RIFENÓW WOJNA

RIFENÓW WOJNA 1919-1926 (Abd el-Kri-ma powstanie). W 1919 posiadłości hisz-

pańskie w północnym Maroku atakowali na wschodzie Rifenowie, muzułmańscy Berbero-wie, pod wodzą Abd el-Krima (1882-1963), a na zachodzie Marokańczycy prowadzeni przez rozbójnika Ahmeda ibn Muhammada Rajsuliego (1875-1925). Wysoki komisarz hiszpański Maroka, Damaso Berenguer (1873-1953), uporał się z Rajsulim, natomiast generał Fernandez Silvestre (zm. 1921) po­niósł klęskę; 21 lipca 1921 Abd el-Krim zwyciężył w bitwie pod Anual, w której poległ Silvestre oraz 12 tysięcy żołnierzy hiszpańskich (z ogólnej liczby 20 tysięcy). Porażka zmusiła Hiszpanów do odwrotu z terenów na wschodzie, na których Abd el-Krim ustanowił „Republikę Rifu', obwołał się jej prezydentem i przygotowywał się do wyparcia Francuzów z całego Maroka i prze­jęcia władzy. Z dobrze uzbrojoną, 20-tysięcz-ną armią Rifenów ruszył na południe i po drodze do Fezu zdobył w 1925 wiele francus­kich strażnic. Francuzi i Hiszpanie odłożyli na bok wzajemną rywalizację w Maroku i zawarli sojusz w celu prowadzenia wspólnej walki z Abd el-Krimem. Dyktator hiszpań­ski, Miguel Primo de Rivera (1870-1930), osobiście dowodził dużym francusko-hisz-pańskim korpusem ekspedycyjnym, który wylądował we wrześniu 1925 w zatoce Alhu-cemas na wodach przybrzeżnych Morza Śró­dziemnego i ruszył w kierunku głównej kwa­tery Abd el-Krima w Targuiście. Od południa szybkim marszem ruszyła w kierunku półno­cnym 160-tysięczna armia francuska pod komendą marszałka Philippe'a Petaina (1856-1951), wypierając zaciekle walczących Rifenów na terytorium na północ od Tazy (1925). Wobec nieuniknionej porażki w walce z przeważającymi siłami Abd el-Krim poddał się 26 maja 1926; został zesłany na wyspę Reunion. Na konferencji w Paryżu (16 czerw­ca-10 lipca 1926) Francja i Hiszpania przy­wróciły granice swych stref w Maroku, które ustanowiono w traktacie z 1912.