FRANCUSKO-PRUSKA WOJNA

FRANCUSKO-PRUSKA WOJNA 1870-1871

(francusko-niemiecka wojna). Po zwycięst­wie Prus w SIEDMIOTYGODNIOWEJ WOJNIE Otto von Bismarck (1815-1898), premier pruski, podjął kroki na rzecz zjed­noczenia niezależnych, południowych państw niemieckich w antyfrancuskim Związku Północnoniemieckim. Kiedy w 1870 Prusy starały się umieścić na tronie hiszpańskim księcia z rodu Hohenzoller­nów, spokrewnionego z pruskim domem królewskim, cesarz Francji Napoleon III

(1808-1873) zaniepokoił się ewentualną groźbą dwustronnego ataku prusko-hiszpań-skiego. Bismarck dążący do sprowokowania wojny opublikował 14 lipca 1870 treść em-skiej depeszy wysłanej do niego z kancelarii króla Prus, zmienił jednak jej treść w taki sposób, że i Francja, i Prusy poczuły się urażone jałowymi rozmowami, jakie oba kraje prowadziły poprzedniego dnia w spra­wie hiszpańskiego tronu. Zerwano stosunki dyplomatyczne, a 19 lipca 1870 Francja wypowiedziała wojnę (Napoleona III prze­konywano, że armia francuska jest niezwy­ciężona, a pewne zwycięstwo podniesie w kraju jego upadający prestiż). Francuskie wojska pod dowództwem Achille'a Bazaine'a (1811-1888) ruszyły na wschód, ale zostały pokonane i rozpoczęły odwrót. 18 sierpnia 1870 doszły do Gravelotte, gdzie dalszy marsz w kierunku Yerdun uniemożliwiły im pierwsza i druga armia pruska, liczące w sumie 190 tysięcy żołnierzy, pod dowódz­twem hrabiego Helmuta von Moltke (1800-1891). Francuzi początkowo zadali ciężkie straty atakującym wojskom pruskim, ale później nie przeszli do przeciwnatarcia i przegrali bitwę; po bitwie wojska Bazaine'a wycofały się do twierdzy Metz. l września 1870 pod Sedanem (Francja) porażkę po­niosła druga armia francuska (Napoleon osobiście poprowadził ostatni daremny atak, a następnie skapitulował). Bazaine ze 170--tysięczną armią bronił się przez 54 dni w oblężonym Metzu, po czym poddał się (Bazaine'a sądzono później za zdradę i ska­zano na 20 lat więzienia). W Paryżu powo­łano tymczasowy rząd obrony narodowej, zdetronizowano Napoleona III i proklamo­wano Trzecią Republikę. Prusacy oblegali Paryż od września 1870 do stycznia 1871; w styczniu głód zmusił miasto do kapitula­cji. Francuskie i niemieckie wojska prowa­dziły dalej wojnę w różnych prowincjach francuskich aż do rozejmu, który zakończył wojnę. W marcu natomiast wybuchła FRANCUSKA WOJNA DOMOWA 1871. Na mocy frankfurckiego traktatu pokojo­wego z 10 maja 1871 Niemcy uzyskały

Alzację i Lotaryngię, a Francja musiała zapłacić ogromną kontrybucję i pozostać pod niemiecką okupacją aż do spłaty należ­ności. W 1871 króla Prus Wilhelma I (1797-1888) ogłoszono cesarzem Niemiec (w Wersalu, dając tym wyraz lekceważeniu Francji). Francja utraciła dominującą pozy­cję w Europie. Pokój między wielkimi mo­carstwami przetrwał do wybuchu ŚWIATO­WEJ WOJNY L