TURECKO-PERSKA WOJNA

TURECKO-PERSKA WOJNA 1526-1555. Po

zakończeniu TURECKO-PERSKIEJ WOJ­NY 1514-1516 perscy Safawidzi starali się wzniecać bunty w różnych prowincjach tureckich. Zajęty walkami w Europie (patrz węgiersko-turecka wojna 1521-1525) sułtan osmański Sulejman II Wspaniały (1496--1566) unikał większych kampanii w Persji, usiłował natomiast pozbyć się agitatorów i zwolenników Safawidów we wschodniej Anatolii; namówił także Turków uzbeckich do zaatakowania Persji od wschodu. Mimo tych starań w 1526 wybuchła wojna, a po­wodem było powstanie Turkmenów w Cy­licji; Turcy stłumili powstanie (1526-1528) w Karamanie, w którym uczestniczyły woj­ska mameluków dowodzone przez zbun­towanego Kalenderoghlu (zm. 1528) oraz najechali Kurdystan po ucieczce jego przy­wódcy do Persji. W 1529 doszło do po­wstania Zulfikara-beka, który opanował per­ski Irak, ale szach Tahmasp I odzyskał go w 1530. Sulejman postanowił opanować Mezopotamię. Jego wojska zdobyły Tebriz (1534), Wan, i Erzurum. Po bezpreceden­sowym marszu w zimie sułtan wkroczył do Bagdadu i opanował Mezopotamię. Persowie na początku 1535 wykorzystali nieobecność Sulejmana w Mezopotamii i odzyskali Teb­riz. Po powrocie sułtan odebrał Tebriz, wyruszył przeciw głównym siłom perskim, które uchylały się od bitew. Po powrocie Sulejmana do Stambułu Persowie odzyskali

Tebriz i Wan, w 1548 znowu zdobyte przez Sulejmana, odzyskane przez Persów po po­wrocie armii tureckiej na leża zimowe w Anatolii w 1549. Działania wojenne rozpo­częły się na nowo w 1552 od zajęcia Erzurum przez Persów. Armia osmańska pod wodzą Sulejmana odbiła Erzurum i ruszyła do zachodniej Persji, którą pustoszyła w latach 1553-1554. W końcu 1554 Sulejman zgodził się na rozejm, a potem zawarł pokój w Ama-syi (1555), w którym zrzekł się roszczeń do Tebrizu, Erewana i Nachiczewana, zatrzy­mując Mezopotamię, zachodnią Armenię i większą część Kurdystanu. Zdawał sobie sprawę, że energiczna wojna, pociągająca za sobą wysokie koszty, mogłaby doprowadzić do pokonania i opanowania Persji, ale sytua­cja w Turcji i za granicą na to nie pozwalała. Patrz także austriacko-turecka wojna 1529-1533; wenecko-turecka wojna 1537-1540.