LIBAÑSKA WOJNA DOMOWA

LIBAÑSKA WOJNA DOMOWA 1975-1984.

Róýne muzuùmañskie ugrupowania libañ­skie - gùównie szyici i druzowie stanowiàcy okoùo poùowy ludnoúci - nie akceptowaùy Paktu Narodowego z 1943, który przyznaù dominujàcà rolæ w rzàdzie chrzeúcijanom (Partia Falangi, czyli falangiúci), a wùaúciwie maronitom. W Libanie, zwùaszcza na poùu­dniu, w obozach dla uchodêców lub w ba­zach schronili siæ muzuùmanie z Palestyny, a takýe partyzanci Organizacji Wyzwolenia Palestyny (OWP), którzy stàd dokonywali ataków na terytorium Izraela. Muzuùmanie libañscy na ogóù darzà OWP sympatià. 13 kwietnia 1975 falangiúci napadli na auto­bus wiozàcy Palestyñczyków i zabili pasaýe­rów; atak staù siæ bodêcem do wybuchu dùugiej i krwawej wojny domowej. Poczàt­kowo walczyùy tylko koalicja lewicowych muzuùmanów i prawicowi chrzeúcijanie; po napadzie chrzeúcijan na obozy uchodêców na poczàtku 1976 do muzuùmanów przyùà­czyùa siæ OWP. Izrael zaopatrywaù chrzeú­cijan w broñ; Syria, popierana przez Ligæ Pañstw Arabskich, wysùaùa 30 tysiæcy ýoù­nierzy, którzy mieli przywróciã spokój w Li­banie i wprowadziã w ýycie plan pokojowy (1976). Wybrany prezydent, Elias Sarkis (ur. 1924), maronita, korzystajàc z poparcia Syrii, Izraela, Stanów Zjednoczonych i Ara

bii Saudyjskiej usiùowaù przywróciã auto­rytet rzàdu libañskiego. Do 1977 Liban zostaù podzielony na strefæ póùnocnà kont­rolowanà przez wojska syryjskie i region przybrzeýny, gdzie wùadzæ mieli chrzeúcija­nie; na poùudniu istniaùy enklawy opano­wane przez lewicowych muzuùmanów i OWP. Wkrótce wybuchùy walki miædzy Syryjczykami i milicjà chrzeúcijañskà, w czasie których wojska syryjskie ostrzelaùy chrzeúcijañskà czæúã Bejrutu, stolicy kraju. W odwecie za atak partyzantów OWP na Izrael wojska izraelskie wkroczyùy do Liba­nu poùudniowego (14 marca 1978), znisz­czyùy bazy OWP i zajæùy Liban aý do rzeki El-Litani na póùnocy. Izrael podporzàdko­waù siæ ýàdaniom Organizacji Narodów Zje­dnoczonych i wycofaù siæ z tych terenów, które nastæpnie zajæùy pokojowe siùy ONZ (1978). W 1980 Syria skoncentrowaùa wojska w dolinie Bekaa w Libanie úrodkowym i zainstalowaùa tam póêniej radzieckie ra­kiety ziemia-powietrze (SAM-6). Gdy falan-giúci zajæli wzgórza wokóù Zahle, w pobliýu strategicznej autostrady Bejrut-Damaszek, Syria rozpoczæùa ofensywæ przeciw nim; falangistom pomogùo lotnictwo izraelskie, które zaatakowaùo Syryjczyków. Samoloty izraelskie zbombardowaùy równieý Bejrut w odwecie za atak rakietowy na póùnocny Izrael dokonany przez OWP z terenu Liba­nu. Zawieszenie broni weszùo w ýycie 24 lipca 1981. Oddziaùy Izraela, dàýàce do wyparcia z tych terenów partyzantów OWP, dotarùy w 1982 do przedmieúã Bejrutu i zmusiùy Palestyñczyków do opuszczenia baz. Libañski prezydent-elekt, falangista, Baszir Gemajel (1947-1982), wybrany na miejsce ustæpujàcego Sarkisa, zostaù zamor­dowany 14 wrzeúnia 1982. Prezydentem zostaù jego brat, bardziej umiarkowany przy­wódca chrzeúcijan, Amin Gemajel (ur. 1942). Kilka dni póêniej falangiúci zamordowali 328 cywilów palestyñskich w obozach ucho­dêców w Sabrze i Szatili, w zachodnim Bejrucie (16-18 wrzeúnia 1982). Do Bejrutu przybyùy siùy pokojowe ONZ (amerykañska piechota morska, ýoùnierze brytyjscy, francuscy i wùoscy). 18 kwietnia 1983 w wyniku zamachu bombowego na ambasadæ Stanów Zjednoczonych w Bejrucie zginæùo ponad 50 osób. Wojska Izraela wycofaùy siæ z libañ­skich gór Szuf, które po ciæýkich walkach z chrzeúcijanami i armià libañskà zajæli druzowie pod komendà Walida Dýumblatta (ur. 1947). W wyniku samobójczych zama­chów bombowych na kwatery gùówne wojsk Stanów Zjednoczonych i Francji w Bejrucie 23 paêdziernika 1983 zginæùo 239 Ameryka­nów i 58 Francuzów. W Tarabulusie prze­ciwnicy OWP popierani przez Syriæ zaata­kowali przywódcæ OWP Jasera Arafata (ur. 1929) i jego towarzyszy; i oblegali ich przez szeúã tygodni, wreszcie grupa Arafata mu­siaùa siæ ewakuowaã 20 grudnia 1983 na greckim statku w czarterze ONZ. Okræty wojenne USA ostrzeliwaùy z morza pozycje Syryjczyków i druzów. Wobec moýliwoúci rozpadu Libanu na kilka maùych pañstewek Gemajel dàýyù do rozmów majàcych na celu pojednanie narodowe i rozwiàzanie kwestii spornych dzielàcych falangistów, maroni-tów, druzów, sunnitów, szyitów i innych, oraz ustanowienie stabilnego rzàdu. Pie­chota morska USA opuúciùa Bejrut w lutym 1984, Liban zajæty jest nadal przez wojska syryjskie oraz izraelskie i podzielony miædzy zwalczajàce siæ ugrupowania.