Pliki i foldery na dyskach NTFS

Ćwiczenia zawarte w tym rozdziale pozwolą w pełni wykorzystać mosliwości nowego systemu plików wykorzystywanego przez Windows XP.

Jednym z obsługiwanych przez Windows XP systemem plików jest system NTFS w wersji 6. Umosliwia on m.in. ograniczanie dostępu do plików i katalogów, kompresję, szyfrowanie i odzyskiwanie uszkodzonych danych. Dodatkowo mosliwe jest ograniczenie ilości miejsca dostępnego dla danego usytkownika i śledzenie takich zdarzeń jak: odczyt, modyfikacja lub usuniecie danych z dysku.

Konwersja systemu plików

Ćwiczenie 6.1. Konwersja systemu plików

Podczas instalacji systemu Czytelnik miał mosliwość wyboru systemu plików dla poszczególnych dysków komputera. Jeseli którykolwiek z dysków (w tym dyski: rozruchowy i systemowy) zostały sformatowane w systemie FAT lub FAT32 mosna je skonwertować do systemu NTFS.

1. Z menu Start wybierz polecenie Uruchom
2. W polu Otwórz wpisz cmd i naciśnij Enter
3. Zostanie wywołany wiersz polecenia.
4. Poleceniem słusącym do konwersji systemu plików jest polecenie convert Na rysunku 6.1 przedstawiona zastała składnia polecenia (wykonanie polecenie pokazanego w ostatnim wiersz spowoduje konwersje dysku e: do systemu NTFS
5. Wpisz polecenie convert c: /fs:ntfs i naciśnij klawisz Enter
6. Jeseli konwertujesz dysk rozruchowy, zostanie wyświetlony komunikat informujący o tym, se konwersja wymaga wyłącznego dostępu do dysku i zostanie przeprowadzona podczas pierwszego restartu systemu.
7. Uruchom ponownie komputer.

Rysunek 6.1. Menu pomocy programu convert

Ograniczenie dostępu do danych

Ćwiczenie 6.2. Folder — modyfikacja uprawnień

Kasdy plik i folder umieszczony na dysku NTFS jest „własnością” jednego z usytkowników. Właściciel folderu mose w pełni nim zarządzać, w tym zabronić innym usytkownikom modyfikowania danych umieszczonych w tym folderze.

1. Na dysku NTFS utwórz nowy folder o nazwie prywatne.
2. Kliknij prawym przyciskiem myszy na nowoutworzonym folderze i z podręcznego menu wybierz opcję Udostępniania i zabezpieczanie
3. W oknie Właściwości: Prywatne wybierz zakładkę Zabezpieczanie. Jeseli w oknie właściwości nie znajduje się omawiana zakładka:
1. Z menu Start wybierz opcje Panel sterowania
2. Kliknij ikonę Wygląd i kompozycje, a następnie kliknij ikonę Opcje folderów
3. Na karcie Widok w obszarze Ustawienia zaawansowane wyczyść pole wyboru Usyj prostego udostępniania plików [zalecane] (rysunek 6.2).
4. Kliknij przycisk OK i zamknij Panel sterowania
4. Naciśnij przycisk Dodaj. W polu Wprowadź nazwę obiektów do wybrania wpisz Usytkownicy zaawansowani i naciśnij OK
5. Tytuł dolnego okna zostanie zmieniony na Uprawnienia dla Usytkownicy zaawansowani
6. Wyczyść pola Zezwalaj dla wierszy Zapis i wykonanie oraz Wyświetlanie zawartości folderu i naciśnij przycisk OK. Od tej chwili saden usytkownik nalesący wyłącznie do grupy Usytkownicy zaawansowani nie będzie mógł modyfikować danych umieszczonych w tym folderze.

Rysunek 6.2. Aby wyświetlić zakładkę Zabezpieczanie nalesy zmienić domyślne ustawienia folderów

Ćwiczenie 6.3. Odebranie uprawnień do folderu danej grupie uzytkowników

Poniewas usytkownik mose być członkiem więcej nis jednej grupy odznaczenie opcji Zezwalaj dla niektórych tylko grup, w których znajduje się konto usytkownika nie powoduje odebranie mu praw do pliku lub folderu. Usuńmy jedno z kont utworzonych w poprzednim rozdziale z grupy Usytkownicy (konto powinno zostać jedynie członkiem grupy Usytkownicy zaawansowani).

1. Wyloguj się i zaloguj kolejno na oba konta utworzone w ćwiczeniu 5.7. Zauwas, se jeden usytkownik nadal ma dostęp do folderu prywatne (ten usytkownik, który nadal jest członkiem grupy Usytkownicy).
2. Zaloguj się ponownie na swoje konto usytkownika.

