CZADU PODBÓJ PRZEZ FRANCJĘ

CZADU PODBÓJ PRZEZ FRANCJĘ 1897--1914. W końcu XIX w., w czasie podziału Afryki przez państwa europejskie, między Francją, Niemcami i Wielką Brytanią trwała rywalizacja o to, które z nich dotrze pierw­sze do jeziora Czad, mającego w ich opinii duże znaczenie ekonomiczne. Pierwsza do­tarła tam Francja (1897) i objęła władzę nad wschodnim wybrzeżem tego wielkiego ak­wenu. Odkrywca francuski, Emile Gentil (1866-1914), poprowadził ekspedycję w dół rzeki Szari do południowej części jeziora, zawarł tam porozumienie z sułtanem Bagir-mi i ustanowił protektorat francuski nad tym terytorium. W 1900 wojska francuskie wyruszyły z Algierii na południe, a z Sene­galu i Nigru na wschód, dołączyły do Gen-tila i wystąpiły wspólnie przeciw Rabaha Zobeirowi, muzułmańskiemu wodzowi i zwolennikowi Mahdiego (patrz sudańska wojna 1881-1885) i jego afrykańskim wojow­nikom. 22 kwietnia 1900 w bitwie pod Lakhtą (Kusseri) Rabaha poniósł klęskę, zwycięzcy ucięli mu głowę. Krwawe walki toczyły się nadal; dopiero po latach poko­nano fanatycznych członków muzułmań­skiej sekty, Sanusijji. W 1906 Francuzi objęli władzę nad Kanem w pobliżu jeziora Czad, w 1912 - nad Wadaj i wreszcie w 1914 - nad Borkou na północy. Czad został przekształcony w kolonię i wcielony do Francuskiej Afryki Równikowej.