FRANCUSKA REWOLUCJA

FRANCUSKA REWOLUCJA 1789-1792.  Pod

koniec XVIII w. monarchia absolutna we Franq'i przeżywała ogromny kryzys. Z roku na rok powiększał się deficyt finansów państwa. Gdy tzw. zebranie notablów (powołani przez króla przedstawiciele trzech stanów, głównie jednak szlachty i kleru) nie zgodziło się na uchwalenie podatków koniecznych dla unik­nięcia bankructwa, król Francji Ludwik XVI (1754-1793) był zmuszony zwołać Stany Ge­neralne (obieralne ciało ustawodawcze mogące obciążać podatkami cały kraj). Stany zebrały się 5 maja 1789; najliczniej reprezentowany stan trzeci (chłopstwo i mieszczaństwo - 578 deputowanych) zażądał, by deputowani głoso­wali indywidualnie, a nie stanami, taki bowiem sposób głosowania zapewniał im przewagę

liczebną nad szlachtą (270) i duchowieństwem (291). Ludwik wahał się, a wówczas trzeci stan ogłosił się Zgromadzeniem Narodowym. Trzy dni później deputowani opowiadający się za reformami oraz ich zwolennicy zebrali się w sali do gry w piłkę i przysięgli uchwalić konstytucję. Oficjalnie król uznał Zgroma­dzenie, ale otoczył wojskiem pałac królewski w Wersalu. 14 lipca 1789 rozgniewany tłum zdobył Bastylię, znienawidzone więzienie w Paryżu, symbol absolutyzmu. W odpowie­dzi na powstanie chłopów (tzw. Wielka Trwo­ga) 4 sierpnia 1789 zniesiono wszystkie przy­wileje szlachty i duchowieństwa. Zgromadze­nie wkrótce uchwaliło doniosłą „Deklarację praw człowieka i obywatela', a potem doko­nało sekwestru ziem kościelnych i rozwiązało klasztory. Dekrety te znalazły się w kon­stytucji z 1791, przewidującej podział władz oraz gwarantującej wolność osobistą i równość obywateli. Antykościelna polityka Zgroma­dzenia przyczyniła się do zmniejszenia jego popularności w kraju. Szlacheccy emigranci (rojaliści) rozbudzali za granicą nastroje wro­gie rewolucji; w odpowiedzi Zgromadzenie wypowiedziało Austrii wojnę (patrz wojny rewolucyjnej francji 1792-1802). We WRZE­ŚNIOWYCH MASAKRACH w 1792 tłum zamordował setki znajdujących się w więzie­niach rojalistów. Zgromadzenie powołało no­we ciało rządzące, Konwent Narodowy, który 21 września 1792 obalił monarchię konstytu­cyjną i ustanowił republikę. Ludwika sądzono za zdradę i stracono. Egzekucja stała się bodźcem do wybuchu rojalistycznych pows­tań, z których największe ogarnęło Wandeę, oraz do walki między ugrupowaniami dążą­cymi do przejęcia całej władzy we Francji. W okresie tym, zwanym rządami terroru (1793-1794), aresztowano tysiące ludzi, są­dzono w trybie przyśpieszonym i tracono pod zarzutem działalności kontrrewolucyjnej. W 1795 została uchwalona nowa konstytucja, ale rząd, tzw. Dyrektoriat, cechowała wyjąt­kowa korupcja. Dyrektoriat został obalony w wyniku zamachu stanu Napoleona Bona-partego (1769-1821) 9 listopada 1799. Patrz także napoleońskie wojny isos-isis.