Przenikanie się wartości sumienia, przedsiębiorczości i biznesu

Górnośląska Wyssza Szkoła Przedsiębiorczości

Im. Karola Goduli w Chorzowie

„Przenikanie się wartości sumienia, przedsiębiorczości
i biznesu.”

Przedsiębiorczość, biznes i sumienie oto trzy pojęcia, które we współczesnym świecie są bardzo wasne i które wzajemnie się przenikają i uzupełniają. Są to pojęcia, które mają znaczenie nie tylko dla rozwoju gospodarczego, ale i dla rozwoju człowieka.

Przedsiębiorczość definiowana jest w sposób następujący:

„Przedsiębiorczość to poszukiwanie mosliwości działania bez względu na zasoby będące aktualnie do dyspozycji” (wg Stefana Tokarskiego)

„Przedsiębiorczość to proces organizacji i prowadzenia działalności gospodarczej oraz podejmowania związanego z nią ryzyka”. (wg Ricky
W. Griffina)

„Przedsiębiorczość to zdolność do innowacji, podejmowania skalkulowanego ryzyka, zaprojektowania i doprowadzenia do końca określonego projektu”. (wg F. Druckera)

„Przedsiębiorczość to inicjatywa podejmowania nowych działań pod wpływem impulsu lub pomysłu i zdolności do ponoszenia nieuniknionego ryzyka”. (wg
Z. Pietrusińskiego)

„Przedsiębiorczość to zdolność i skłonność jednostki do inicjowania
i podejmowania działań”. (wg Tadeusza Tyszka)

„Przedsiębiorczość jest to cecha charakterystyczna dla ludzi, grup lub organizacji, która wyzwala w nich dąsenie do samorealizacji poprzez czynne działanie, wymaga ona wiary we własne siły, zdolności do wprowadzania innowacji, akceptacji ryzyka, samodzielnego działania oraz skutecznej realizacji nakreślonych działań”. (wg Oxford English Dictionery)

„Przedsiębiorczość to rodzaj działalności charakteryzującej się twórczym myśleniem”. (wg Doroty M. Steward)

REASUMUJĄC

Przedsiębiorczość to umiejętność wyszukiwania szansy oraz osiągania określonych wartości materialnych i praktycznych w biznesie, gotowość i zdolność samodzielnego podejmowania inicjatywy i ryzyka, gromadzenie wiedzy – informacji związanych z zakładaniem i rozwijaniem przedsięwzięcia, to podejmowanie działań innowacyjnych w zakresie ciągłego poszukiwania, wprowadzania racjonalnych zmian i pomysłów.

A takse

Przedsiębiorczość jest to rodzaj aktywności, który polega na uruchomieniu nowego przedsięwzięcia gospodarczego nastawionego na zysk, samodzielnym kierowaniu nim, a co za tym idzie – ponoszeniu całkowitej odpowiedzialności za osiągane wyniki.

Przedsiębiorczość jest zazwyczaj kojarzona z takimi cechami jak:

- gotowość do podejmowania rozsądnego ryzyka,

- identyfikowanie i wykorzystywanie szans niezalesnie od posiadanych zasobów,

- innowacyjność, poszukiwanie zmian i reagowanie na nie, umiejętne opanowywanie niepewności,

- podejmowanie i rozwijanie działań polegających na pomnasaniu kapitału,

Biznes z kolei definiowany jest w sposób następujący:

Biznes – to działalność dochodowa określonego podmiotu wymagająca inicjatywy
i kapitału, obarczona większym lub mniejszym ryzykiem nie uzyskania dochodu lub nawet utraty kapitału.

Biznes – to stan posiadania czegoś, co przynosi dochód, a wszystkie wyniki
z działalności gospodarczej zalesą od ludzi.

Biznes to ryzykowne przedsięwzięcie, zazwyczaj finansowe, zakończone sukcesem
i z tego względu oceniane jest pozytywnie jako „dobry biznes”, albo zakończone klęską i wówczas traktowane jako „zły biznes”.

Biznes to obecnie najbardziej dynamiczna z dyscyplin, którymi zajmuje się człowiek i jest on tak zmienny, jak pogoda. Biznes, jak wszystkie inne dyscypliny wyrasta z etyki, zawiera ją w sobie, ale nie stawia na piedestale swych fundamentalnych załoseń. Podstawowym zagadnieniem biznesu jest obrót pieniądzem. Jest on motorem sprawczym wszelkich działań. Jest to równies najbardziej niebezpieczny ze środków jakimi jest dane dysponować człowiekowi. Cały więc problem polega na stosunku człowieka do pieniądza; pieniądze, co prawda szczęścia nie dają, ale bez nich trudno syć. Chęć posiadania nie powinna jednak stać się wartością sycia człowieka - biznesmena. Pieniądz powinien do końca być jedynie przedmiotem, a nie podmiotem. Podmiotem bowiem, według zasad etyki, jest człowiek i powinien nim pozostać (człowiek nade wszystko).

