BOJARÓW RZEKOMY SPISEK

BOJARÓW RZEKOMY SPISEK 1564. W okre­sie małoletności (1533-1544) księcia Iwana IV Groźnego (1530-1584) bojarzy stali się po­tężną siłą polityczną. Później, po koronacji na cara w 1547, Iwan, mając poparcie szlach­ty (dworianstwa), dążył do całkowitego pod­porządkowania sobie bojarów. Vo śmierci żony, Anastazji Romanowej (zm. 1560), wydawało się, że wszystkie demoniczne cechy charakteru Iwana ujawniły się w jego postępowaniu w stosunku do bojarów, któ­rzy mieli go rzekomo upokarzać w dziecińs­twie i których podejrzewał stale o spiski. Iwan bez wahania nakazywał masowe mor­dy; zabił wielu bojarów i ich przyjaciół. Historycy oceniają, że było to przemyślane działanie, mające na celu sterroryzowanie bojarów. W 1564 zaufany dowódca i doradca cara, bojar książę Andrzej Kurbski (l528?-1583) uciekł na Litwę, co było dla

Iwana dotkliwym ciosem. Pod koniec 1564 Iwan opuścił Moskwę. Car winił bojarów i duchowieństwo za niepowodzenia Rosji i zarzucił im zdradę (patrz inflanckie wojny 1558-1583). Na prośbę delegacji mosk-wian złożonej z bojarów i ludzi innych stanów car zgodził się wrócić do stolicy i objąć rządy. Ale postawił pewne warunki, a mianowicie, że surowo ukarze zdrajców. Na bojarach wymógł zgodę na podział pań­stwa na ziemszczyznę i opryczninę. Nowo utworzona formacja opryczników stanowiła gwardię cara, swego rodzaju policję poli­tyczną. Oprycznicy otrzymywali majątki na terenie opryczniny, co miało zapewnić ich posłuszeństwo i lojalność, aby nie przeszli do opozycji. Z pomocą oddziałów oprycz­ników Iwan stosował represje wobec boja­rów, wielu z nich kazał zamordować, wtrącił do więzienia i skazał na zesłanie, przejmując jednocześnie ich ziemie. Patrz także „smuTA' W ROSJI 1604-1613.