BRYTYJSKIE WOJNY KOLONIALNE W AFRYCE

BRYTYJSKIE WOJNY KOLONIALNE W AFRY­CE 1900-1915. Na przełomie XIX i XX w. panowanie Wielkiej Brytanii na zachodnim wybrzeżu Afryki - w Nigerii, na Złotym Wybrzeżu (Ghana) i w Sierra Leone - było ugruntowane, obszary te były jednak bardzo rozległe i dla wzmocnienia pozycji należało jeszcze podporządkować tereny w głębi Jadu. Brytyjscy oficerowie i oddziały złożone z tubylców musieli zaprowadzić pokój mię­dzy walczącymi plemionami, przywołać do porządku plemiona, które atakowały inne, żyjące spokojnie pod ochroną brytyjską, i ukarać tych tubylców, którzy podejmowali

wyprawy dla zdobycia niewolników lub blokowali szlaki handlowe. W 1900 zbun­towali się Aszanti w Kumasi na Złotym Wybrzeżu; przywracanie spokoju zajęło Bry­tyjczykom osiem miesięcy. Murzyni z ple­mienia Aro w Nigerii zostali pokonani w 1901; prowincje Bauchi, Bornu i Na-ssarawa w Nigerii zostały podporządkowane w 1902. W 1903 Wielka Brytania prowadziła z powodzeniem kampanie przeciwko pańs­twom Hausa (sąsiednie muzułmańskie pań­stwa murzyńskie) w północnej części Nigerii (podbito tereny Kano i Sokoto). Normalną praktyką było odsuwanie od władzy wodzów kłopotliwych plemion i zastępowanie ich ludźmi lojalnymi w stosunku do korony brytyjskiej. W 1914 pułk brytyjski ze Zło­tego Wybrzeża wkroczył do sąsiedniej nie­mieckiej kolonii Togo i w krótkim czasie przejął nad nim kontrolę (patrz światowa wojna i 1914-1918). W następnych latach francuskie i brytyjskie wojska zwyciężały w niemieckim Kamerunie i Niemieckiej Afryce Wschodniej (Tanzania). W 1906 stłumiono powstanie tubylców w Brytyjskiej Afryce Wschodniej (Kenia). Patrz także aszanti wojny; burskie wojny; matabe-lów wojna z anglikami 1893; sudańskie wojny.