ROSYJSKO-JAPOŃSKA WOJNA

rosyjsko-japońska wojna 1904-1905.

W 1903 rząd japoński zaproponował rządo­wi rosyjskiemu, aby wzajemnie uznać inte­resy i przywileje ekonomiczne obu stron w Mandżurii i Korei. Poprzednio Japonia rozbudowała swoją flotę i armię. Rosjanie przedłużali rokowania, aż w końcu 6 lutego 1904 zniecierpliwiony ambasador japoński przerwał rozmowy i wrócił do kraju. Trzy dni później japońska flota zatopiła dwa rosyjskie okręty wojenne w pobliżu Czemul-po (Inczhon, Korea) i przypuściła atak torpedowy na główne siły rosyjskie w Port Artur (Lushun), na chińskim półwyspie Liaodong; reszta floty rosyjskiej tkwiła w lodach we Władywostoku. Osiągnąwszy przewagę na morzu, Japonia mogła prze­transportować tysiące żołnierzy do Korei i Mandżurii. Japończycy szybko zagarnęli Koreę i l maja wtargnęli do Mandżurii. Do września Rosjanie zostali wyparci na północ, do Mukdenu (Shenyang); Japończycy oto­czyli także Port Artur. Po dwóch krwawych, choć nie rozstrzygniętych, bitwach Rosjanie musieli jesienią wycofać się jeszcze dalej na północ. 2 stycznia 1905 po ciężkim ob­lężeniu skapitulował Port Artur. W tym czasie Rosjanie wyprawili do tego akwenu dużą eskadrę okrętów floty bałtyckiej. Na początku 1905 Japończycy ponownie podjęli ofensywę w Mandżurii, wygrali bitwę pod Mukdenem (21 lutego-10 marca) i odrzucili Rosjan o dalsze 100 km na północ. W maju 1905 przybyła rosyjska flota z Europy i skie­rowała się w stronę Władywostoku, ale po drodze natknęła się na flotę japońską. Bitwa pod Cuszimą trwała dwie doby; flota rosyj­ska poniosła druzgocącą klęskę, natomiast Japończycy stracili tylko trzy torpedowce. Prezydent USA Theodore Roosevelt (1858-1919) zaofiarował pośrednictwo Sta­nów Zjednoczonych w rozmowach pokojo­wych, 10 sierpnia przedstawiciele walczą­cych stron spotkali się w Portsmouth w sta­nie New Hampshire, 5 września podpisali tam traktat pokojowy. Rosja ustąpiła Japonii część wyspy Sachalin (poniżej 50. równo­leżnika), uznała japońskie „polityczne, woj­skowe i gospodarcze interesy' w Korei, przekazała Japonii terytoria, które dzier­żawiła od Chin w Liaodong, zgodziła się zwrócić Japonii koszty utrzymania rosyj­skich jeńców i udzieliła prawa połowu ryb u wybrzeży Syberii. Dzięki zadziwiającemu i nieoczekiwanemu zwycięstwu Japonia zo­stała uznana za światową potęgę, co było dla niej najważniejszym osiągnięciem tej wojny. Patrz także samilów ruch niepod­ległościowy I9i9-i92o; chińsko-japońska

WOJNA 1894-1895.