FILIPIŃSKIE POWSTANIE

FILIPIŃSKIE POWSTANIE 1899-1902. Filipi­ny pod przywództwem Emilio Aguinaldo (1896-1964) ogłosiły 12 czerwca 1898 niezależ­ność od Hiszpanii. Mimo to Hiszpania na mocy traktatu z Paryża ustąpiła wyspy Stanom Zjednoczonym za kwotę 20 milionów dolarów

(patrz HlSZPAŃSKO-AMERYKAŃSKA WOJNA 1898).

Nie uznając traktatu, Aguinaldo ze swymi towarzyszami ustanowili Republikę Filipin, przyjmując za podstawę prawną konstytucję Malałoś (20 stycznia 1899); prezydentem został Aguinaldo. 4 lutego 1899 wymiana strzałów między wojskami amerykańskimi i filipińskimi w pobliżu Manili rozpoczęła działania zbrojne przeciw USA. Początkowo Filipińczycy musieli wycofać się, ale 22-24 lutego 1899 wzięli odwet i pod komendą generała Antonio Luny (1866-1899) zaatakowali Manilę. Wojska ame­rykańskie pod wodzą generała Arthura MacAr-thura (1845-1912) odparły atak i w końcu zdobyły stolicę republiki, Malałoś (31 marca 1899); Aguinaldo musiał zbiec. Rozwiązał później armię i rozpoczął walkę partyzancką. Wojska USA prowadziły walki z powstańcami w południowej części Luzonu, na wyspach Yisaya, na Mindanao i archipelagu Sulu. Dzię­ki podstępowi generała USA Fredericka Fun-stona (1865-1917) i filipińskich wywiadowców w służbie USA 23 marca 1901 ujęto Aguinaldo. Wódz powstańczy został zmuszony do złożenia przysięgi posłuszeństwa Stanom Zjednoczonym i wydania proklamacji nawołującej do pokoju. Nie wszyscy przywódcy filipińscy poddali się i wojna partyzancka ciągnęła się jeszcze przez rok; skończyła się 6 maja 1902. Powstał wtedy rząd cywilny pod nadzorem USA, a pierwszym

cywilnym gubernatorem został William Howard Taft (1857-1930). W rzeczywistości działania partyzantki filipińskiej wygasły dopiero w 1906.