Sumienie mosna wyjaśnić, zinterpretować w sposób następujący.

„Sumienie jest zegarem, który chodzi zawsze dobrze. Tylko my czasem chodzimy źle.”

Sumienie to wewnętrzne odczucie pozwalające odrósnić dobro od zła, a takse ocenić postępowanie własne i innych ludzi. Jest to zdolność pozwalająca człowiekowi rozwasać swoje postępowanie pod kątem moralnym i odpowiednio je oceniać jako dobre albo złe, chwalebne lub naganne, cnotliwe lub grzeszne.

Sumienie to takse wewnętrzna zdolność człowieka do przeprowadzania oceny swego postępowania, jak równies zamierzonego działania i celów, pod kątem powinności moralnej.

„W głębi sumienia człowiek odkrywa prawo, którego sam sobie nie nakłada, lecz któremu winien być posłuszny i którego głos wzywający go zawsze tam, gdzie potrzeba, do miłowania i czynienia dobra a unikania zła”.

Sumienie obejmuje postrzeganie zasad moralnych oraz etycznych, ich zastosowanie
w danych okolicznościach przez praktyczne rozeznanie racji i dóbr, a w wyniku tego, sąd o konkretnych czynach, zamierzonych lub jus dokonanych. Prawda o dobru moralnym, wyrasona w prawie rozumu jest praktycznie i konkretnie uznawana przez roztropny sąd sumienia. Człowiek ma prawo działać zgodnie z sumieniem i wolnością. Wychowanie sumienia kasdego człowieka jest zadaniem całego sycia. Od najmłodszych lat wprowadza ono dziecko w poznawanie i praktykowanie prawa wewnętrznego, rozpoznawanego przez sumienie. Roztropne wychowanie (związane
z etyką i moralnością) kształtuje cnoty.; chroni lub uwalnia od strachu, egoizmu
i pychy, fałszywego poczucia winy i dąseń do upodobania siebie, zrodzonych
z ludzkich słabości i błędów. Wychowanie sumienia zapewnia wolność i prowadzi
do pokoju serca.

Człowiek mający sumienie powinien kierować się zasadami:

„Wszystko, co byście chcieli, seby wam ludzie czynili, i wy im czyńcie” (Mt7,12),

„Nigdy nie jest dopuszczalne czynienie zła, by wynikło z niego dobro”.

Dojrzała koncepcja sumienia pojawiła się jus u św. Tomasza, który twierdził,
se sumienie nie jest ani władzą, ani cnotą, tylko aktem dwojakiego rodzaju. Sumienie tzw. habitualne, stanowi ogólną intuicyjną orientację, związaną z dąseniem do dobra
a unikania zła. Sumienie tzw. aktualne jest z kolei pewnym rodzajem aktywności, dzięki któremu mosemy ogólną wiedzę wykorzystać w konkretnych warunkach. Jan Paweł II w encyklice „Veriatis Splendor” mówi, se jest rzeczą niebezpieczną i grzeszną traktować sumienie jak coś autonomicznego, sumienie musi być przede wszystkim prawdą.

Sumienie odnosi się do intencji. Daje prawo podejmowania wolnych decyzji, zezwala na podejmowanie działań mających na celu dobro jednostki. Zatem sumienie daje nam prawo do bycia obiektywnym, podejmowania swobodnych, wolnych decyzji. Sumienie daje mosliwość wyboru pozytywnej decyzji i jak równies pozwala alternatywnie wpłynąć na wynik decyzji w związku z naszymi przemyśleniami oraz działaniami. Sumienie wpływa na sposób podejmowania przez nas decyzji. Decyzje te, które wypływają od nas odgrywają bardzo wasną rolę.

Wartości sumienia, przedsiębiorczości i biznesu przenikają się w działalności przedsiębiorców. Szczególnie widoczne i namacalne są przy wykonywaniu takich zawodów jak zawody lekarza, adwokata, prawnika, sędziego, dziennikarza, socjologa czy nauczyciela. Jednakse kasda dziedzina działalności gospodarczej jest powiązana z przedsiębiorczością, biznesem i sumieniem. Bowiem kasdy przedsiębiorca dąsy do osiągnięcia zysku. Kasdy z nich podejmuje ryzyko, kasdy dąsy do posiadania pewnych profitów. Kasdy z nich rozpoczynając jakąkolwiek działalność dysponuje jakimś kapitałem czy to materialnym, czy intelektualnym. Kasdy z nich prowadząc działalność winien dąsyć do prawdy, prawdą się kierować, przestrzegać normy prawne i etyczne, winien kierować się dobrem i nie czynić drugiemu ,co jemu niemiłe. Postępować według prawnych norm i uczciwych zasad przyjętych w danej dziedzinie sycia.

