FILIPIŃSKIE WOJNY PARTYZANCKIE

FILIPIŃSKIE WOJNY PARTYZANCKIE 1969-.

Wrogie nastawienie różnych ugrupowań poli­tycznych i religijnych do rządu centralnego wielokrotnie destabilizowało sytuację na Fili­pinach od 1946, czyli od przyznania Filipinom niepodległości przez Stany Zjednoczone. Po­czątkowo siedliskiem opozycji była środkowa część wyspy Luzon; w 1954 władze pokonały działającą tam komunistyczną organizację par­tyzancką Hukbalahap (Huk) (patrz hukbala-hapy powstanie 1940-1954). Jednakże w 1969, w czasie prezydentury Ferdinanda Edralina Marcosa (1917-1989) Hukowie wznowili dzia­łania, wybuchło również powstanie naq'onalis-tów Moro (muzułmanie) na Mindanao. Wy­wołane tajfunami powodzie na Luzonie były dla Marcosa pretekstem do ogłoszenia w 1972 stanu wyjątkowego w całych Filipinach. Dzia­łania wojskowe spowodowały zaostrzenie oporu partyzantów, przeto Marcos ogłosił amnestię dla tych, którzy złożą broń. Wielu członków komunistycznej Nowej Armii Ludowej (NPA, ramię zbrojne zdelegalizowanej partii komunis­tycznej PKP) skorzystało z amnestii, ale człon­kowie Moro, wspierani przez powstańców malajskich i Libię, odrzucili tę możliwość i rozszerzyli powstanie na filipiński archipelag Sulu. Nasilenie ataków Moro osiągnęło szczyt w 1974, kiedy to partyzanci zniszczyli na Sulu miasto Joloo, a rządowe siły bezpieczeństwa liczyły tam 35 tysięcy żołnierzy. Działalność partyzancka ciągle trwała. Po przyjęciu przez Marcosa prawdziwie dyktatorskiej władzy w 1973 w pierwszej połowie lat osiemdziesią­tych kilkakrotnie doszło do antyrządowych zamieszek i demonstracji w Manili, stolicy Filipin. W 1981 wznowił działalność Kongres, który miał jednak tylko symboliczną władzę; Marcos zniósł również trwający ponad osiem lat stan wyjątkowy. Jednakże komuniści i Moro nadal niezmordowanie prowadzili krwawe wa­lki. Sytuację zaostrzył mord na przywódcy opozycji Benigno S. Aąuino w 1983, a po­wszechne potępienie Marcosa zmusiło go do zrzeczenia się władzy 1986 i emigracji. Wdowa po Aąuino, Corazón, wygrała wybory prezy­denckie 1986, rok później weszła w życie nowa konstytucja, kończąc erę walk wewnętrznych.