HETYTÓW PODBÓJ ANATOLU

HETYTÓW PODBÓJ ANATOLU ek. 1700-ok. 1325 p.n.e. Hetyci, starożytny lud indo-europejski, zjawili się w Anatolii około 2000 p.n.e. W 1340 p.n.e. byli jedną z do­minujących potęg na Bliskim Wschodzie, jednak po 1190 p.n.e. przestali się liczyć jako silą polityczna i militarna, gdyż pańs­two ich padło ofiarą ruchów migracyjnych „ludów morza' i wciąż rozszerzającego się imperium asyryjskiego. Do 710 p.n.e. znik-nęli całkowicie z politycznej sceny. Między 1700 a 1325 Hetyci mieli dwa okresy świet­ności. Ze stolicy Hattusas (Bogazkoy) w śro­dkowej Anatolii, król Hattusilis (wzmian. ok. 1650-ok. 1620) oraz jego następcy od­nieśli tak wiele zwycięstw, że w późniejszym okresie Starego Państwa Hetytów stolica znalazła się na północnym krańcu teryto­rium, nad którym panowali. Hattusilis pode­jmował wyprawy na południe, na równiny północnej Syrii w pobliże późniejszej An-tiochii i na południowy zachód do Anatolii przez Cylicję, czym przysporzył sobie takich wrogów, jak Huryci z Mitanni i Syryjczycy z Aleppo. Cylicja dostała się pod panowanie Mitanni ok. 1620, utracono ją i odzyskano wkrótce z pomocą Aleppo. Hattusilis został ciężko rannny w bitwie ok. 1620, musiał powrócić do stolicy, gdzie zmarł. Jego trzej nieudolni synowie rządzili źle, ale wnuk Mursilis I (ok. 1620-1590) podbił Aleppo, zwyciężył Mitanni (ok. 1595) oraz zburzył stolicę Amurytów, Babilon (ok. 1590); został zamordowany. W okresie słabości państwa Hetytów (Średnie Państwo, ok. 1500-ok. 1400) podźwignęło się Mitanni, które zało­żyło królestwo Hanilgabat w północnej Sy­rii. Około 1400 król hetycki Suppiluliuma (ok. 1375-ok. 1335) dał początek Nowemu Państwu (ok. 1400-ok. 1190); około 1370 wyrównał rachunki z Mitanni i rozszerzył swoje zdobycze na wschodzie; zdobył nad Eufratem miasto Karkemisz należące do Mitanni (1340) i stworzył buforowe państwo między państwem Hetytów a imperium asyryjskim. Pokój trwał krótko. Około 1325 sprzymierzone siły Asyrii i Mitanni podbiły te tereny; państwo Hetytów ponownie za­częło chylić się ku upadkowi - walczyło z Egiptem (patrz kadesz, bitwa o kadesz ok. 1294 p.n.e.) i bezskutecznie opierało się napływowi obcych ludów do Anatolii oraz potędze Asyrii (patrz asyryjsko-huryckie wojny ok. 1350-1245 p.n.e.). Patrz także hury-

TÓW PODBOJE ok. 1700-ok. 1500 p.n.e.