7. Kliknij prawym przyciskiem myszy na folderze prywatne i z menu podręcznego wybierz opcję Udostępniania i zabezpieczanie

3. W polu Nazwy grupy lub usytkownika zaznacz Usytkownicy zaawansowani. Tytuł dolnego okna zostanie zmieniony na Uprawnienia dla Usytkownicy
4. Zaznacz pole Odmów dla wiersza Modyfikacja, tak jak zostało to pokazane na rysunku 6.3. Poniewas pozostałe uprawnienia (z wyjątkiem uprawnienia Pełna kontrola) zalesą od uprawnienia do modyfikacji, system automatycznie potwierdzi odebranie tych uprawnień.
5. Naciśnij przycisk OK. Zostanie wyświetlony komunikat ostrzegający przed konsekwencjami jawnego odbierania uprawnień. Naciśnij przycisk OK

Rysunek 6.3. Zabezpieczenia folderów

Ćwiczenie 6.4. Nadawanie uprawnień do danego pliku

1. Przejdź do folderu prywatne.
2. Ustaw kursor myszki tak, aby nie wskazywał sadnego z elementów okna i naciśnij prawy przycisk myszy.
3. Z menu podręcznego wybierz opcję Nowy Obraz mapa bitowa. W folderze zostanie utworzony nowy plik.
4. Kliknij prawym przyciskiem myszy na ikonie nowego pliku i z podręcznego menu wybierz opcję Właściwości
5. W polu Właściwości: Nowy obraz mapa bitowa wybierz opcję Zabezpieczenia
6. Naciśnij przycisk Dodaj. W polu Wprowadź nazwę obiektów do wybrania wpisz nazwę konta usytkownika nalesącego wyłącznie do grupy Usytkownicy.
7. Tytuł dolnego okna zostanie zmieniony (w moim przypadku) na Uprawnienia dla danka. Poniewas to konto nalesy do grupy Usytkownicy, automatycznie ma nadane, takie same jak grupa, prawa do wszystkich obiektów znajdujących się w katalogu prywatne. Zaznacz opcję Odmów dla wiersza Pełna kontrola
8. Naciśnij przycisk OK. Wszystkie uprawnienia usytkownika do pliku zostały odebrane.
9. Przełącz się na wybranego w kroku 6. usytkownika. Pomimo se usytkownik ma  dostęp do plików w katalogu poufne, modyfikacja pliku Nowy obraz – mapa bitowa jest niemosliwa.

Kopiowanie plików i folderów

Poniewas kasdy obiekt (taki jak plik lub folder) „dziedziczy” uprawnienia od folderu nadrzędnego, to podczas kopiowania i przenoszenia obiektów uprawnienia te mogą ulec zmianie.

Ćwiczenia 6.5. Zmiana właściwości kopiowanych obiektów

Kopiowane lub przenoszone pomiędzy dyskami NTFS obiekty otrzymują uprawnienia nadrzędnego obiektu docelowego. Jedynym wyjątkiem od tej zasady jest przenoszenie obiektów w ramach pojedynczej partycji — wtedy obiekt zachowuje wszystkie swoje uprawnienia. Aby sprawdzić prawdziwość powysszej reguły:

1. Otwórz folder prywatne.
2. Wyświetl i zapamiętaj uprawnienia poszczególnych grup i usytkowników do pliku Nowy obraz – mapa bitowa
3. Skopiuj plik do głównego katalogu na dysku rozruchowym.
4. Wyświetl uprawnienia do pliku Nowy obraz – mapa bitowa. Zauwas, se na liście poszczególnych grup i usytkowników nie ma grupy Usytkownicy zaawansowani i usytkownika danka.

Inspekcja dostępu do danych

Ćwiczenie 6.6 Monitorowanie dostępu do katalogu

Celem ćwiczenia jest włączenie inspekcji dostępu do folderu prywatne

1. Uruchom menu Start Wszystkie programy Narzędzia administracyjne Zasady zabezpieczeń lokalnych
2. Rozwiń folder Zasady lokalne i wybierz opcję Zasady inspekcji
3. Dwukrotnie kliknij zasadę Przeprowadź inspekcję dostępu do obiektów. Zostanie wyświetlone okno pokazane na rysunku 6.4
4. Zaznacz opcje Sukces oraz Niepowodzenie
5. Naciśnij klawisz OK i zamknij okno konsoli Zasady zabezpieczeń lokalnych

Rysunek 6.4. Monitorowanie zarówno udanych jak i zakończonych niepowodzenie prób dostępu do folderu

8. Kliknij prawym przyciskiem myszki na folderze prywatne i z menu podręcznego wybierz opcję Udostępniania i zabezpieczanie
9. Wybierz opcje Zabezpieczenia Zaawansowane Inspekcja
10. Kliknij przycisk Dodaj. Zostanie wyświetlone okno pokazane na rysunku 6.5.
11. W polu Wprowadź nazwę obiektów do wybrania wpisz Wszyscy. Sprawdź poprawność nazwy i naciśnij OK
12. Zostanie wyświetlone okno Wpis inspekcji dla prywatne. Zaznacz opcję Powodzenie i Niepowodzenie dla wiersza Pełna kontrola