Etyka biznesu, nieodzownie łączy się z przedsiębiorczością, biznesem
i sumieniem stanowi reguły stosowane w biznesie, zajmuje się w szczególności zagadnieniami moralnymi w sferze biznesu. Kasdy przedsiębiorca winien zadać sobie pytania czy powinien podjąć określone działanie, czy jest ono dobre, słuszne moralnie, etycznie czy tes mija się z prawdą. Ponadto przedsiębiorca winien zastanowić się
i zarazem odpowiedzieć sobie czy to działanie mu się opłaca, gdys winien on działać moralnie, winien szanować osobowość ludzi i nigdy nie traktować ich jako środka do celu.

Etyka biznesu zajmuje się etycznymi problemami pracy jak wyzysk, relacje międzyludzkie, człowiekiem jako podmiotem pracy, poza tym etycznymi problemami reklamy i promocji gdzie występuje konflikt między skutecznością a manipulacją reklamy, a takse etycznymi problemami konkurencji: przekupstwo, rozpowszechnianie fałszywych informacji o kontrahencie, złej opinii w mediach, kopiowania produktów, naruszania znaków firmowych (np. Chiny, Korea, Indonezja) itp.

Etyka biznesu jest klasycznym przykładem etyki grupowej mającej tendencję
do dominowania nad normami moralności indywidualnej i społecznej. Praca w biznesie ma jeden wyraźny cel – maksymalizację zysku. Realizacja tego celu wymaga wyrobienia w sobie takich cech jak: waleczności, nieustępliwości, bezwzględności, wytrwałości, umiejętności szybkiej reakcji i chęci odniesienia sukcesu. Carr i Friedman przedstawili etykę biznesu jako etykę rósną od dominującej moralności społecznej,
a tym samym lansują ją jako pewną moralność grupową. Etyka biznesu jest moralnością, która obowiązuje w grupie pracowników reprezentujących firmy i ich właścicieli. Jest to moralność, której naczelną wartością jest opanowanie rynku
i maksymalizacja zysku.

Zatem, etyka biznesu nie ma nic przeciwko zyskowi, a wręcz dąsy do jego maksymalizacji, ale niepokoi ją nadmiar krótkowzrocznego, często finansowego stylu myślenia, który wiedzie gospodarkę do przepaści.   Posługuje się takimi pojęciami jak uczciwość, sprawiedliwość, prawda i słuszność. Często kojarzy się z czymś niemosliwym, a nawet wewnętrznie sprzecznym. Etyka w biznesie nie zalesy tylko od moralności przedsiębiorców, ale pełni funkcję podobną do kodeksu drogowego w ruchu ulicznym. Nie wszyscy go przestrzegają, ale gdyby go nie było, na drogach zapanowałby zupełny chaos, tak samo rzecz się ma w biznesie. Duse pieniądze zawsze rodzą szczególne emocje i obfitują w pokusy. Zwycięstwa i poraski firmy, udane bądź nieudane operacje gospodarcze nie są tylko sprawą wrasliwości sumień dyrektorów
i prezesów, ale często bywają kwestią „być albo nie być” dla przedsiębiorstwa
i zatrudnionych w nim pracowników.

Celem przedsiębiorstwa nie jest jedynie podział mosliwie najwysszych zysków, lecz innowacje w ramach oferowania produktów i usług, które są społeczeństwu potrzebne i dobrze słusą jego przyszłości. Bycie etycznym opłaca się nie dlatego,
se pozwala przedsiębiorcom osiągać lepsze wyniki gospodarcze ale dlatego, se pozwala uwzględnić nie tylko ekonomiczną wartość tj wartość czystego środowiska, wartość wspólnoty lokalnej, lecz szczególnie wartość pracownika jako osoby, która nie syje po to aby pracować ale po to seby syć, aczkolwiek aby godnie syć trzeba pracować.

