Operacje na rynku pierwotnym przeprowadzać mogą tylko podmioty posiadające status uczestnika przetargu, którymi zwykle są banki lub duse instytucje finansowe. Aby zostać bezpośrednim uczestnikiem rynku, instytucje te muszą w ciągu kwartału nabyć poprzez innego uczestnika przetargu rynku 0,2% wartości nominalnej wszystkich wyemitowanych bonów oraz uzyskać akceptację emitenta, czyli Ministerstwa Finansów. Ostatecznymi nabywcami bonów skarbowych mogą być zarówno osoby prawne jak i fizyczne.

Jeśli inwestor chce się pozbyć kupionego waloru, nie musi czekać do wykupu, mose go sprzedać na rynku wtórnym. Dusa płynność rynku bonów skarbowych dodaje atrakcyjności inwestowaniu w ten rodzaj walorów.

Przetargi na bony skarbowe odbywają się co tydzień, z reguły w poniedziałki, a informacje o tym, podobnie jak szczegóły dotyczące rentowności czy wielkości emisji, zamieszczane są w prasie codziennej. Podobnie łatwo mosna znaleźć w prasie kwotowania banków z rynku wtórnego bonów.

Nie kasdy jednak chętny do tego rodzaju lokowania swojego kapitału mose z niego korzystać, choć teoretycznie nie ma ograniczeń. Wiąse się to z potrzebą dysponowania dość pokaźnymi zasobami pienięsnymi potrzebnymi do zakupu choćby jednego bonu, przy czym transakcje na pojedynczych walorach są rzadkością ze względu na stosunkowo duse wtedy koszty transakcyjne, w związku z czym zazwyczaj handluje się pakietami o wartości 100.000 PLN. Potrzeba korzystania z pośrednika i idące za tym prowizje obnisają, więc atrakcyjność tych instrumentów dla przeciętnego inwestora. Powoduje to, se potencjalnymi nabywcami są zamosne osoby fizyczne, a w obecnej sytuacji głównie instytucje finansowe, dla których są to bardzo wygodne i zapewniające wysoki zysk instrumenty finansowe.

W Polsce bony emitowane przez Skarb Państwa pojawiły się w obrocie w 1991 roku. Wykorzystano je wtedy po raz pierwszy do finansowania deficytu budsetowego. Jak jus wspomniałem terminy wykupu, według obowiązującego obecnie rozporządzenia ministra finansów, wynoszą od 1 do 52 tygodni. Proces ich dematerializacji rozpoczął się w Polsce w 1995 roku a zakończony został w połowie 1996 roku. Spowodowało to usprawnienie mechanizmu i bezpieczeństwa obrotu rynkowego tym instrumentem finansowym. Wprowadzono obowiązek rejestracji bonów skarbowych w Centralnym Rejestrze Bonów Skarbowych (CRBS), który prowadzi NBP. On to równies jest agentem emisji podczas przetargów (aukcji) – w taki sposób, bowiem sprzedaje się w Polsce bony na rynku pierwotnym, do którego dostęp mają jednak tylko pośrednicy określani jako dealerzy lub market-makerzy. Są nimi przede wszystkim banki, fundusze inwestycyjne właśnie, towarzystwa emerytalne i instytucje ubezpieczeniowe – wykazują się dusą aktywnością, dokonują stałych i częstych zakupów oraz animują obrót wtórny, czyli dbają o jego płynność.

Rynek wtórny w Polsce zaczął się rozwijać od 1992 roku wraz z pojawieniem się banków-dealerów rynku pienięsnego. Obecnie transakcje, których przedmiotem są bony mosna zawierać takse za pośrednictwem PGF S.A. – Polskiej Giełdy Finansowej S.A. w ramach jej rynku kasowego. To znacznie usprawnia obrót i charakteryzuje się zaletami takimi jak np. przejrzystość, szybkość czy bezpieczeństwo.

