ROSYJSKO-TURECKA WOJNA

ROSYJSKO-TURECKA WOJNA 1768-1774.

Ingerencja carycy Rosji Katarzyny II (1729-1796) w wewnętrzne sprawy Polski doprowadziła do zawiązania w 1768 kon­federacji barskiej i walk polsko-rosyjskich. Turcja już uprzednio domagała się wycofa­nia wojsk rosyjskich z Polski. Napad haj-damaków (powstańców ukraińskich) na Bał-tę, pograniczne miasto tureckie, i jego spa­lenie zostały wzięte przez władze tureckie za działania wojsk rosyjskich, wobec tego wypowiedziały one wojnę Rosji. Zwycięstwo Rosjan pod Chocimiem (1769) doprowadziło do zajęcia Mołdawii i Wołoszczyzny. Ros­janie zdobyli też Azow. Turcy z pomocą Albańczyków zdołali w 1770 stłumić po­wstanie w Grecji, zainspirowane i wspoma­gane przez Rosję. Rosjanie rozbili 7 lipca 1779 flotę turecką w bitwie w Zatoce Czes-meńskiej (Morze Egejskie), a l sierpnia 1770 pod dowództwem hrabiego Piotra Ru-miancewa (1725-1796) zwyciężyli nad Ka-hulem turecko-tatarską armię próbującą od­bić Mołdawię. Rosjanie opanowali twierdze tureckie wzdłuż Dunaju, Dniestru i Prutu. W 1771 armia rosyjska zdobyła Krym. W tym czasie w Egipcie i Syrii wybuchło powstanie przeciw tureckiemu panowaniu, które Turcy zdławili w 1773. Za pośrednic­twem Austrii 19 maja 1772 zawarto zawie­szenie broni i rozpoczęto pertraktacje poko­jowe. W kwietniu 1773 działania wznowio­no. Rosjanie zdobyli Warnę i Silistrię. Wiel­ki wezyr rozpoczął negocjacje pokojowe z Rumiancewem. W czerwcu 1774 wojska

rosyjskie pod dowództwem Aleksandra Su-worowa (1729-1800) wygrały bitwę nad Koludżi w pobliżu Szumli. 16 lipca 1774 Turcy i Rosjanie (walczący wówczas z PO­WSTANIEM PUGACZOWA) podpisali trak­tat w Kuczuk-Kainardżi; Mołdawia i Wo­łoszczyzna wróciły pod władzę Turcji, Krym zyskał niezależność, a Rosja uzyskała część północnego wybrzeża Morza Czarnego i dwuznaczne prawo do interweniowania w sprawy Turcji, gdy wymagać tego będzie ochrona interesów Kościoła prawosławnego (zastrzeżenie to przyczyniło się do powsta­nia „kwestii wschodniej', stale powracającej w odniesieniu do ziem europejskich pod­ległych Turkom).