IRLANDII PÓŁNOCNEJ WOJNA DOMOWA

IRLANDII PÓŁNOCNEJ WOJNA DOMOWA 1969-. Trzy czynniki leżą u podłoża uporczy­wego konfliktu w Irlandii Północnej (Ulster): odwieczny antagonizm między Brytyjczykami a Irlandczykami, przez długi czas traktowany jako spór między katolikami (Irlandczycy) a protestantami (Brytyjczycy); zmuszanie Ulsteru (około 60% protestantów) do politycz­nej unii z Eire, czyli Republiką Irlandii (95% katolików); obecność w Ulsterze mniejszości katolickiej upośledzonej pod względem gos­podarczym i politycznym. W 1968 doszło do zaostrzenia sytuacji; początek niepokojom dały demonstracje katolików domagających się pełni praw obywatelskich. Demonstracje przerodziły się w rozruchy, które skłoniły rząd brytyjski do przysłania wojska. W 1969 ugrupowania zbrojne, takie jak Irlandzka Armia Republikańska (IRA) i jej radykalny odłam Tymczasowe Skrzydło (Provos) IRA oraz Protestancki Związek Obrony Ulsteru nasiliły działania; mnożyły się demonstracje, walki

uliczne, zamachy bombowe i zabójstwa. Wza­jemna wrogość była tak głęboka, że rząd brytyjski zawiesił w 1972 północnoirlandzki Stormont (parlament) i zaczął sprawować rządy bezpośrednie. Plebiscyt przeprowadzony w 1973 ujawnił, że zdecydowana większość mieszkańców Ulsteru nie chce unii z Irlandią; przeprowadzono wówczas wybory do parla­mentu i utworzono rząd koalicyjny z udziałem katolików i innych ugrupowań. Jednakże wo­jowniczo nastrojeni protestanci, jak np. wieleb­ny łan Paisley (ur. 1926), przysięgając, że doprowadzą do rozwiązania koalicji, wybrali do westminsterskiego (brytyjskiego) parlamen­tu zwolenników twardego kursu, zorganizowali strajk generalny i spowodowali upadek nowego rządu powołanego przez Stormont (1974). Przemoc i gwałt trwały nadal; Irlandczycy demonstrowali nienawiść do brytyjskich „na­jeźdźców' dokonując skrytobójczych mor­derstw w Ulsterze i w Wielkiej Brytanii. W 1983 na mocy uchwały parlamentu brytyj­skiego w sprawie Irlandii Północnej utworzono trzeci rząd północnoirlandzki; większość w nim stanowili protestanci; katoliccy członkowie bojkotowali posiedzenia. W 1984 opracowano nowy projekt unii z Republiką Irlandii, jednak wzajemna niechęć wrosła tak głęboko w kul­turę i tradycję Irlandii Północnej, że mimo przyjęcia nowego projektu przez większość mieszkańców nadal trwają gwałtowne walki wewnętrzne. W latach dziewięćdziesiątych sto­sunkowo pojednawcza postawa kolejnych rzą­dów Wielkiej Brytanii i Irlandii wydaje się stwarzać perspektywę stopniowego wygaszenia konfliktu północnoirlandzkiego w jego fazie „gorącej', zwłaszcza w wypadku neutralizacji IRA. Jednak polityczne rozwiązanie wydaje się być nadal odległe.