AUSTRIACKA REWOLUCJA

AUSTRIACKA REWOLUCJA 1848-1849. Re-

wolucja w Paryżu w 1848 (patrz francuska rewolucja 1848) stała się bodźcem do de­monstracji na rzecz reform politycznych i gospodarczych w innych krajach, zwłasz­cza w Cesarstwie Austriackim (patrz pięcio­dniowe powstanie ms; węgierska rewo­lucja 1848-1849; włoska rewolucja 1848-1849). Podobnie jak we Francji i w Niem­czech (patrz niemiecka rewolucja im), austriaccy rewolucjoniści odnosili począt­kowo sukcesy, ale ostatecznie ponieśli poraż­kę. 13 marca pokojowa demonstracja w Wie­dniu przekształciła się w burzliwe rozruchy. Rząd austriacki przeraził się do tego stopnia, że cesarz zdymisjonował arcykonserwatyw-nego ministra spraw zagranicznych Kle­mensa von Metternicha (1773-1859), który zbiegł do Anglii. 15 marca 1848 cesarz Ferdynand (1793-1875), aby uspokoić na­stroje, obiecał nadać liberalną konstytucję, znieść cenzurę prasy i powołać radę mini­strów. Daleko jednak było do spełnienia tych obietnic. Przygotowano trzy wersje konstytucji; pierwsza, konstytucja Pillers-dorfa, gotowa była już 8 kwietnia 1848. Dawała ona Czechom prawo do własnego parlamentu, a Praga miała otrzymać odrębną konstytucję. Projekt Pillersdorfa przewidy­wał ustanowienie monarchii konstytucyjnej i prawo głosu dla wszystkich obywateli. Jednak cesarski premier, pragnąc udaremnić jej uchwalenie, rozwiązał Reichstag (zgro­madzenie ustawodawcze) i zaaresztował zwolenników reform. Oburzenie opinii pub­licznej wyrażane spokojnie i bez gwałtów zmusiło zgromadzenie ustawodawcze do ponownego zebrania się i opublikowania projektu konstytucji 25 kwietnia 1848. Póź­niej proces wdrażania reform uległ zahamo­waniu, ponieważ rząd był zajęty innymi sprawami. 6 października 1848 w Wiedniu wybuchło nowe powstanie, które po trzech dniach brutalnie stłumiono. Reichstag roz­począł prace nad nową, mniej liberalną konstytucją, a wkrótce potem cesarz ab-dykował na rzecz swojego syna, Franciszka Józefa (1830-1916), który miał zdecydowa­nie reakcyjne poglądy. Reichstag został przeniesiony na Morawy i niebawem roz­wiązany. 4 marca 1849, prawie rok po powstaniu wiedeńskim, ukazała się ostatecz­na wersja konstytucji przyznająca społeczeń­stwu równość wobec praw bez względu na narodowość, ograniczoną formę reprezen­tacji, zniesienie feudalizmu i niewolnictwa oraz zreformowane sądownictwo. Konstytu­cja nie była tak liberalna ani demokratyczna jak wersja Pillersdorfa, została jednak po­słusznie przyjęta, a do potulności wobec władz skłaniała także obecność wojsk rosyj­skich, które zaproszono (w maju 1849) do „ochrony' Cesarstwa Austriackiego.