JANCZARÓW BUNT

JANCZARÓW BUNT 1621-1622. Janczarzy - wyborowe oddziały piechoty o charakterze strzelczym, początkowo pochodzenia nietu-reckiego, utworzone przez sułtana Murada I (1319-1389). Z czasem okazały się nie tak wierne i posłuszne, jak się tego spodziewa­no. Około 1600 korpus stał się potężną siłą polityczną, a często także narzędziem ludzi dążących do władzy. Bunt janczarów lub nawet tylko możliwość buntu stanowił nie­ustanne zagrożenie, zwłaszcza w czasie po­koju, jeśli nie dostawali oni żołdu. W 1618 pozbawili tronu ograniczonego umysłowo sułtana Mustafę I (1591-1639) i osadzili na nim małoletniego Osmana II (1591-1639), który marzył o sławie wojennej. Osman zebrał olbrzymią armię na wojnę z Polską, której Kozacy ukraińscy urządzali wyprawy morskie na wybrzeża czarnomorskie im­perium tureckiego oraz toczyli stale walki z Tatarami krymskimi podległymi Turcji. Osman w 1621 wyruszył nad Dniestr i bez powodzenia oblegał obóz polski pod Choci­miem. Niezadowolone wojska tureckie, do­tknięte ciężkimi stratami, nie chciały dłużej walczyć. Gdy Osman przechwalający się odniesionym jakoby zwycięstwem wrócił do Konstantynopola (Stambuł), nie opłacani janczarzy zagrozili buntem. Osman usiłował użyć podstępu; sformował nową armię, która według jego zapewnień miała wyruszyć do Azji, a w rzeczywistości miała zawrócić i doprowadzić do likwidacji korpusu jan-

czarów. Plan Osmana wyszedi na jaw; jan-czarzy zbuntowali się i przypuścili szturm na pałac (1622). Osman obiecał zrezygnować ze swych zamierzeń, ale janczarzy wdarli się do sułtańskiego seraju, zażądali wydania Mustafy I, zabili wielkiego wezyra i pierw­szego eunucha, ogłosili Mustafę sułtanem, przemaszerowali z Osmanem do koszar i tam go udusili; był to pierwszy zamach na życie władcy w historii Turcji osmańskiej. Ucho Osmana posłano matce sułtana, Uali-de, która zgodziła się na egzekucję w na­dziei, że będzie sprawować władzę w imie­niu Mustafy. Jego panowanie było krótkie; w 1623 na żądanie armii na tronie zasiadł Murad IV (1609-1640). Patrz także turec-KO-PERSKA WOJNA 1623-1638.