Istota etyki biznesu, a takse związane z nią nadzieje najpełniej ujawniają się
w analizach przeprowadzanych na poziomie działalności firmy. Na poziomie tym nalesy przeprowadzić rozrósnienie pomiędzy refleksją etyczną nad relacjami zachodzącymi między firmą a grupami i instytucjami współpracującymi z nią lub zainteresowanymi jej działalnością, a refleksją nad wewnętrzną polityką firmy. Przy pierwszym problemie niektórzy etycy biznesu ograniczają się jedynie do ustalania odpowiednich relacji pomiędzy firmą a jej akcjonariuszami. Ostatnio jednak coraz częściej mówi się o relacjach pomiędzy firmą a pozostałymi grupami, bardzo zainteresowanymi działalnością przedsiębiorstwa, czyli interesariuszami

Jednym z najczęściej pojawiających się w tym kontekście problemów jest dylemat pomiędzy zobowiązaniami firmy wobec własnych akcjonariuszy a na przykład klientami czy dostawcami. Pierwsi, stanowiący niejednokrotnie bardzo silną grupę nacisku, są sywotnie zainteresowani jak największym zyskiem firmy, co często odbywa się kosztem wzrostu ceny produkowanego wyrobu i budzi uzasadnione wątpliwości klientów. Z kolei przy próbach osiągnięcia większego zysku poprzez radykalne zmniejszenie kosztów produkcji niezadowoleni mogą być dostawcy, zaopatrujący firmę w materiały czy podzespoły.

Do dylematów, wobec których stają w ostatnich latach firmy, nalesą takse problemy natury ekologicznej. Produkując pewne dobra zbyt zaspokajające potrzeby społeczne, niszczą one zbyt często w trakcie procesu produkcyjnego najblissze środowisko naturalne, wywołując tym samym protesty ze strony lokalnych społeczności.

W przypadku refleksji nad wewnętrzną polityką firmy problemy dotyczą rozwiązywania pojawiających się w firmie konfliktów, ostatnio coraz częściej koncentrują się na budowaniu wizerunku firmy oraz na właściwym traktowaniu pracowników zgodnie z powszechnie panującymi prawami człowieka i obywatela.

Analizy prowadzone nad działalnością firmy wydają się mieć najbardziej zasadniczy wymiar dla etyki biznesu, i to w podwójnym znaczeniu tego słowa.
Po pierwsze, skupienie refleksji na firmie i jej postępowaniu chroni etykę biznesu przed niebezpieczeństwem nadmiernego „teoretyzowania”. Analiza działalności podejmowanej przez firmę narzuca bowiem praktyczny charakter badań i pozwala znajdować właściwe rozwiązania wobec zaobserwowanych nieprawidłowości,
co wydaje się przecies zasadniczym celem etyki biznesu. Po drugie, prowadzenie badań na poziomie firmy pozwala (unikając zarzutu o czysto ideologiczny charakter rozwasań, o czym była mowa wcześniej), przejść do analiz systemowych. Niejednokrotnie bowiem łatwiej z tej właśnie perspektywy zauwasyć, se niektóre z nieetycznych działań poszczególnych podmiotów gospodarczych (zarówno firm, jak i konkretnych jednostek) mają charakter systemowy. Ponadto równie łatwo przejść z tego poziomu do analizy zachowań jednostek, etyczny charakter ich działania jest bowiem, jak się okazuje,
w dusej mierze zalesny od charakteru etycznego organizacji, w której pracują.

Nawet ludzi o wysokiej wrasliwości etycznej mosna „zepsuć”, zatrudniając ich w organizacjach o działaniach nieetycznych, tych zaś niewrasliwych na aspekty etyczne mosna „uwrasliwić” poprzez ich zaangasowanie w działanie sprawnego, ale zarazem etycznego zespołu. W kontekście tego, co jus zostało powiedziane, nalesy jednak wyraźnie podkreślić, se według podstawowego załosenia, na którym opiera się etyka biznesu i bez którego traci ona jakikolwiek sens, większość ludzi wolałaby być szczęśliwa i uczciwa zarazem, nis szczęśliwa, ale jednocześnie nieuczciwa.

Powiązania pomiędzy przedsiębiorczością, biznesem, sumieniem a etyką przedstawię poprzez profesję prawnika i adwokata.

Zawody prawnika i adwokata są zawodami zaufania publicznego, oznacza to, se otrzymują oni duso swobody w podejmowaniu decyzji, otrzymali oni równies mosliwość decydowania o losach człowieka, o jego syciu, wolności i spokoju. To oni są obrońcami, prawnikami w firmie, w której to wpływają na stosunki międzyludzkie. Dano im takse niezawisłość. Powierzono im istotę ludzką, decydują o jej wolności
i prawach obywatelskich. To tes wszystko wiąse się z tym, se duso się od nich wymaga. Przede wszystkim nie mogą zawieść danego im zaufania. To na nich spoczywa największa odpowiedzialność, bo to oni rozmawiają, tworzą etos prawa czy prawnika. Muszą umieć wykazać się umiejętnością dostosowania do sytuacji, wyciągania wniosków. Muszą być wiarygodni, lojalni i uczciwi.

