AFGAŃSKA WOJNA DOMOWA 1979

AFGAŃSKA WOJNA DOMOWA 1979. Ra­dziecka inwazja na Afganistan w końcu

grudnia 1979 stała się pierwszym poważnym sygnałem załamania się dotychczasowej linii polityki zagranicznej ZSRR. Po proklamo­waniu w 1973 republiki w Afganistanie Związek Radziecki zwiększył wysiłki na rzecz przekształcenia tego kraju w zależne pod względem gospodarczym państwo bu­forowe nastawione wrogo w stosunku do Pakistanu, popieranego przez Chiny. ZSRR udzielał pomocy radykalnym partiom poli­tycznym, między innymi Ludowo-Demo-kratycznej Partii Afganistanu (LDPA). Pró­by wprowadzenia w Afganistanie współ­czesnych idei - zarówno zachodnich, jak i marksistowskich - zawsze napotykały opór konserwatywnych struktur feudalno--plemiennych. Kolejne rządy afgańskie usi­łowały przeprowadzić reformy, ale bez więk­szego powodzenia. W 1978 bojówki Ludo-wo-Demokratycznej Partii Afganistanu do­konały zamachu stanu i zamordowały pierwszego prezydenta kraju. Prezydentem został przywódca LDPA, który we wrześniu 1979 został usunięty przez premiera swojego rządu, a ten z kolei został obalony 27 grudnia 1979 przez innego zwolennika le­wicy, Babraka Karmala (1929-1996) popie­ranego przez ZSRR. Próby sowietyzacji podejmowane przez Karmala wywołały zbrojny opór, wówczas zwrócił się on do ZSRR z prośbą o pomoc w zdławieniu opozycji. Interwencja zbrojna spowodowała izolację Związku Radzieckiego na arenie międzynarodowej. 100 tysięcy dobrze uzbro­jonych żołnierzy radzieckich nie mogło pokonać afgańskich mudżahedinów, którzy stosowali taktykę walki partyzanckiej i pro­wadzili akcje sabotażowe. Zadawnione an­tagonizmy plemienne i różnice językowe spowodowały, że zbuntowani Afgańczycy nie zdołali przyjąć jednolitej strategii w wal­ce z wojskami radzieckimi i rządową armią afgańską. Ta ostatnia poniosła tak wielkie straty wskutek dezercji, że w 1984 rząd w Kabulu przymusowo wcielał do wojska nawet czternastolatków. ONZ zażądał w 1980 wycofania obcych wojsk z Afgani­stanu. Powstańcy afgańscy otrzymali broń,

dostarczoną przede wszystkim z Pakistanu i USA. W 1988 ZSRR, USA, Pakistan i Afganistan podpisały układ o wycofaniu wojsk radzieckich do 15 grudnia 1989. W lutym 1989 mudżahedini stworzyli wła­sny rząd. Po upadku popieranego przez Moskwę afgańskiego reżimu komunistycz­nego Rada Mudżahedinów ogłosiła l maja 1992 zakończenie wojny domowej, jednak­że wkrótce potem doszło do walk między rywalizującymi ugrupowaniami mudżahe­dinów.