SAMOAŃSKA WOJNA DOMOWA

SAMOAŃSKA WOJNA DOMOWA 1898--1899. Po śmierci w 1898 samoańskiego króla, Malietoa Laupepy, jego rywal, Mata­afa (zm. po 1899) wrócił na pokładzie okrętu niemieckiego z wygnania i wkrótce został wybrany na samoańskiego króla; w rzeczy­wistości był marionetkowym władcą, pozo­stającym pod wpływem Niemców. Konsu-lowie USA i Wielkiej Brytanii nie zgadzali się z tym wyborem i popierali syna zmarłego króla. Samoańczycy rozpoczęli walki. W sty­czniu 1899 w stolicy Apii zapanował ogrom­ny chaos; toczono walki uliczne, grabiono i palono domy. Początkowo przewagę miał Mataafa i jego samoańscy oraz niemieccy zwolennicy, później przybyły okręty wojen­ne USA i Wielkiej Brytanii i ostrzelały Apię (15 marca 1899); angielsko-amerykańskie wojska opanowały drogi na wybrzeżu, ale nie zdołały pokonać nieprzyjaciela w głębi kraju. Wszystkie walki ustały po przybyciu 13 maja 1899 komisji trójstron­nej (USA, Wielka Brytania i Niemcy); obie walczące strony samoańskie zgodziły się zdać broń, za którą przyznano odszko­dowania. Monarchia została zniesiona. Na mocy trójstronnego porozumienia (1899) Niemcy uzyskały zachodnie wyspy samo-ańskłe z dwiema najważniejszymi - Savaii i Uppola (na której znajdowała się Apia), Stany Zjednoczone otrzymały wschodnie wyspy (amerykańskie Samoa ze stolicą Pa-go Pago na wyspie Tutula), a Wielka Bry­tania zrezygnowała z tego regionu w za­mian za uznanie jej praw do archipelagu Tonga i Wysp Salomona.