RZYMSKA WOJNA DOMOWA

RZYMSKA WOJNA DOMOWA 235-268. La­ta 235-268 były dla rozległego cesarstwa rzymskiego czasem nieustającej niemal anar­chii i wojny domowej, w którym rozliczni rywale walczyli o tytuł „augusta' (cesarza) oraz o władzę (patrz rzymska wojna domo­wa 238). Korupcja, nieustanne intrygi, poda­tki, konfiskaty majątku i 15 lat trwająca zaraza (251-265) przyczyniły się do osła­bienia potęgi cesarstwa, którego granice zaczęły się chwiać pod naporem plemion germańskich (patrz rzymian i gotów woj­ny). Za panowania cesarza Galliena (Pub-liusz Licyniusz Egnacjusz) (zm. 268), który w latach 253-260 panował wspólnie z ojcem Walerianem (zm. 261?), w całym imperium nieustannie walczyli pretendenci do tronu, szczególnie wielu było ich w Galii (Francja), Ilirii (Illiricum) (Jugosławia i Albania) i w prowincjach wschodnich. W tym czasie tak wielu pretendentów ustanawiało swe państwa lub dążyło do objęcia tronu, że niektórzy historycy nazywają okres pano­wania Galliena „okresem trzydziestu tyra­nów', choć angielski historyk Edward Gib-bon (1737-1794) doliczył się tylko 19. Na polach bitew piechota rzymska utraciła swą dotychczasową przewagę nad jazdą; Gallien pozbawił senatorów dowództwa nad armią i przekazał je doświadczonym oficerom jazdy. Usiłując zgnieść bunt w Mediolanie, został zamordowany przez własnych żoł­nierzy (268). Patrz także aureliana wojna przeciw tetrykowi 273-274; aureliana woj­na przeciw zenobii