RIELA POWSTANIE PIERWSZE

RIELA POWSTANIE PIERWSZE 1869-1870

(powstanie nad Red River). Kiedy w 1869 Kompania Zatoki Hudsońskiej przekazała rządowi kanadyjskiemu posiadane przez nią obszary w obecnej południowej Manitobie, francusko-kanadyjscy potomkowie Indian obawiali się, że mogą utracić swoje tradycyj­ne prawa do osiedlania się w dolinie rzeki Red. Louis Riel (1844-1885), Metys fran­cuskiego pochodzenia, stanął na czele zbroj­nego powstania i zdobył Fort Garry (Win-nipeg) w listopadzie 1869. Ustanowiono rząd tymczasowy, którego prezydentem został Riel. Doszło do walk między stronnikami Riela i angielskimi osadnikami. Wysłano regularne wojska brytyjskie pod dowódz­twem pułkownika Gameta J. Wolseleya (1833-1913), które miało stłumić powstanie. 24 sierpnia 1870 powstańcy poddali bez walki Fort Garry. Riel uciekł z kraju. W 1870 teren sporny został włączony do prowincji Manitoba, po czym uchwalono wówczas wiele praw, których domagał się Riel, jak np. wydzielone szkoły francuskie dla Metysów. Riela drugie powstanie 1885 (północno-zachodnie powstanie). Metysi i Indianie przenieśli się do obecnego Sas-katchewan i tam walczyli o zachowanie tytułu własności do swoich ziem. Wezwany przez Metysów Riel powrócił i został przy­wódcą otwartego powstania, ustanowił rząd tymczasowy i nawoływał Indian do przyłą­czenia się do walki. Królewska Kanadyjska Policja Konna, powołana w 1873, oraz armia kanadyjska przystąpiły wspólnie do walki z powstaniem; otoczyły główną siedzibę Riela w Batoche i pokonały go zdecydowa­nie 12 maja 1885. Riela ujęto, postawiono przed sądem pod zarzutem zdrady i powie­szono. Egzekucja sprowokowała protest francuskich Kanadyjczyków w Quebecu i zaciekły spór na temat wydzielonych szkół w Manitobie i Quebecu.