KONGA WOJNA DOMOWA

KONGA WOJNA DOMOWA 1960-1968.

30 czerwca 1960 Belgia uznała niepodległość Konga (Zair), jednakże przywódcy tej repu­bliki afrykańskiej, prezydent Joseph Kasa-vubu (1910P-1969) i lewicowy premier Pat-rice Lumumba (1925-1961), nie potrafili zjednoczyć jej 22 milionów obywateli, nale­żących do ponad 200 plemion. Prawie na­tychmiast po uzyskaniu niepodległości w Kongo wybuchły konflikty plemienne; zbuntowały się również jednostki armii Konga. 22 lipca 1960 Moise Czombe (1919-1969), przywódca Katangi, ogłosił secesję tej bogatej w minerały prowincji, a w ślad za Katangą secesję ogłosiła prowin­cja Południowa Kasai. Kasavubu i Lumum­ba zwrócili się do Organizacji Narodów Zjednoczonych z prośbą o pomoc wojskową i przysłanie sił pokojowych. ONZ skiero­wała tam swoje oddziały na cztery lata. Lumumba poprosił również o pomoc Zwią­zek Radziecki; został wtedy oskarżony o ko­munizm. Pod presją tych oskarżeń 5 wrześ­nia 1960 zrezygnował ze stanowiska pre­miera. Nastąpił chaos; dziewięć dni później szef sztabu, pułkownik Joseph-Desire Mo-butu (Mobutu Sese-Seko) (1930-1997), prze­jął rzeczywistą władzę w kraju. Dwa miesią­ce później Lumumba został aresztowany i w lutym 1961 w nie wyjaśnionych okolicz­nościach zamordowany w więzieniu w Ka­tandze. W następnych latach panowała prze­moc i dochodziło do krwawych konfliktów wewnętrznych, gdyż niezdyscyplinowana armia Konga nie była w stanie zapewnić spokoju i porządku. W 1963 ONZ nakłoniła Katangę do ponownego przyłączenia się do Konga; siły ONZ opuściły Kongo w poło­wie 1964. Czombe powrócił z wygnania i został premierem (9 lipca 1964). Starał się zmusić zwaśnione grupy do zawarcia poko­ju; wprowadził do sił zbrojnych białych najemników - żołnierzy i kadrę oficerską (co spotkało się z krytyką komunistycznego bloku państw afrykańskich). Podobnie jak jego poprzednicy Czombe nie zdołał opano­wać sytuacji w kraju, gdzie stale dochodziło do rebelii. W listopadzie 1964 r. rebelianci wzięli wielu białych zakładników i prze­trzymywali ich w Stanleyville (Kisangani); uwolnili ich belgijscy spadochroniarze, któ­rzy dolecieli do Stanleyville samolotami lotnictwa Stanów Zjednoczonych (25-27 listopada 1964). W walce o władzę Kasavubu 13 października 1965 usunął Czombego, który ponownie udał się na wygnanie. W miesiąc później Mobutu dokonał bez­krwawego zamachu stanu, pozbawił urzędu Kasavubu i ogłosił się prezydentem. Rząd wojskowy stopniowo umacniał władzę w kraju. Nadal jednak w różnych miejscach Konga wybuchały powstania, a lojalność Katangi pozostawała wątpliwa. W 1967 Mo­butu zwolnił z armii białych najemników, którzy w proteście, przy pomocy rebeliantów z Katangi, zajęli Stanleyville i Bukavu, stolicę prowincji Kiwu. Ogłoszono stan wyjątkowy. Po ciężkich walkach wojska rządowe odbiły Stanleyville. Najemnicy i re­belianci z Katangi opuścili Bukavu, ale ponownie zajęli je w sierpniu 1967. Wojska rządowe przejęły miasto i wyparły najem­ników oraz ich sojuszników do sąsiedniej Ruandy (październik 1967). W 1968 zgnie­ciono najbardziej długotrwałą i największą rebelię, a jej przywódców skazano na śmierć. Czombe został zaocznie skazany za zdradę na śmierć; znalazł schronienie w Algierii, zmarł tam w 1969. W tym czasie Mobutu już całkowicie panował nad sytuacją w kraju, aż do roku 1993, w którym utracił władzę i wyemigrował. Zmarł w 1997.