KRYMSKA WOJNA

KRYMSKA WOJNA 1853-1856. Uwikłany w dyskusję na temat jurysdykcji w świętych miejscach w okupowanej przez Turków Jerozolimie, car Mikołaj I (1796-1855) ut­rzymywał, że Rosja ma wyłączne prawo do ochrony wyznawców prawosławia na tere­nach tureckiego imperium. Turcja odrzuciła to roszczenie, a wówczas car rozkazał swoim wojskom, by zajęły Mołdawię i Wołosz­czyznę (podległe Turcji). Turcja zażądała wycofania tych wojsk, a po odmowie Rosji w 1853 wypowiedziała wojnę. Gdy 30 lis­topada 1853 eskadra okrętów rosyjskich ostrzelała i rozbiła flotę turecką pod Synopą, na Morze Czarne wpłynęła połączona flota Francji i Wielkiej Brytanii. Oba państwa, obawiając się rosyjskiej ekspansji na Bliskim Wschodzie, zażądały, aby Rosjanie wycofali się z tego terenu. Rosja nie spełniła ich żądania, wobec czego Wielka Brytania i Francja wypowiedziały jej wojnę. Austriacy zawarli pakt obronny z Prusami skierowany przeciw Rosji i za pozwoleniem Turcji wprowadzili wojska do Mołdawii i Wołosz­czyzny, zmuszając Rosję do opuszczenia tych terytoriów w 1854. We wrześniu 1854 armia sojusznicza (brytyjska, francuska, sar-dyńska i turecka) wylądowała na Półwyspie Krymskim i ruszyła w kierunku rosyjskiego Sewastopola. Po rocznym oblężeniu Sewas­topol padł; Rosjanie wycofując się wysadzili twierdzę. Podczas oblężenia Sewastopola (1854) brytyjsko-francuskie wojska wygrały dwie ważne bitwy z siłami rosyjskimi do­wodzonymi przez księcia Aleksandra Mien-szykowa (1787-1869). Pierwsza pod Bałak-ławą (unieśmiertelniona poematem Tenny-sona „Szarża lekkiej brygady'), a druga pod Inkermanem. Po krwawej walce sprzymie­rzeni zdobyli Kurhan Małachowski i Redan, dwa główne umocnienia rosyjskie położone naprzeciw Sewastopola, potwierdzając swe panowanie nad twierdzą. Wkrótce car Alek­sander II (1818-1881), syn i następca Mi­kołaja I, rozpoczął negocjacje pokojowe. Na Kaukazie trwały zaciekłe walki o turecką twierdzę Kars (1855), której załogę głód i choroby zmusiły do kapitulacji przed nadejściem odsieczy. Brytyjsko-francuskie wojska ostrzelały także twierdze rosyjskie nad Bałtykiem (1854-1855). Car zgodził się na zawarcie pokoju, którego warunki raty­fikowano na kongresie w Paryżu w 1856. Ocalała jedność tureckiego imperium, Rosja zrzekła się roli obrońcy wyznawców prawo­sławia w Turcji, zapewniono autonomię Mołdawii, Wołoszczyzny i Serbii, uznano zasadę swobody żeglugi na morzach.