LIBAŃSKA WOJNA DOMOWA

LIBAŃSKA WOJNA DOMOWA 1975-1984.

Różne muzułmańskie ugrupowania libań­skie - głównie szyici i druzowie stanowiący około połowy ludności - nie akceptowały Paktu Narodowego z 1943, który przyznał dominującą rolę w rządzie chrześcijanom (Partia Falangi, czyli falangiści), a właściwie maronitom. W Libanie, zwłaszcza na połu­dniu, w obozach dla uchodźców lub w ba­zach schronili się muzułmanie z Palestyny, a także partyzanci Organizacji Wyzwolenia Palestyny (OWP), którzy stąd dokonywali ataków na terytorium Izraela. Muzułmanie libańscy na ogół darzą OWP sympatią. 13 kwietnia 1975 falangiści napadli na auto­bus wiozący Palestyńczyków i zabili pasaże­rów; atak stał się bodźcem do wybuchu długiej i krwawej wojny domowej. Począt­kowo walczyły tylko koalicja lewicowych muzułmanów i prawicowi chrześcijanie; po napadzie chrześcijan na obozy uchodźców na początku 1976 do muzułmanów przyłą­czyła się OWP. Izrael zaopatrywał chrześ­cijan w broń; Syria, popierana przez Ligę Państw Arabskich, wysłała 30 tysięcy żoł­nierzy, którzy mieli przywrócić spokój w Li­banie i wprowadzić w życie plan pokojowy (1976). Wybrany prezydent, Elias Sarkis (ur. 1924), maronita, korzystając z poparcia Syrii, Izraela, Stanów Zjednoczonych i Ara

bii Saudyjskiej usiłował przywrócić auto­rytet rządu libańskiego. Do 1977 Liban został podzielony na strefę północną kont­rolowaną przez wojska syryjskie i region przybrzeżny, gdzie władzę mieli chrześcija­nie; na południu istniały enklawy opano­wane przez lewicowych muzułmanów i OWP. Wkrótce wybuchły walki między Syryjczykami i milicją chrześcijańską, w czasie których wojska syryjskie ostrzelały chrześcijańską część Bejrutu, stolicy kraju. W odwecie za atak partyzantów OWP na Izrael wojska izraelskie wkroczyły do Liba­nu południowego (14 marca 1978), znisz­czyły bazy OWP i zajęły Liban aż do rzeki El-Litani na północy. Izrael podporządko­wał się żądaniom Organizacji Narodów Zje­dnoczonych i wycofał się z tych terenów, które następnie zajęły pokojowe siły ONZ (1978). W 1980 Syria skoncentrowała wojska w dolinie Bekaa w Libanie środkowym i zainstalowała tam później radzieckie ra­kiety ziemia-powietrze (SAM-6). Gdy falan-giści zajęli wzgórza wokół Zahle, w pobliżu strategicznej autostrady Bejrut-Damaszek, Syria rozpoczęła ofensywę przeciw nim; falangistom pomogło lotnictwo izraelskie, które zaatakowało Syryjczyków. Samoloty izraelskie zbombardowały również Bejrut w odwecie za atak rakietowy na północny Izrael dokonany przez OWP z terenu Liba­nu. Zawieszenie broni weszło w życie 24 lipca 1981. Oddziały Izraela, dążące do wyparcia z tych terenów partyzantów OWP, dotarły w 1982 do przedmieść Bejrutu i zmusiły Palestyńczyków do opuszczenia baz. Libański prezydent-elekt, falangista, Baszir Gemajel (1947-1982), wybrany na miejsce ustępującego Sarkisa, został zamor­dowany 14 września 1982. Prezydentem został jego brat, bardziej umiarkowany przy­wódca chrześcijan, Amin Gemajel (ur. 1942). Kilka dni później falangiści zamordowali 328 cywilów palestyńskich w obozach ucho­dźców w Sabrze i Szatili, w zachodnim Bejrucie (16-18 września 1982). Do Bejrutu przybyły siły pokojowe ONZ (amerykańska piechota morska, żołnierze brytyjscy, francuscy i włoscy). 18 kwietnia 1983 w wyniku zamachu bombowego na ambasadę Stanów Zjednoczonych w Bejrucie zginęło ponad 50 osób. Wojska Izraela wycofały się z libań­skich gór Szuf, które po ciężkich walkach z chrześcijanami i armią libańską zajęli druzowie pod komendą Walida Dżumblatta (ur. 1947). W wyniku samobójczych zama­chów bombowych na kwatery główne wojsk Stanów Zjednoczonych i Francji w Bejrucie 23 października 1983 zginęło 239 Ameryka­nów i 58 Francuzów. W Tarabulusie prze­ciwnicy OWP popierani przez Syrię zaata­kowali przywódcę OWP Jasera Arafata (ur. 1929) i jego towarzyszy; i oblegali ich przez sześć tygodni, wreszcie grupa Arafata mu­siała się ewakuować 20 grudnia 1983 na greckim statku w czarterze ONZ. Okręty wojenne USA ostrzeliwały z morza pozycje Syryjczyków i druzów. Wobec możliwości rozpadu Libanu na kilka małych państewek Gemajel dążył do rozmów mających na celu pojednanie narodowe i rozwiązanie kwestii spornych dzielących falangistów, maroni-tów, druzów, sunnitów, szyitów i innych, oraz ustanowienie stabilnego rządu. Pie­chota morska USA opuściła Bejrut w lutym 1984, Liban zajęty jest nadal przez wojska syryjskie oraz izraelskie i podzielony między zwalczające się ugrupowania.