RZYMIAN l GOTÓW WOJNA PIERWSZA

RZYMIAN l GOTÓW WOJNA PIERWSZA 249-252. Goci, wojowniczy lud germański, zaczęli od III w. zagrażać granicom rzym­skiego imperium (później podzielili się na Ostrogotów [wschodni Goci] i Wizygotów [zachodni Goci]; nazwy obu grup pochodzą od regionów ich zamieszkania). W 250 Goci przekroczyli Dunaj i ruszyli na południe do Dolnej Mezji (Bułgaria). Zostali pobici przez rzymską armię dowodzoną przez ce­sarza Decjusza (201-251), ale ruszyli do północnej Grecji. Decjusz podążył ich śla­dem, ale został zaskoczony przez nich i po­niósł klęskę. Cesarz zebrał nowe siły i zno­wu wyruszył przeciw Gotom (251). Doszło do bitwy pod Abrittus, w której początkowo zwycięstwo przechylało się na jego stronę, ale potem szczęście się odwróciło. Obaj Decjuszowie - ojciec i syn - zostali zabici. Nowy cesarz rzymski, Gallus (205P-253), który kiedyś walczył pod rozkazami Dec­jusza, zawarł haniebny pokój; pozwolił Go­tom zachować łupy, wycofać się w spokoju za Dunaj i zobowiązał się, że Rzym będzie płacić Gotom coroczną daninę w zamian za zaniechanie ataków na cesarstwo. Druga wojna Rzymian i Gotów 253-268. Wojna ograniczyła się w zasadzie do licznych na­jazdów Gotów na terytorium cesarstwa na Bałkanach i w Azji Mniejszej. W 253 Goci zaatakowali wybrzeże Morza Egejskiego, kilka lat później przeprawili się przez Hel-lespont (Dardanele) i najechali miasta na wybrzeżu jońskim Azji Mniejszej. Obłado­wani łupami zawrócili na kontynent euro­pejski, pustosząc po drodze wszystko, co tylko mogli. W końcu dotarli do Morza Czarnego i popłynęli do rodzinnych siedzib na północy. W 267 pożeglowali na południe i ponownie zaatakowali wybrzeża Azji Mniejszej; napadli na wiele miast położo­nych nawet tak daleko na południu, jak Sparta, oraz zdobyli i złupili Ateny. W 268 spustoszyli całą Grecję. Cesarz rzymski Ga-lienus (zm. 268) poprowadził armię do Mezji. W bitwie pod Naissus (Nisz) rozbił Gotów, na polu walki pozostało ich tysiące. Galienus zrezygnował z pościgu, ponieważ musiał wracać do Italii, gdzie czekały na niego inne zadania. Trzecia wojna Rzymian

i Gotów 269-270. W 269 Goci i Herulowie wyprawili się Morzem Czarnym, by pusto­szyć nabrzeża należące do Rzymu. Część Germanów postanowiła wrócić lądem. Na­stępca Galieusza, Klaudiusz II Gocki (214-270), rozbił armię Gotów pod Naissus (Nisz w Jugosławii). Flota rzymska zadała klęskę tym Gotom, którzy wpłynęli na Morze Śródziemne. Jeńców wcielono do armii rzymskiej. W 270 następcą Klaudiusza został Aurelian (212P-275), który zakończył walki z Gotami i pozwolił im osiedlać się w Dacji (Rumunia). Przez następne stulecie na terytoriach za Dunajem i Renem panował względny spokój. Czwarta wojna Rzymian i Gotów 367-369. Jedną z przyczyn wybu­chu wojny były najazdy Hunów, koczow­niczego ludu z Azji Środkowej, który wy­pierał plemiona z Europy Wschodniej na zachód i południe. Wizygoci pod wodzą Atanaryka (zm. 381), wypierani z Dacji, najeżdżali wielokrotnie Trację i zmusili cesarza rzymskiego na Wschodzie, Walensa (328P-378), do podjęcia walki. W latach 367-369 Rzymianie kilkakrotnie wyprawiali się na ziemie Wizygotów. Atanaryk musiał zobowiązać się w porozumieniu pokojowym, że Wizygoci pozostaną na obszarach leżą­cych na północ od Dunaju. Pokój trwał krótko. Hunowie wtargnęli na obszary Os­trogotów (ziemie na terenie obecnej Ukrai­ny) i napierali na wszystkie plemiona ger­mańskie w tym rejonie; część plemion po­prosiła Walensa o pozwolenie na osiedlenie się w Tracji. Zgodę uzyskali, lecz skorum­powani urzędnicy rzymscy tak wykorzys­tywali nowych osadników, że ci w końcu chwycili za broń. Piąta wojna Rzymian i Gotów 377-383. Mimo uzyskanych posił­ków rzymskim dowódcom nie udało się zwyciężyć grasujących i plądrujących Wizy­gotów, wobec czego w 378 sam Walens objął komendę nad wojskami. Mimo liczeb­nej przewagi Gotów i ich sprzymierzeńców zaatakował ich pod Adrianopolem (Edirne), co zakończyło się straszliwą klęską (patrz wizygotów najazdy na cesarstwo rzym­skie, wczesne 332-390). Poległo dwie trzecie Rzymian, wśród nich także Walens; klęska pod Adrianopolem sprawiła, że rzymskie prowincje na wschodzie stały się bezbronne. Następny cesarz, Teodozjusz I Wielki (346?-395), walczył nadal z Wizygotami na Bałkanach, ale działania te były nieskutecz­ne i kosztowne. Uciekając się do dyplomacji, wynegocjował bezprecedensowe porozumie­nie, na mocy którego barbarzyńcy mogli osiedlać się na wyznaczonych obszarach, zachować własną władzę i tożsamość ple­mienną, a w zamian mieli walczyć u boku Rzymian jako sojusznicy. Patrz także wizy­gotów najazdy na cesarstwo rzymskie, późniejsze