MESSEŃSKA WOJNA PIERWSZA

MESSEŃSKA WOJNA PIERWSZA ek. 736--716 p.n.e. Między 1100 a 950 p.n.e. Doro-wie (Grecy z północy) najechali Peloponez, podbili wschodnią część półwyspu i osiedlili się w dolinie Lakonii, ustanawiając stolicę w Sparcie. Poprzedni mieszkańcy Lakonii zostali helotami (chłopami poddanymi). Skuszeni urodzajną ziemią na zachodzie, Spartanie podporządkowali najpierw miesz­kańców Lakonii, a potem (ok. 736) rozpo­częli 20-letnią wojnę z Messeńczykami, tubylczą grupą z Peloponezu. Opór Mes-

seńczyków skupił się na obszarach wokół góry Itome, znajdującej się na drodze do urodzajnej równiny Stenyklaros. Prowadze­ni przez legendarnego króla Teopompa, Spartanie osiągnęli zwycięstwo w 716. Za­żądali daniny w postaci połowy wszystkich produktów Messenii, a tubylców traktowali w sposób upokarzający. Druga messeńska wojna ok. 650-630 p.n.e. Pozostający uprze­dnio w kręgu kultury mykeńskiej Messeń-czycy nie mogli pogodzić się z uciskiem i wzniecili powstanie (ok. 650). Pod prze­wodnictwem na poły legendarnego wodza Arystomenosa prowadzili długą i kosztowną wojnę, która o mało nie zrujnowała gos­podarczo ich przeciwników - Spartan. Mes-seńczycy zostali ostatecznie pokonani ok. 630 pod górą Ira. Wojna uświadomiła Spar-tanom potrzebę posiadania wyszkolonej ar­mii obywatelskiej. Za panowania legendar­nego Likurga Sparta zmieniła dotychczaso­wy ustrój społeczny i oparła nowy na wzorze kreteńskim; wszyscy męscy obywatele mu­sieli uprawiać ćwiczenia fizyczne dla uzys­kania doskonałej sprawności fizycznej, prze­chodzili także przeszkolenie wojskowe. Spa­rta była pierwszym państwem, którego głów­nym celem była wojna. Messeńczykom narzucono status helotów. Trzecia mes­seńska wojna ok. 464-455 p.n.e. W 469 wybuchło powstanie w Messenii, w górzystej krainie wokół góry Itome nie zostało ono stłumione do 464. Wielkie trzęsienie ziemi w Sparcie w 464 stało się dla helotów Lakonii okazją do wzniecenia ogólnego powstania, zostało ono zdławione przez Spartan pod wodzą króla Archidamosa (wzmian. 476-427) na równinie Eurostasu, ale nie w Messenii. Messeńczycy nawet najechali Lakonię. Spartanie zwrócili się do swych sojuszników o pomoc i uzyskali z Aten 40 tysięcy hoplitów (ciężko zbroj­nych piechurów). W 463 Messeńczycy oko-pali się w górach Itome i z powodzeniem opierali się nieudolnym próbom oblężenia. Dzięki temu mogli przejść do ofensywy. W tej sytuacji Spartanie powtórnie zwrócili się o pomoc do Aten, ale wkrótce odesłali te posiłki do domu, tłumacząc, że zachowują się nieprzyjaźnie w stosunku do Spartan; stało się to jedną z przyczyn wybuchu PELOPONESKIEJ WOJNY PIERWSZEJ. W 460 powstańcy z góry Itome kapitulowali. Spartanie darowali im wolność, ale wygnali ich z Peloponezu; wielu z nich pomagało Atenom w wojnie ze Sparta. Po bitwie pod Leuktrami (patrz tebańsko-spartańska wojna 379-371 p.n.e.) Messeńczycy odzyskali swój kraj.