FIŃSKA WOJNA O NIEPODLEGŁOŚĆ

FIŃSKA WOJNA O NIEPODLEGŁOŚĆ 1918 Choć tymczasowy rząd rosyjski (patrz bolszewicka rewolucja 1917; lutowa rewo­lucja rosyjska 1917) uznał demokratyczny rząd Finlandii, wielkiego księstwa rosyjskiego, 6 gru­dnia 1917 Finlandia ogłosiła niepodległość. Nowy rząd radziecki (patrz październikowa rewolucja rosyjska 1917) uznał 4 stycznia 1918 niepodległość Finlandii. 28 stycznia 1918 fińscy radykałowie popierani przez bolszewików obali­li fiński rząd koalicyjny kierowany przez Pehra Svinhufuda (1861-1944), co stało się począt­kiem wojny domowej, która ogarnęła cały kraj. Na północy trzymali się biali, którym przewo­dził baron Carl Gustaf Mannerheim (1867--1951); południe łącznie z Helsinkami, stolicą kraju, opanowała fińska Czerwona Gwardia i sprzymierzeni z nią bolszewicy. Po zdobyciu Yaasa Mannerheim poprowadził wojska na południe, zajął Tampere, ale w połowie kwietnia 1918 Czerwona Gwardia wstrzymała jego marsz. Na pomoc Mannerheimowi przybyły wojska niemieckie pod wodzą hrabiego Rudigera von der Goltza (1865-1930), które zdobyły Helsinki i wyparły z kraju Czerwoną Gwardię. W bitwie pod Wyborgiem 29 kwietnia 1918 armia białych wspierana przez Niemców zmusiła siły czerwo­nych do kapitulacji (12 tysięcy jeńców). Po tym zwycięstwie biali rozpoczęli krótkotrwały okres rządów terroru, ich ofiarą padły tysiące ludzi podejrzanych o komunizm. 17 czerwca prokla­mowano republikę fińską. Spór z Rosją o zacho­dnią Karelię wywołał sporadyczne walki w ok­resie od czerwca 1919 do 14 października 1920; działania wojenne zakończył traktat w Dorpacie (Tartu) podpisany 14 grudnia 1920. Traktat potwierdził niepodległość Finlandii i przyznał Finom port Petsamo na Morzu Arktycznym. Patrz także rosyjska wojna domowa 1918-1921.