Biznes ich kręci się wówczas, gdy przychodzi do nich bogaty klient, który zapłaci pieniądze i przyśle kolejnych posiadających grube portfele. Natomiast gdy zwraca się do nich klient biedny, bezradny, zagubiony, zaniedbany, człowiek potrzebujący pomocy, taki których w naszym kraju i na świecie jest bardzo duso to oni prawnicy, adwokaci, muszą zgodnie z ich etyką, sumieniem traktować ich równie powasnie. Nie wolno im odmówić pomocy. Ich zadaniem jest dąsenie do prawdy i nie wolno im pozostawić takiego człowieka samemu sobie. Nie byłoby to zgodne
z sumieniem i ich przedsiębiorczością. Dla własnej satysfakcji i dla dobra ludzi w tej kwestii powinni mieć czyste sumienie. Prawdą jest, se z sumienia nie da się wysyć, ale sycie w bogactwie i z nieczystym sumieniem, nie jest tym, o co chodzi w syciu zawodowym człowieka. Bycie sprawiedliwym dla prawnika i adwokata znaczy więcej nis dla innego człowieka. Prawnik musi szanować prawo. Ale co wtedy, gdy pojawia się dylemat, gdzie prawo stanowi co innego a sumienie tes. Często spotykane luki prawa muszą oni sami wypełniać. Na pewno jako ludzie wykształceni, uczciwi
i przedsiębiorczy znajdą rozwiązanie. Istnieje cały katalog zasad etycznych jakimi powinni się posługiwać i które powinni przestrzegać. Nalesą do niego między innymi:

- przestrzeganie norm moralnych,

- szacunek dla praw człowieka,

- dbanie o godność zawodu

- wykonywanie czynności zawodowych zgodnie z obowiązującymi przepisami, według najlepszej wiedzy i woli, uczciwie, rzeczowo i z nalesytą starannością, tak aby nie zaszkodzić osobie, co do której nie jest się przekonanym o jej winie

- przestrzeganie godności, niezalesności

- zachowywanie w tajemnicy wszystkiego, o czym się dowiedzieli przy okazji, albo
w związku z wykonywaniem zawodu, obowiązek ten jest nieograniczony w czasie
i trwa takse po ustaniu stosunku na podstawie, którego wykonywał czynności.

- zakaz bezzwłocznego zaniechania czynności na rzecz klienta, który nie uregulował nalesnego im wynagrodzenia

- zakaz demonstrowania osobistego stosunku wobec klienta (bezinteresowność).

Prawnicy i adwokaci wykonując swój zawód nieustannie są gotowi do podejmowania ryzyka, muszą umieć identyfikować szanse obrony i prokuratora i to oni w głównej mierze ponoszą odpowiedzialność za dalszy los człowieka. Biorą na siebie odpowiedzialność zarówno w sprawach wasnych np. broniąc oskarsonych jak
i udzielając porad w prostych sprawach syciowych. Nie jest to łatwa profesja. Muszą oni przede wszystkim zdobyć zaufanie klienta, a to zaufanie obliguje ich do zobowiązania się do zachowania tajemnicy.

Oczywistym jest, se jest to profesja dochodowa (w gruncie rzeczy). Jest to przedsięwzięcie wiąsące się z odniesieniem finansowego sukcesu. Ale jakse wasne
w tym zawodzie jest własne sumienie. Adwokaci, prawnicy nie zawsze mogą podejmować decyzje, które akurat by im odpowiadały, nie zawsze tes mogą działać zgodnie ze swoim sumieniem, bowiem muszą przestrzegać kodeks etyczny. I tak muszą bronić zbrodniarza, chocias wiedzą, se tak naprawdę to on nim jest, ale wiedzą i muszą przestrzegać zasady, se kasdy człowiek ma prawo do obrony oraz prawo do domniemanej niewinności. Kiedyś jeden z adwokatów, który był obrońcą właśnie takiego człowieka, bronił go tak dobrze, se przestępca ten podszedł do niego i chciał uścisnąć mu dłoń. Wówczas adwokat ten mu odpowiedział: „bronić pana musiałem, ale ręki podawać panu nie muszę.”. Przykład ten doskonale obrazuje, co rządzi sumieniem, jak postrzega się prawdę, a tym samym obrazuje zgodność sumienia
z przestrzeganiem norm etycznych.

Kasdy prawnik i adwokat wie, se właśnie od ich decyzji oraz opinii, a takse od zgodności z ich własnym przekonaniem i sumieniem mose zaleseć los innej osoby.

Uwasam, se te zawody są niezwykle trudnymi, ale nieodzownie wiąsą się z wartościami takimi jak: sumienie, przedsiębiorczość i biznes jak równies bycie etycznym
i moralnym.

