JEMEŃSKA WOJNA DOMOWA

JEMEŃSKA WOJNA DOMOWA 1962-1970.

We wrześniu 1960 następca jemeńskiego tronu został imamem po swoim niedawno zmarłym ojcu. Panował krótko, zbuntowani oficerowie armii ostrzelali pałac królewski, następnie obalili monarchię i proklamowali „republikę wolnego Jemenu' (27-30 wrześ­nia 1962). Imam uciekł na pustynne wzgó­rza, po czym wydał oświadczenie, że zamie­rza odzyskać tron. Pozyskał wielu członków plemion arabskich, którzy przyłączyli się do zwolenników monarchii. Egipt uznał wkrótce rząd ustanowiony przez zamachow­ców i wysłał im na pomoc wojsko oraz sprzęt. Arabia Saudyjska i Jordania poparły imama. Doszło do starć wzdłuż granicy Jemenu i Arabii Saudyjskiej; mediacje pod­jęte przez Organizację Narodów Zjednoczo­nych i inne państwa nie doprowadziły do przerwania krwawego konfliktu. W 1963 w obecnym Jemenie Południowym (Aden) rozpoczęła się walka o niepodległość (od lat pięćdziesiątych XX w. Aden był brytyjskim protektoratem); przeciw Anglikom i miejs­cowym władcom dynastycznym wystąpił Front Wyzwolenia Narodowego (FWN) i popierany przez Egipt Front Wyzwolenia Okupowanego Jemenu Południowego. Do 1967 lewicowy FWN był ugrupowaniem silniejszym, opanował kraj i zmusił Ang­lików do wycofania się; 29 listopada 1967 Jemen Południowy uzyskał niepodległość. W tym czasie egipski prezydent Gamal Abdel Naser (1918-1970) zgodził się wyco­fać wojska z Jemenu Północnego, jeżeli król Arabii Saudyjskiej ibn al-Saud Fajsal (l 906?-1975) przestanie udzielać rojalistom pomocy wojskowej (1967). 5 listopada 1967 wojskowy zamach stanu obalił republikań­ski rząd Jemenu, władzę objęli konserwaty­ści. Przez krótki czas wydawało się, że nowi przywódcy rozpoczną negocjacje pokojowe, jednak możliwość tę unicestwiła nieudana ofensywa rojalistów. Republikanie wspoma­gani przez Związek Radziecki, Syrię i Jemen Południowy odparli szereg ataków rojalis­tów, którym znowu pomagał rząd saudyjski, starający się zrównoważyć pomoc udzielaną republikanom przez mocarstwa obce (1968). Później Saudyjczycy skłonili rojalistów do pojednania się z republikanami. W maju 1970 obie walczące strony osiągnęły poro­zumienie, rojaliści uzyskali stanowiska w rządzie kraju o nazwie Jemeńska Repub­lika Arabska; nowy rząd uznała Francja, Wielka Brytania, Iran i Arabia Saudyjska.