AUSTRIACKA WOJNA SUKCESYJNA

AUSTRIACKA WOJNA SUKCESYJNA 1740- Po śmierci cesarza Świętego Cesars­twa Rzymskiego Karola VI (1685-1740) kilku pretendentów zakwestionowało Sank­cję Pragmatyczną (1713), na podstawie któ­rej córka Karola VI, Maria Teresa (1717-1780), została władczynią austriac­kiego (habsburskiego) państwa ojca, for­malnie złożonego z kilku państw. Kilku władców europejskich pragnęło przejąć jakąś część ziem państwa austriackiego. Najwięk­sze pretensje rościł sobie król pruski, Fry­deryk II Wielki (1712-1786), który w 1740 dokonał najazdu na Śląsk, wysuwając nie­zbyt uzasadnione roszczenia do tej prowincji (patrz śląska wojna pierwsza 1740-1742).

Z różnych powodów sojusz z Fryderykiem Wielkim zawarły później Francja, Hiszpa­nia, Bawaria i Saksonia, co rozpętało po­wszechną wojnę między państwami euro­pejskimi. Z pomocą Marii Teresie przyszła jako pierwsza Wielka Brytania, przeciw­niczka Hiszpanii w wojnie o ucho JEN-KINSA. Wojska Marii Teresy walczyły w całej Europie Środkowej i Zachodniej staczając około 20 bitew, w tym pięć dużych. W latach 1741-1742 wojska austriackie przegrywały. Aby zapewnić sobie neutral­ność Fryderyka, Maria Teresa ustąpiła Pru­som Śląsk (1742). Ponieważ w 1741 Praga została zdobyta przez armię bawarską i fran­cuską, wojska austriackie obiegły ją i odzys­kały, następnie opanowały Bawarię. W 1743 cesarzowa zyskała sojusznika - Saksonię i nakłoniła Sardynię do udzielenia jej po­mocy w walce z Hiszpanią i Neapolem we Włoszech. Wojska Marii Teresy odrzuciły siły francuskie na zachód w kierunku Renu. Wojska angielsko-austriacko-hanowerskie spotkały się z Francuzami pod Dettingen w Bawarii 27 czerwca 1743. Francuska kawaleria zaatakowała przedwcześnie; pie­chota brytyjska dowodzona osobiście przez króla Jerzego II (1683-1760) i wspomagana przez oddziały heskie i hanowerskie zdzie­siątkowała Francuzów, nim nadeszły posi­łki. Wojska francuskie wycofały się za Ren. Francja nie podjęła dalszych działań w Nie­mczech, natomiast skierowała się w stronę austriackich Niderlandów. W 1744 zanie­pokojony austriackimi sukcesami Fryderyk powtórnie przystąpił do wojny (patrz śląs­ka wojna druga 1744-1745). Francuzi wkro­czyli do austriackich Niderlandów uzys­kanych przez Austrię w wyniku HISZPAŃ­SKIEJ WOJNY SUKCESYJNEJ i rozpo­częli oblężenie Tournai. 11 maja 1745 pod Fontenoy armia angielsko-holendersko-ha-nowerska pod wodzą Williama księcia Cum-berland (1721-1765) zaatakowała Francu­zów, którymi dowodził marszałek Maurycy Saski (1696-1750). Prawe skrzydło sprzy­mierzonych przebiło się przez linię redut, ale zostało osłabione, a następnie rozbite

przez kontratak francuski. Tournai się pod­dało, Francuzi ruszyli dalej, by zdobyć Brukselę. W tym czasie zmarł Karol bawar­ski, pretendent do austriackich posiadłości (1745). Austria i Bawaria zawarły pokój; Bawaria odzyskała wszystkie ziemie zajęte przez Austrię w zamian za poparcie mał­żonka Marii Teresy, Franciszka I (1700--1765) podczas elekcji na cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Teraz bez sojusz­ników pozostał pruski Fryderyk; wojska cesarskie weszły na Śląsk. Fryderyk miał tu skoncentrowane 65 tysięcy ludzi, 4 czerwca 1745 pod Dobromierzem (Hohenfriedeber-giem) zaatakował on lewe (saskie) skrzydło przeciwnika i rozbił je, zanim nadeszła reszta armii. Następnie Prusacy zaatakowali główne siły austriackie, zmusili je do od­wrotu i ruszyli za nim w pościg. Dwie armie sprzymierzonych podjęły działania zaczepne 24 listopada 1745 pod Henners-dorf, na granicy śląsko-saskiej, wojsko Fry­deryka rozbiło jedną z tych armii. Prusacy ruszyli następnie naprzeciw armii saskiej. Prusacy zaatakowali i pobili Sasów 14 grud­nia 1745 pod Kesselsdorf, w pobliżu Drezna. Wojska Marii Teresy, pobite czterokrotnie w ciągu siedmiu miesięcy, były wstrząśnięte moralnie. W tej sytuacji, jedenaście dni po klęsce pod Kesselsdorf, Maria Teresa zgo­dziła się na podpisanie traktatu drezdeń-skiego. Fryderyk utrzymał Śląsk, a w zamian uznał wybór męża Marii Teresy na cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Działania wojenne prowadzono jeszcze we Flandrii i Włoszech, a okresowo nawet w Ameryce Północnej i Indiach (patrz karnatik, woj­ny w karnatiku; króla jerzego wojna 1744-1748). W końcu wyczerpani przeciwnicy zawarli 18 października 1748 traktat w Aix-la-Chapelle, w którym uznano Sank­cję Pragmatyczną, zatwierdzono aneksję Ślą­ska przez Fryderyka Wielkiego i przyznano Hiszpanii pewne tereny we Włoszech, jed­nakże nie rozstrzygnięto konfliktów kolo­nialnych między Francją i Wielką Brytanią. Patrz także francuzów i indian wojna 1754-1763; siedmioletnia wojna 1756-1763.