ANGIELSKO-IRLANDZKA WOJNA DOMOWA

ANGIELSKO-IRLANDZKA WOJNA DOMOWA Unia angielsko-irlandzka z 1800 doprowadziła do znacznego wzrostu nastro­jów nacjonalistycznych w Irlandii. Irlan­dczycy odnosili się do Anglii z coraz większą niechęcią, dążyli do wywołania powstania. Jednocześnie podjęte zostały próby uzyskania samorządu na drodze parlamentarnej. Pa­rlament brytyjski przyznał Irlandii samorząd w 1914, ale ŚWIATOWA WOJNA I wstrzy­mała faktyczne ustanowienie samorządu aż do 1920. Zniecierpliwieni zwłoką Irlandczycy rozpoczęli ostatnią fazę walki z rządem bry­tyjskim, wzniecając w 1916 WIELKANOC­NE POWSTANIE. Powstanie upadło, a jego przywódców stracono. W 1917 Wielka Bry­tania usiłowała osiągnąć konsensus obejmu­jący całą Irlandię poprzez Irlandzki Kon­went Narodowy, ale zaprzepaściła swoje

starania ogłaszając w 1918 pobór Irland­czyków do wojska, oddziały te miały brać udział w I wojnie światowej. Irlandczycy odpowiedzieli akcjami politycznymi i ter­rorystycznymi. Sinn Fein, irlandzka orga­nizacja polityczna walcząca o niepodleg­łość, uzyskała 73 mandaty spośród wszyst­kich przyznanych Irlandii w parlamencie brytyjskim, ale odmówiła uczestniczenia w obradach parlamentu w Londynie i zor­ganizowała Dail Eireann (Irlandzkie Zgro­madzenie Narodowe). Brytyjczycy zaaresz­towali 36 członków zgromadzenia, ale po­zostałych 37 ratyfikowało proklamację z po­wstania wielkanocnego o ustanowieniu Republiki Irlandzkiej. Konflikt wydawał się nieuchronny. Powstał irlandzki rząd tymczasowy i sądownictwo. Rozpoczął się tak zwany okres niepokojów. Irlandzka Ar­mia Republikańska oraz Irlandzcy Ochot­nicy rozpoczęli dwuipółletnią walkę par­tyzancką z Royal Irish Constabulary (Cza­rni i Brunatni). Cieszyli się poparciem społeczeństwa i Amerykanów irlandzkiego pochodzenia; zdarzały się również indywi­dualne bohaterskie czyny, na przykład za­kończony powodzeniem strajk głodowy bu­rmistrza Corku. Rząd brytyjski powoli us­tępował; gdy w 1920 zgodził się na utworze­nie oddzielnego parlamentu irlandzkiego, Sinn Fein zdobyła prawie wszystkie man­daty. Rozejm w 1921 doprowadził do zawar­cia angielsko-irlandzkiego traktatu, przeciw któremu wystąpił zarówno Ulster (Irlandia Północna), jak i Dublin (Eire), gdyż prze­widywał on podział kraju. Mimo to po przyznaniu krajowi niepodległości i nada­niu statusu dominium (1921) władze w Du­blinie zaakceptowały podział kraju, a w 1922 stolicą Wolnego Państwa Irlandz­kiego został Dublin.