PUNICKA WOJNA PIERWSZA

PUNICKA WOJNA PIERWSZA 264-241 p.n.e. W czasie gdy Rzymianie powiększali swoje terytoria na Półwyspie Apenińskim, Kartagina, fenickie miasto w Afryce Pół­nocnej, rozciągnęła swoją władzę nad za­chodnią częścią Morza Śródziemnego i jego wybrzeżami łącznie z Sycylią. W 264 Rzy­mianie podstępnie opanowali Messanę i od­rzucili żądanie Kartagińczyków, domagają­cych się oddania miasta, co stało się bezpo­średnim powodem wojny. Walki toczyły się głównie na Sycylii. Rzymianie, którzy chcie­li pokonać Kartaginę również na morzu, przystąpili do budowy okrętów i zbierania załóg, co było przedsięwzięciem bardzo kosztownym. Mimo kilku porażek na Sycy­lii, w Afryce Północnej i na morzu Rzymia­nie zyskali jednak panowanie na Morzu Śródziemnym; wojska Kartaginy na Sycylii, pozbawione posiłków i zaopatrzenia, po klęsce floty kartagińskiej w bitwie u Wysp Egadzkich, musiały się poddać (241). Zgod­nie z warunkami traktatu pokojowego Sy­cylia została rzymską prowincją, a Kartagina musiała zapłacić olbrzymią kontrybucję.

Mimo tej klęski żądny odwetu wódz kar-tagiński Hamilkar Barkas (270P-228) zaczął zakładać kolonie w Hiszpanii. Po jego śmie­rci syn Hannibal (247-183) podjął działania ojca w Hiszpanii i w 218 zebrał tam dużą armię. Armia Hannibala (w tym także około 80 słoni) szybkim marszem przeszła przez południową Francję, pokonała Alpy i wkro­czyła do północnej Italii, rozpoczynając nową wojnę. Druga wojna punicka 218-202 p.n.e. (wojna Hannibala). Rzymianie nie byli przygotowani do walki z dużą, dobrze uzbrojoną armią Kartaginy, której szeregi powiększyli jeszcze Galowie. Hannibal zadał im kolejne klęski w bitwach nad rzeką Ticinus (218), nad Trebią (218) i nad Jezio­rem Trazymeńskim (217). Szczególnie cięż­ką klęskę ponieśli Rzymianie w bitwie pod Kannami, 2 sierpnia 216. Rzymiane stracili w tej bitwie ponad 50 tysięcy ludzi. Han­nibal liczył, że podbite ludy italskie po­wstaną przeciw Rzymianom i przyłączą się do niego; okazało się, że tylko nieliczni skorzystali z tej okazji. Nowy wódz rzymski zmienił taktykę; unikał otwartych bitew, cofał się i zmuszał Kartagińczyków do wyczerpywania zapasów i sił ludzkich w da­remnych pościgach. W latach 210-206 Scy-pion Afrykański Starszy (237-183) zdobył kartagińską Hiszpanię, a w 204 wylądował w Afryce. Wówczas Hannibal pośpieszył na odsiecz Kartaginie. W bitwie pod Zamą w 202 Rzymianie zadali mu druzgocącą klęskę. Rzymianie nałożyli na Kartaginę kolejną ogromną kontrybucję, kartagińską flota wojenna została zredukowana do dzie­sięciu okrętów, ponadto zastrzegli sobie prawo nadzoru nad kartagińską polityką zagraniczną. Wkrótce Kartagina odzyskała w dużej mierze swoją pozycję centrum han­dlowego. W 150 Kartagina bez zgody Rzy­mu podjęła próbę obrony przed najazdem sprzymierzonej z Rzymem Numidii. Rzy­mianie potraktowali to jako pretekst do wypowiedzenia wojny Kartaginie. Trzecia wojna punicka 149-146 p.n.e. Wojnę prze­ciw Kartaginie sprowokował prawdopodob­nie król Numidii Masyniss (238P-149). Kartagina została oblężona w 149, broniła się przez trzy lata, dopiero w 146 armia rzymska pod wodzą Scypiona Młodszego (Emilianus) (185?-129) zdobyła szturmem miasto. Kartaginę zburzono. W walkach, z głodu i chorób zginęło 90% mieszkańców miasta, a ci, którzy ocaleli, zostali sprzedani w niewolę. Rzym na terenach kartagińskich utworzył prowincję, a pozostałe miasta pu-nickie przejęły handel zdominowany przed­tem przez Kartaginę. Patrz także celtybe-

RYJSKIE WOJNY 154-133 p.n.e..