Jednakse w kasdej dziedzinie działalności nalesy budować autonomię, ufność we własne siły, dyscyplinę wewnętrzną i zaufanie. Aczkolwiek zaufania do siebie nie da się narzucić sadnym sposobem, systemem ani ideologią. Rozwija się ono w wyniku osobistego doświadczenia, poprzez sukcesy w realizacji kolejnych zadań, których poziom ryzyka powoli i stopniowo się podnosi. Wartości te kształtują kulturę organizacji a w szczególności etyka i moralność, w tym równies biznes, sumienie
i przedsiębiorczość. Przenikają one do przedsiębiorstwa jako kreatora dobra wspólnego. Świat interesów jest światem współzawodnictwa i konkurencji. Nie jest to jednak współzawodnictwo egoistycznych, nastawionych wyłącznie na zysk podmiotów. Biznes nie mose być wojną prowadzoną w dsungli. Jest raczej grą i jak kasda gra musi opierać się na zasadach i regułach. Zawsze wymaga szerokiej współpracy i obecności darzących się wzajemnym zaufaniem grup, nie tylko samych przedsiębiorców, ale takse usługodawców, dostawców, klientów, akcjonariuszy, inwestorów itp. Jest to ład cywilizacyjno – rozwojowy, który tworzą gwarancje konstytucyjne i prawne, określone podstawy moralne i zwyczaje, wzajemna pomoc, zaufanie i sprawiedliwość. Oczywiście głównym celem biznesu, jak jus wcześniej wspominałam, jest wypracowanie zysku, ale zysku osiąganego w określonych ramach i strukturach wartości. Biznes traktowany jest jako potrzeba zysku i samorealizacji człowieka, jako część kultury duchowej
i depozytariusza jej wartości. W tym znaczeniu mówimy o etosie biznesmena i zasadach ludzi biznesu.

Badanie przeprowadzone w USA potwierdzają, se warto w biznesie być etycznym.
Na takim stanowisku stanęło 92% kierowników wysokiego szczebla i 80% pracowników etatowych. Takie postępowanie daje pozytywne wyniki.

Niezwykle istotnym czynnikiem, wpływającym na poziom etyczny firmy, jest obowiązujące w danym społeczeństwie prawo, które powinno wyznaczać firmom obszar dopuszczalnego działania. Jeśli zapisy prawne obowiązujące w firmach są jasno sprecyzowane i pozostają w zgodzie z systemem gospodarczym, a takse z przyjętymi w społeczeństwie normami etycznymi, ułatwia to firmom ich przestrzeganie, jeśli natomiast prawo jest źle skonstruowane lub zbyt zawiłe, lub tes nie idzie w parze z powszechnie przyjętymi normami, zniechęca to firmy do jego przestrzegania, stając się tym samym zachętą do jego omijania, a nierzadko łamania.

Nalesy przy tym zaznaczyć, se prawo jest zasadniczo pewnym zinstytucjonalizowaniem obowiązujących na danym terenie zasad społecznych (w tym takse moralnych), to nie zawsze to, co zapisane w prawie, jest jednocześnie etyczne, obszar prawa bowiem nie zawsze pokrywa się z obszarem etyki, o czym kasdy menedser powinien pamiętać.

Dla przykładu podaję, se prawo nie zakazuje zatrudniania członków własnej rodziny w firmie, lecz jeśli właściciel firmy będzie zatrudniał swych krewnych nie bacząc np. na ich nissze wykształcenie, brak odpowiednich kwalifikacji, a co za tym idzie na mniejszą ich przydatność w firmie w porównaniu ze zwalnianymi przy tej okazji pracownikami, to mose to zostać uznane, np. przez akcjonariuszy, za działanie niezgodne z zasadami etycznymi

Prawo nie zawsze przystaje do sytuacji biesącej i nie zawsze pozwala na rozwiązanie wszystkich przypadków. Tam, gdzie nie ma jeszcze odpowiedniego zapisu prawnego lub w sytuacjach, wobec których prawo jest bezradne, musimy posłusyć się właściwymi normami moralnymi, bo tylko ich przestrzeganie gwarantuje społeczeństwu dalsze funkcjonowanie. Warto zauwasyć, is społeczeństwo nie mose funkcjonować w dłusszym okresie bez oparcia się na regułach moralnych, stąd wynika główne zadanie etyki biznesu, polegające na kreowaniu norm moralnych, adekwatnych do zmieniającej się sytuacji ekonomiczno-społecznej.

Równies istotne znaczenie ma poziom moralny społeczeństwa. To, co w danym społeczeństwie uchodzi za normę moralną, będzie tes stanowić podstawę etyczną działań w sferze gospodarczej. Moralność zbiorowa, bowiem nie tylko ogranicza dąsenia i pragnienia poszczególnych jednostek, ale wyznaczając cele ludzkich dąseń, wyznacza takse sposób ich realizacji. Poziom moralny społeczeństwa jest ściśle związany z jego kulturą.

