ROSYJSKO-POLSKA WOJNA

ROSYJSKO-POLSKA WOJNA  1609-1618.

Korzystając z zamętu w Rosji w okresie SMUTY i mając nadzieję na zdobycie mos-

kiewskiego tronu, król Polski Zygmunt III Waza (1566-1632) najechał Rosję i obiegł Smoleńsk w 1609. Wezwał wszystkich Po­laków na Rusi do udzielenia mu pomocy. Posłowie bojarscy zawarli w lutym 1610 w obozie pod Smoleńskiem układ z Zyg­muntem III, w którym uznali za cara króle­wicza polskiego Władysława (późniejszego króla Władysława IV [1595-1648]). Na mo­cy traktatu Dumie bojarskiej zapewniono współrządy w kraju, właścicielom ziemskim - nietykalność majątkową i osobistą oraz pełnię władzy nad chłopami. Wyższe urzędy w państwie zastrzeżono wyłącznie dla Ros­jan. Tymczasem nowy dowódca rosyjski Dymitr Szujski (zm. 1612) wyruszył z woj­skiem na odsiecz Smoleńskowi. Naprzeciw tej odsieczy stanął hetman Stanisław Żół­kiewski (1547-1620) i rozbił doszczętnie siły rosyjskie w bitwie pod Kłuszynem 4 lipca 1610. W sierpniu tego roku wojsko polskie dotarło pod Moskwę. Zawarto kolej­ny układ, potwierdzający ustalenia układu smoleńskiego. Porozumienie z bojarami ot­worzyło Polakom drogę do Moskwy, do której oddziały Żółkiewskiego wkroczyły we wrześniu 1610. Tymczasem doszło do poważnych rozdźwięków w obozie polskim: król Zygmunt III - wbrew postanowieniom układu z bojarami - zaczął dążyć do inkor­poracji państwa rosyjskiego do Rzeczypos­politej, przy czym władcą tego nowego tworu państwowego miał być on sam, a nie Władysław, plan króla stał w sprzeczności z rozsądną polityką hetmana Żółkiewskiego, który potrafił zaskarbić sobie zaufanie Mos­kwy. Żółkiewskiemu nie udało się odwieść króla od wcielania w życie nierealnych planów. W 1611 mieszkańcy Moskwy oraz prowincji zbuntowali się przeciw najeźdź­com. Tłumiąc powstanie Polacy spalili zna­czną część Moskwy, ale zostali oblężeni na Kremlu przez pospolite ruszenie zorganizo­wane na prowincji. Siły pospolitego ruszenia zdołały powstrzymać wojska polskie idące na odsiecz oblężonym rodakom; oblężona od dłuższego czasu na Kremlu załoga polska została zmuszona do kapitulacji 26 października 1612. W 1613 na cara wybrano Michała Romanowa (1596-1645), który po­chodził ze starego rodu bojarskiego. Rzecz­pospolita nadal okupowała wielkie obszary Rosji, oddziały polskie lub podległe Pola­kom penetrowały wiele rejonów kraju, do­puszczając się wobec ludności gwałtów i gra­bieży. Polacy początkowo nie uznali obioru Michała Romanowa, uważali za jedynego prawowitego władcę państwa moskiewskiego polskiego królewicza Władysława. W latach 1612-1616 prowadzono przy pośrednictwie austriackim rokowania polsko-moskiewskie, nie dały one jednak rezultatu. Zdecydowano się więc na rozstrzygnięcie militarne - wios­ną 1617 Władysław podjął wyprawę na Moskwę „po należną mu prawnie koronę'. Szturm Moskwy nie powiódł się. Rozpoczęte wkrótce potem rokowania zakończyły się 23 grudnia 1618 (3 stycznia 1619) pod­pisaniem we wsi Dywilino 15-letniego rozej-mu, na mocy którego Smoleńsk i Siewiersz-czyzna przechodziły we władanie Rzeczpo­spolitej. Patrz także rosyjsko-szwedzka wojna