CHACO, WOJNA O CHACO

CHACO, WOJNA O CHACO 1932-1935.

Grań Chaco, inaczej Chaco Boreal, to pust­kowie o powierzchni około 260 tysięcy km², położone na zachód od rzeki Paragwaj i na północ od rzeki Pilcomayo. Przynależność terytorialna Grań Chaco jest przedmiotem sporu między Boliwią i Paragwajem od ok. 1825. Boliwia, która utraciła wybrzeże na rzecz Chile (patrz wojna o saletrę is?9-

-1884), pokładała nadzieję, że przez Grań Chaco oraz rzeki Paragwaj i Parane prowa­dzić będzie droga transportu ropy naftowej do Atlantyku. W tym czasie przypuszczano, że w Grań Chaco znajdują się złoża ropy. Gdy wojska wraz z kolonistami z Boliwii wkroczyły na teren Grań Chaco, doszło do starć między nimi a mieszkającymi tam Paragwajeżykami. W 1928 wojska obu państw atakowały się wzajemnie, jednak do otwartej wojny jeszcze nie doszło, a konfe­rencja krajów Ameryki usiłowała doprowa­dzić do zakończenia sporu na drodze arbit­rażu. Próby okazały się bezowocne. Drobne starcia trwały do 1932, kiedy to Paragwaj rozpoczął ofensywę, a później - 10 maja 1933 - formalnie wypowiedział wojnę Boli­wii. Liczniejsza i lepiej uzbrojona armia boliwijska, wyszkolona i początkowo dowo­dzona przez niemieckiego generała, Hansa von Kundla (1869-1939), zdobyła umocnie­nia paragwajskie w środkowym Grań Chaco, w tym strategiczny punkt - Fortin Boąue-ron (15 czerwca 1932). Później Paragwaj, który traktował tę wojnę jak obronę ojczys­tego kraju, przeprowadził mobilizację i przy­gotował ofensywę kierowaną przez pułkow­nika Jose Felixa Estigarribię (1888-1940). Pod jego dowództwem wojska paragwajskie zaczęły odnosić zwycięstwa; odbito Fortin Boąueron oraz inne twierdze, a w 1934 Paragwajczycy zdobyli większą część Grań Chaco. Naczelnym dowódcą wojsk boliwij­skich został na miejsce Kundla generał Enriąue Penaranda (1892-1970). 17 listopa­da 1934 Estigarribia zdobył najważniejszą twierdzę boliwijską, Ballivian, a na początku 1935 wkroczył do wschodniej Boliwii, skąd wyparła go kontrofensywa boliwijska. Dzię­ki staraniom Stanów Zjednoczonych i pięciu państw południowoamerykańskich oba zmę­czone wojną państwa zawarły rozejm (12 czerwca 1935), a później podpisały w Buenos Aires układ pokojowy (21 lipca 1938). Parag­waj uzyskał większą część Grań Chaco, a Boliwia - dostęp do Atlantyku przez rzeki Paragwaj i Parane oraz możliwość korzysta­nia z wolnego portu Puerto Casado.