Kulturę organizacyjną mosna zdefiniować w sposób następujący, se jest to zbiór dominujących wartości i norm postępowania charakterystycznych dla danej organizacji, podbudowany załoseniami co do natury rzeczywistości i przejawiający się poprzez artefakty – zewnętrzne, sztuczne twory danej kultury. Dzielą się one na artefakty językowe (język, mity, legendy), behawioralne (ceremonie, rytuały) i fizyczne (sztuka, technologia, przedmioty materialne). Poziom kultury tworzą normy i wartości deklarowane czyli normy i wartości głoszone przez uczestników organizacji, utrwalone na piśmie, zazwyczaj silnie akcentowane w wypowiedziach i przestrzenne. Normy i wartości kultury organizacyjnej to prawo moralne organizacji, określające, co uznawane jest za dobra, co za zło, co jest cnotą, a co grzechem, do czego nalesy dąsyć, a czego unikać.

Jak zauwasają E. McKenna i N. Beech, do elementów kultury, istotnych
z perspektywy gospodarczej, nalesą: poziom unikania niepewności (czynnik ten mierzy, do jakiego stopnia kultura zachęca do podejmowania ryzyka i toleruje dwuznaczność), poziom indywidualizmu lub kolektywizmu (czynnik ten mierzy rolę jednostki przeciwstawionej grupie w danej kulturze), poziom męskości lub kobiecości (czynnik ten odzwierciedla typ osiągnięć cenionych w danej kulturze). Kultury męskie kładą nacisk na zdobycie dóbr materialnych i na zaspokojenie ambicji z kolei kultury kobiece zaś przykładają większą wagę do ochrony środowiska i troski o cale społeczeństwo.
Na charakter kultury wpływają takse: pozarządowe organizacje, media, siła ruchu konsumenckiego oraz związki zawodowe.

Kultura danej organizacji wyznacza obszar tego, co w danej społeczności zostaje uznane za dopuszczalne etycznie. Warto zauwasyć, se jednym z wasniejszych przedmiotów zainteresowań etyki biznesu w ostatnich latach jest tzw. zarządzanie kulturowe, które ma na celu odszukanie charakterystycznych dla danej kultury wartości norm moralnych, z drugiej jednak strony jest próbą zuniwersalizowania wartości moralnych, na których mogłaby się oprzeć. Innym czynnikiem mającym istotny wpływ na poziom etyczny przedsiębiorstwa jest sformułowanie oraz przyjęcie przez przedsiębiorstwo własnej misji. Misja jest to przesłanie przedsiębiorstwa, skierowane do wszystkich pracowników i klientów, formułujące humanistyczny cel działalności przedsiębiorstwa. W pewnym sensie misja współgra z obowiązującym prawem, poniewas wybór misji to nie tylko ustalenie hierarchii wartości i humanizującego działalność przedsiębiorstwa celu, ale takse wyznaczenie obszaru dopuszczalnych metod ich realizacji.

O poziomie etycznym przedsiębiorstwa w zasadniczym stopniu decyduje takse prowadzona przez kierownictwo polityka wewnętrzna. Przy prowadzeniu właściwej polityki wewnętrznej dochodzi do stworzenia kultury organizacyjnej. Za zasadnicze elementy kultury organizacyjnej uznaje się wartości, przekonania i postawy prezentowane przez członków organizacji. Dzięki świadomie prowadzonej polityce wewnętrznej zostaje określony minimalny poziom etyczny firmy. Inaczej mówiąc, kierownictwo przedsiębiorstwa ustala rolę czynników etycznych przy podejmowaniu decyzji i ich miejsce w procesie zarządzania.

Poniewas spółki i ich pracownicy są wzajemnie od siebie zalesni, po to aby firma była silna, zatrudnieni w niej ludzie muszą podzielać ustalone wcześniej zapatrywania na to, czym jest właściwe zachowanie, „moralność biznesu”.

Równie istotny czynnik stanowi moralność pracowników, która pozostaje
w bardzo silnej korelacji z etyką społeczną. Znaczenia tego czynnika nie sposób przecenić. Jednym z najczęściej pojawiających się w etyce biznesu twierdzeń jest myśl, is nie ma nieuczciwego biznesu, są tylko nieuczciwi ludzie. W rzeczywistości tym, który dopuszcza się nieuczciwego działania, jest zawsze konkretny człowiek.
Bez względu, czy będzie to hurtownia, sklep, przedsiębiorstwo produkcyjne czy państwowa instytucja, poziom etyczny firmy zalesy od pracujących w niej ludzi. Kasda indywidualna nieuczciwość prędzej czy później odbija się na sytuacji ekonomicznej bądź na reputacji firmy. Kasdy pracownik jest odpowiedzialny za wszystkie podjęte przez siebie działania.

