AFGAŃSKĄ WOJNA PIERWSZA 1839-1842

AFGAŃSKĄ WOJNA PIERWSZA 1839-1842.

Wzrastające wpływy Rosji na dworze Dosta Mohammada (1793-1863), emira Afgani­stanu, niepokoiły Brytyjczyków. W dążeniu do obalenia Dosta Brytyjczycy wspierali byłego emira, który popierał działania bry­tyjskie na rzecz zapewnienia lepszej obrony Indii od północy. W 1839 Dost Mohammad został pozbawiony władzy i uwięziony. Po ucieczce z więzienia bezskutecznie próbował odzyskać władzę, po czym został depor­towany do Indii. Ostre zimy i nieustający opór afgański zmusiły jednak Brytyjczyków do wycofania się z Afganistanu w styczniu

1842. Podczas odwrotu wojska brytyjskie wpadły w pułapkę przygotowaną przez af-gańskie plemiona i zostały wybite niemal do nogi. Dost Mohammad odzyskał władzę. Druga wojna afgańska 1878-1880. Po śmie­rci Dosta emirem został jego syn, Szer Ali (1825-1879), który rozpoczął negocjacje z Rosjanami i odmówił przyjęcia brytyjskiej misji, co ogromnie zaniepokoiło Wielką Brytanię. W listopadzie 1878 wojska brytyj­skie wkroczyły do Afganistanu. Szer Ali szukał pomocy u Rosjan, którzy poradzili mu, by zawarł pokój. Po śmierci Szera jego syn, Jakub Chan (1849-1923), zawarł poro­zumienie, na mocy którego ustąpił Brytyj­czykom przełęcz Chajber i inne obszary strategiczne. Jednak po zabójstwie wysłan­nika Wielkiej Brytanii wojska brytyjskie ponownie zajęły Kabul zmuszając Jakuba do ucieczki. Konflikt skończył się objęciem władzy przez Abd ar-Rahmana (1844?--1901), wnuka Dosta Mohammada, który bronił interesów brytyjskich i ustanowił silny rząd centralny. Trzecia wojna afgań­ska 1919. W 1919 emirem został Habibullah Chan (1892-1960), który postanowił prze­kształcić Afganistan w nowoczesne państwo wolne od obcych wpływów. Jego deklaracja niezależności zagrażała Indiom, co sprowo­kowało ponowną wojnę z Wielką Brytanią. Krótka walka zakończyła się traktatem w Rawalpindi, w którym Brytyjczycy uznali niezawisłość Afganistanu w sprawach we­wnętrznych i zagranicznych. Patrz także persko-afgańska wojna