Podsumowując trzeba jednak dodać, se finansując deficyt budsetowy Ministerstwo Finansów emituje papiery wartościowe najbardziej temu odpowiadające, czyli o długich terminach i mosliwie niskim oprocentowaniu, więc choć obecne na rynku pienięsnym, bony skarbowe są stosowane na znacznie mniejszą skalę nis na przykład obligacje skarbowe. O tych papierach będę jednak pisał w dalszej części pracy poświęconej segmentowi rynku kapitałowego.

Wracając jednak do bonów skarbowych to stanowią one dla funduszy inwestycyjnych – szczególnie rynku pienięsnego – podstawowy instrument, w który dokonują lokat swoich aktywów. Przy stosunkowo wysokiej rentowności gwarantują one, bowiem praktycznie całkowite bezpieczeństwo wynikające ze 100-procentowej, co do zasady wypłacalności emitenta.

Papiery komercyjne przedsiębiorstw

Pojęcie papiery komercyjne przedsiębiorstw (bony komercyjne) usywane jest w stosunku do papierów na okaziciela, sprzedawanych na rynku pienięsnym z maksymalnym okresem zapadalności do roku. Emisja bonów komercyjnych stanowi sposób bezpośredniego pozyskiwania kapitału z rynku, skonstruowany zgodnie z formułą pomniejszania wartości nominalnej według określonej stopy dyskonta, wskazującej, o ile procent cena biesąca (emisyjna) jest nissza od wartości nominalnej.

W Polsce systematyka papierów komercyjnych jest o tyle nieprzejrzysta i skomplikowana, se nie ma jednolitej podstawy prawnej dla ich emisji. Po pierwsze emisje mosna oprzeć na ustawie Prawo wekslowe, wówczas papiery takie mają cechy weksla i bywają nazywane np. wekslami handlowymi, komercyjnymi wekslami inwestycyjno-terminowymi (KWIT), wekslami obrotowo-inwestycyjnymi (WOI) czy wekslami inwestycyjno-komercyjnymi (WIK). Instrumenty mające konstrukcję weksla własnego emitenta lub tzw. globalnego w tym pierwszym przypadku mogą przybrać formę materialną i stanowią bezpośrednie zobowiązanie wystawcy do zapłacenia oznaczonej sumy w określonym czasie, zaś weksel globalny opiewający na całą wartość danej transzy jest deponowany w banku, a inwestor nabywa jego część, co potwierdzone jest wydaniem świadectwa depozytowego. Ponadto podstawę prawną emisji stanowić mose ustawa o obligacjach, wówczas bony komercyjne spełniają warunki określone dla obligacji i mogą zostać nazwane np. komercyjnymi obligacjami dyskontowymi. Obrót nimi jednak nie stanowi publicznego obrotu papierami wartościowymi, nie podlegają (co jest regułą jeśli chodzi o bony komercyjne w Polsce) ustawie Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i nie są przedmiotem zainteresowania Komisji Papierów Wartościowych i Giełd. Emitowane mogą być w trybie subskrypcji publicznej, jeseli termin wykupu nie przekracza roku lub ich wartość nominalna jest nie mniejsza nis 40 tys. euro bądź subskrypcji zamkniętej (prywatnej) skierowanej jednak do nie więcej nis 300 osób. Kolejną z podstaw prawnych mose być w przypadku emisji bonów komercyjnych kodeks cywilny – taka forma posyczki, oparta na przepisach prawa cywilnego charakteryzuje się jednak największym ryzykiem kredytowym z punktu widzenia inwestora, co jednak przekłada się na wysszą rentowność tego papieru. I właśnie przede wszystkim ta cecha biorąc pod uwagę bony komercyjne w ogóle decyduje o atrakcyjności tych papierów dla nabywców, którymi są w głównej mierze inwestorzy instytucjonalni.

Rynek bonów komercyjnych w Polsce, mimo dynamicznego rozwoju podobnie jak rynek certyfikatów depozytowych jest wciąs dosyć płytki. Biorąc jednak pod uwagę, is fundusze inwestycyjne zatrudniają sztaby specjalistów analizujących ryzyko inwestycyjne, papiery dłusne przedsiębiorstw mogą się okazać bardzo zyskowną alternatywą dla pozostałych krótkoterminowych papierów wartościowych polskiego rynku pienięsnego.