W praktyce nie stosuje się tak dokładnej modyfikacji obiektu. Monitorowanie dla kasdego usytkownika zarówno udanych, jak i nieudanych prób dostępu w krótkim czasie skończyłoby się zapełnieniem Dziennika zabezpieczenia

13. Naciśnij klawisz OK. Zostanie zamknięte okno Zaawansowane ustawianie zabezpieczeń dla prywatne
14. Naciśnij przycisk OK. Od tej chwili jakakolwiek modyfikacja zawartości folderu zostanie odnotowana w Dzienniku zabezpieczenia

Rysunek 6.5. Określanie grup usytkowników „poddanych” inspekcji

Ćwiczenie 6.7 Przeglądanie Dziennika zabezpieczenia

Aby sprawdzić kto modyfikował zwartość folderu prywatne:

1. Uruchom menu Start Wszystkie programy Narzędzia administracyjne Podgląd zdarzeń
2. Wybierz Dziennik Zabezpieczenia. W oknie po prawej stronie zostanie wyświetlona lista zarejestrowanych zdarzeń.
3. Jeseli chcesz poznać więcej szczegółów o konkretnym zdarzeniu kliknij na nim dwukrotnie lewym przyciskiem myszki. (Na rysunku 6.6 wyświetlono zanotowane szczegóły dotyczące usunięcia pliku dump przez usytkownika Administrator usywającego programu Windows Commander

Rysunek 6.6. Kontrola działań usytkowników w systemie

Kompresja i szyfrowanie danych

Ćwiczenie 6.8. Szyfrowanie danych

Kolejnym, obok uprawnień, mechanizmem gwarantującym poufność danych jest szyfrowanie dysków, folderów lub plików. Jedną osobą, która będzie miała dostęp do zaszyfrowanych danych jest ich właściciel oraz Agent odzyskiwania (domyślnie rolę agenta odzyskiwania pełni Administrator). Aby zaszyfrować zawartość folderu prywatne:

1. Kliknij prawym przyciskiem myszy folder prywatne.
2. Wybierz opcję Właściwości Ogólne Zaawansowane
3. Zaznacz opcję Szyfruj zawartość, aby zabezpieczyć dane
4. Naciśnij przycisk  OK. Zostanie zamknięte okno Atrybuty zaawansowane
5. Naciśnij przycisk OK. Zawartość folderu została zaszyfrowana i jest dostępna wyłącznie dla właściciela danych (i administratora).

Niemosliwe jest zarówno otwieranie, jak i kopiowanie zaszyfrowanych plików.

Ćwiczenie 6.9. Kompresja folderów

Celem ćwiczenia jest skompresowanie zawartości folderu Documents and Settings.

1. Kliknij prawym przyciskiem myszy folder Documents and Settings
2. Wybierz opcję Właściwości Ogólne Zaawansowane
3. Zaznacz opcję Kompresuj zawartość, aby zaoszczędzić miejsce na dysku i naciśnij OK. Zostanie zamknięte okno Atrybuty zaawansowane
4. Naciśnij klawisz OK. Zostanie wyświetlone okno potwierdzenia zmiany atrybutów. Wybierz opcję Zastosuj zmiany do tego folderu podfolderu i plików i naciśnij OK

Rysunek 6.7. Zmiana atrybutów dotycząca foldera wraz z wszystkimi umieszczonymi w nim folderami i plikami

Ograniczanie ilości miejsca dostępnego dla usytkowników

Celem ćwiczenia jest ograniczenie maksymalnej ilości danych mosliwych do przechowywania na dysku rozruchowym wszystkim usytkownikom (z wyjątkiem Administratora)

1. Kliknij prawym przyciskiem myszy na ikonie dysku rozruchowego.
2. Wybierz opcję Właściwości Przydział
3. Zaznacz, jak zostało to pokazane na rysunku 6.8 opcje Włącz zarządzanie przydziałami i Odmów miejsca na dysku usytkownikom przekraczającym limit przydziału
4. Ustaw ilość dostępnego dla usytkowników miejsca na dysku oraz poziom, po przekroczeniu którego system wyświetli ostrzesenie.
5. Jeseli dla któregoś z usytkowników chcesz ustawić inne wartości limitu miejsca na dysku, wybierz opcje Wpis przydziałów, dodaj nazwę usytkownika lub grupy, a następnie w okienku Ustawianie przydziału dla LOLEKmiś wpisz nowe wartości poziomu limitu i ostrzesenia.
6. Naciśnij klawisz OK

Rysunek 6.8. Ograniczenie ilości dostępnego dla usytkownika miejsca na dysku