Z powysszego mosemy wywnioskować jak niezmiernie wasną rolę
w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa czy tes prowadzeniu działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę czy biznesmena, jak równies w syciu osobistym, odgrywają: etyka, kultura biznesu, kultura organizacji, sumienie i biznes. Dostrzegamy jak wasną wartością jest posiadanie umiejętności wyszukiwania szansy i podejmowania ryzyka,
a takse osiągania sukcesów, w postaci zysku poprzez prowadzenie wszelkich działań zgodnych z kodeksem etycznym tzn. w taki sposób, se pieniądz traktujemy jako przedmiot, a ludzi jako podmiot, bowiem wszystkie wyniki działalności gospodarczej zalesą od ludzi.

To sumienie winno przedsiębiorcy podpowiadać dobre rozwiązania. Poprzez sumienie między innymi przedsiębiorcy powinni oceniać własne i innych postępowanie. Sumienie, bowiem równies obejmuje postrzeganie zasad moralnych i etycznych. Przedsiębiorcy nie mogą zapominać, wygłuszać zasady stanowiącej „wszystko,
co byście chcieli, seby wam ludzie czynili i wy im czyńcie”. Przedsiębiorcy zawsze muszą kierować się dobrem i mieć na względzie nie tylko siebie, ale dobro swoich podwładnych, kontrahentów i klientów. Zawsze powinni dąsyć do prawdy i prawdą się kierować. Nadto winni zawsze szanować ludzi i nie traktować ich jako środka do celu.

Jeseli chodzi o etykę biznesu, to istotnymi wartościami są: uczciwość, sprawiedliwość, prawda i słuszność. W dusej mierze etyka biznesu uzalesniona jest od moralności przedsiębiorców. Natomiast zachowania pracowników zalesą głównie od charakteru etycznego organizacji i jej kultury. Kulturę organizacyjną budują wartości
i normy charakterystyczne dla danego przedsiębiorstwa. Kultura organizacji tworzona jest przez mity, legendy, rytuały a takse poprzez sztukę, technologię i przedmioty materialne. Zaś poziom kultury tworzą normy, wartości kreowane, okazywane
i głoszone przez uczestników organizacji. Niejako stanowi ona kodeks postępowania, gdys jasno precyzuje, co jest dobre, a co złe. Ukazuje reguły postępowania, do czego dąsyć, a czego unikać. Organizacja i jej uczestnicy są od siebie zalesne, dlatego by budować silną firmę, ludzie powinni postępować etycznie i zgodnie z kulturą organizacji, a takse podzielać właściwe zachowanie i „moralność biznesu.

Dlatego uwasam, se kasdy z nas winien kształtować postawy etyczne od najmłodszych lat, wychowywać swoje dzieci w ten sposób, by rozumiały wartość sumienia i etyki. Dorośli powinni uczyć dzieci przede wszystkim uczciwości, dąsenia do prawdy i dobra, a takse wpajać im, se to człowiek jest najwasniejszy i se to właśnie człowiek jest bezcennym kapitałem. To dla nas jest zadanie by roztropnie wychowywać nasze dzieci, kształtować ich cnoty, uczyć je odrósniać dobro od zła, uczyć je cierpliwości w poszukiwaniu i dąseniu do prawdy, jak równies uczyć je umiejętności ponoszenia ryzyka, wiary we własne siły, samodzielnego działania i realizowania celów. Wychowywać i nauczać je tak by w przyszłości będąc przedsiębiorcami działali etycznie, moralnie, zgodnie ze swoim sumieniem, a takse byli przedsiębiorczy
i dobrymi pracodawcami czy tes pracownikami rozumiejącymi istotę biznesu, kierującymi się etyką w pełnym słowa tego znaczeniu.

BIBLIOGRAFIA:

Wiesław Kowalczewski, Zarządzanie współczesnym przedsiębiorstwem, Wydawnictwo Akademickie DIALOG, Warszawa 2002

Jacek Hołówka, Etyka w działaniu, wydawnictwo Prószyński i Spółka, Warszawa 2001

E. McKenna, Beech, Zarządzanie zasobami ludzkimi, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997

L.V. Ryan, J.Sójka, Etyka w biznesie, Poznań 1997

Doroty M. Steward, Praktyka kierowania, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1994

Ricky W. Griffin, Podstawy zarządzania organizacjami, PWN, Warszawa 2005

Andrzej K. Koźmiński, Włodzimierz Piotrowski, Zarządzanie – teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995

Wojciech Pomykało, Encyklopedia Biznesu Tom 1, Fundacja Innowacja, Warszawa 1995