LAOTAŃSKA WOJNA DOMOWA

LAOTAŃSKA WOJNA DOMOWA 1954--1973. Konferencja genewska (1954) uznała Laos (część francuskich Indochin) za neu­tralne, niezależne państwo. Wkrótce potem Pathet Lao (antyfrancuska, prokomunistycz-na partia laotańska) opanowała dwie pół­nocne prowincje kraju, uzyskała pomoc wojsk Viet-Minhu, przenikających z sąsied­niego Wietnamu, i zaatakowała rząd laotań-ski. W 1958 premier Laosu, książę Souvanna

Phouma (1901-1982) dopuścił przywódców Pathet Lao do rządu, jednak w wyniku wyborów odszedł z rządu. Prozachodni, prawicowy rząd, wspierany militarnie i eko­nomicznie przez Stany Zjednoczone, usiło­wał pozbyć się popieranej przez komunistów Pathet Lao. Doszło do licznych starć między armią laotańską a siłami Pathet Lao na równinie Amfor w północnym Laosie. W 1960 przeprowadzono pucz wojskowy i obalono rząd w Yientiane; stanowisko premiera w nowym rządzie objął Souvanna Phouma, przywódca neutralistów (Partia Neutralności); po wybuchu trójstronnej wal­ki o sprawowanie władzy, w której uczest­niczyły Pathet Lao, członkowie prawicy i neutraliści (1960), Souvanna Phouma udał się na krótko na emigrację do Kambodży. Pathet Lao pod przywództwem księcia Sou-phanouvonga zgodził się na zawieszenie broni (1961), utworzono rząd koalicyjny z udziałem przedstawicieli wspomnianych trzech ugrupowań (1962), z których każde utrzymywało własną armię. W 1964 prawica na krótki czas usunęła premiera Souvanna Phoumę; powrócił po wyrażeniu zgody na powiększenie reprezentacji prawicy w rzą­dzie. Przeciwko temu posunięciu zaprostes-towała Pathet Lao popierana przez siły północnowietnamskie, zerwała stosunki z rządem i zajęła równinę Amfor. W na­stępnych latach miejsca walk zmieniały się w zależności od pory roku, jednak stop­niowo komunistyczna Pathet Lao opano­wywała regiony na wschodzie, południu i północy kraju. Mimo pomocy lotniczej USA laotańskie wojska rządu Souvanna Phoumy ustępowały pod naciskiem komu­nistów (1970-1972). Pathet Lao i rząd podpisały porozumienie o zawieszeniu bro­ni, wkrótce utworzono rząd koalicyjny, do którego weszli przedstawiciele neutralistów, prawicy i komunistów (Pathet Lao), pre­mierem został ponownie Souvanna Phouma, prezydentem Souphanouvong. Po przejęciu przez komunistów Wietnamu Południowego i Kambodży w 1975 Pathet Lao objęła rzeczywistą władzę w Laosie. Patrz także francuska wojna w indochinach 1945-1954; wietnamska wojna