TARANAKI WOJNA PIERWSZA

TARANAKI WOJNA PIERWSZA 1860-1861.

W 1859 jeden z podrzędnych wodzów ludu Maori (Maorysi) w regionie Taranaki na Wyspie Północnej (Nowa Zelandia) sprzedał Europejczykom ziemie nad rzeką Waitara, nie uzyskawszy zgody członków plemienia, które potem nie chciało uznać konfiskaty tych ziem. Na początku 1860, Anglicy, nie zwracając uwagi na weto przewidziane w trak­tacie z Waitangi (patrz wairau masakra 1843), zaatakowali pa (warownie) Maori, początko­wo bez powodzenia. W 1861 Anglicy zdobyli w końcu warownię Te Arei Pa, zawarli rozejm i pozwolili Maori zatrzymać ziemie w Tataramaika, które były własnością Euro­pejczyków. Mimo rozejmu z 1861, aż do 1872 trwały sporadyczne potyczki, w wyniku których Maorysi stracili dalsze ziemie, do­szło do rozprzężenia społeczności Maory­sów, ich liczebność spadła o 54% (zginęło ponad 50 tysięcy osób). Ten 12-letni okres, określany często jako druga wojna Maory­sów, zbiegł się w 1863 oraz w 1864 z drugą

i trzecią wojną Taranaki. Druga wojna Taranaki 1863-1864 (wojna Waikato). Woj­nę z Maori podjęto w kwietniu 1863 po tym, jak gubernator Nowej Zelandii, sir George Grey (1812-1898), zbudował drogę, z której zaatakować można było upragnione przez Europejczyków obszary w dolinie rzeki Waikato (Wyspa Północna). Wojska rządowe wyparły Maorysów z terenów w Ta-taramaika, oblegały warownie Maori, wyko­rzystując w walce kanonierki i oddziały strażników leśnych. Maori przeszli do wojny partyzanckiej. Zwycięstwa Anglików pod Meremere i Rangiriri (1863) oraz Orakau Pa (1864) doprowadziły do zakończenia działań wojennych w regionie Waikato, jednakże walki na Wyspie Północnej trwały do 1872. Trzecia wojna Taranaki 1864-1872. Słynny maoryski Hau Hau - re-ligijno-wojenny kult szerzący się wśród wojowników, którego wyznawcy uważali, że są odporni na kule - spowodował znaczne straty w szeregach wojsk brytyjskich. Po zwycięstwie pod Orakau Pa w drugiej wojnie Taranaki rząd pragnął zawrzeć pokój, ale Brytyjska Kompania Wschodnioindyjska chciała pozyskać dodatkowe obszary, wobec czego walka trwała nadal; warunki traktatu w Waitangi poszły w zapomnienie. W 1865 Anglicy odnieśli zwycięstwo pod Weroroa Pa, ale w 1868 następny religijno-wojenny kult, Ringatu, przerwał ich sukcesy i spra­wił, że wszystkie działania kolonialistów zostały wstrzymane. Do 1872 wojna prze­kształciła się w konflikt, w której szale zwycięstwa nie przechylały się na żadną stronę. Gdy w wyniku całkowitego wyczer­pania sił obie strony przerwały działania, społeczność Maori była tak wyniszczona, że jedynie terytorium King Country w Nowej Zelandii pozostało dla Europejczyków za­mknięte. Do końca XIX w. nie widać było żadnych oznak wychodzenia Maori z kry­zysu wywołanego wojną. Patrz także mao­rysów WOJNA 1844-1847.