MONGOLSKIM NAJEÊDZIE NA EUROPÆ

MONGOLSKIM NAJEÊDZIE NA EU­ROPÆ. Kipczacy zostali rozbici i uciekli na zachód; pozostali, a takýe ksiàýæta ruscy, zostali rozbici w bitwie nad rzekà KALKÀ w 1223. Mongoùowie zdobyli nastæpnie ge­nueñski port Sudak na Póùwyspie Krym-skim, ruszyli w góræ Woùgi zwyciæýajàc muzuùmañskich Buùgarów (nadwoùýañskich) i Turków Kangùy, po czym wreszcie wrócili do wùadcy, Czyngis-chana (l 167?-1227) przebywajàcego w Persji. Na terytorium opanowanym podczas tej wyprawy, przy­dzielonym najstarszemu synowi Czyngis--chana, Dýucziemu (zm. 1227), zostaù usta­nowiony chanat kipczacki (Zùota Orda). Drugi najazd mongolski na Ruú 1236--1240. Drugi chan Zùotej Ordy, Batu (zm. 1256) - przydomek chanatu pochodzi od jego zùotych namiotów - postanowiùa zdo­byã ruskie ziemie. W 1237 Mongoùowie podbili Wielkà Buùgariæ (Buùgaria Woùgo--Kamska). Wojska pod wodzà Batuchana, Mongkego (1207P-1259) i Subedeja (zm. ok. 1258) zatrzymaùy siæ, by umocniã wùadzæ Mongoùów. W 1236 Mongke wal­czyù z Baszkirami i Kipczakami na tere­nach nazwanych potem „Wielkie Wægry' i do 1241 wyparù Kipczaków na tereny Wægier wùaúciwych. Batuchan przeszedù Woùgæ i wkroczyù na tereny Rusi po­dzielonej na liczne ksiæstwa; w 1237 starù z powierzchni ziemi Riazañ, a w 1238 Koùomnæ, zdobyù Moskwæ, potem podbiù ksiæstwo wùodzimierskie w 1238, zaatako­waù Torýok i ruszyù w kierunku Nowo­grodu, w dalszym marszu przeszkodziùy mu jednak roztopy, wiæc zawróciù. Od­poczywaù caùy 1239 i uzupeùniaù ciæýkie straty w ludziach i koniach. W latach 1238-1239 Mongoùowie pobili Kumanów (Poùowców) i opanowali stepy czarnomor­skie (obecna poùudniowa Rosja i Ukraina). Czæúã Kumanów uszùa na Wægry. W 1240 wojska Batuchana podjæùy wyprawæ na

ziemie nad úrodkowym Dnieprem, stano­wiàce centrum kulturalne starej Rusi Kijo­wskiej, i zniszczyùy wiele miast m. in. zburzono Kijów. Nastæpnie Mongoùowie zdobyli Ruú Halickà.