Historia gospodarcza – sekcja 1

Sekcja 1.

Tytuł sekcji. Gospodarka w okresie antyku i średniowiecza.

Uwaga w sekcji 1. skupia się na przedkapitalistycznych systemach ekonomicznych. Epoka Odrodzenia i odkrycia geograficzne dały podwaliny do powstania i rozwoju nowego systemu społeczno – ekonomicznego jakim jest kapitalizm.

Tematy wchodzące w skład sekcji:

1. Przedmiot historii gospodarczej jej periodyzacja i przydatność dla ekonomistów.

2. Gospodarka cywilizacji antycznych.

3. Gospodarka Europejska w okresie średniowiecza.

4. Ekonomiczne konsekwencje wielkich odkryć geograficznych.

5. Główne procesy polityczne i gospodarcze świata w okresie rodzącego się kapitalizmu.

Wskazanie literatury obowiązkowej.

Szpak Jan, Historia gospodarcza powszechna, Warszawa 2003.

Wojnarski Dariusz, Powszechna historia gospodarcza, Warszawa 2004.

Ciepielowski Jerzy, Kostrowicka Irena, Landau Zbigniew,Tomaszewski Jerzy, Dzieje gospodarcze świata do roku 1980, Warszawa 1985.

Cameron Rondo, Neal Larry, Historia gospodarcza świata. Od Paleolitu do czasów najnowszych, Warszawa 2004.

Wykaz literatury uzupełniającej dla studentów.

1. Kaliński Janusz, Zarys historii gospodarczej XIX i XX w. Warszawa 2001.

2. Maciejewski M., Powszechna historia gospodarcza czasów nowożytnych, Wrocław 1996.

3. Rutkowski Marek, Powszechna historia gospodarcza od średniowiecza do II wojny światowej: Wybrane zagadnienia – Zarys, Białystok 1997

Wskazane strony WWW.

WWW.encyklopedia.pwn.pl

WWW. historia. org.pl

WWW.wikipedia.org.pl

Ćwiczenia dla sekcji 1

A) Przyporządkuj pojęcia:

Summa teologiczna św. Tomasz z Akwinu

Państwo Platon

Polityka Arystoteles

O państwie Bożym  św. Augustyn

Karol Wielki 800 rok

Boska komedia  Dante Alighieri

Książe Niccolo Machiavelli

Aleksander Wielki węzeł gordyjski

Faktorie  punkty wojskowo – handlowe

Czarna Śmierć epidemia dżumy

Jean Calvin Urządzenie wiary chrześcijańskiej

Memoriał o poprawie Rzeczypospolitej Jan Ostroróg

XIV – połowa XV w. schyłek Średniowiecza, kryzys polityczny i

gospodarczy i Europy

V – X w.  wczesne Średniowiecze, tworzenie się Europy

Średniowiecznej

XI – XIII w.  szczytowy okres Średniowiecza, kryzys

gospodarczy i polityczny Europy

B) Przyporządkuj poszczególne elementy do właściwej grupy (I, II lub III):

I. Uzależnienie ludności chłopskiej w feudalizmie to zależność: osobista, sądowa, gruntowa.

II. Społeczeństwo feudalne dzieliło się na następujące stany: rycerski (szlachecki), duchowny, mieszczański, chłopski.

III. Odkrycia geograficzne przyczyniły się do: rozwoju handlu, początków banków i kredytu, powstania imperii kolonialnych, rozwoju miast, inflacji monetarnej, nowożytnego niewolnictwa.

C) Podkreśl właściwe:

1. Nadający lenno zwie się seniorem/wasalem.

2. System lenny tworzył/nie tworzył hierarchię feudalną.

3. Ekspansja zewnętrzna Europejczyków spowodowała wielkie zmiany w: handlu/ powstaniu inflacji monetarnej/ zmniejszenia się ludności Europy/zwiększenia kruszcu w monetach.

4. Źródłami akumulacji kapitałów od XVI do połowy XVIII wieku były: dochody z ziemi/dochody z handlu/ produkcji.

D) Prawda czy fałsz:

1. Holendrzy w końcu XVI wieku byli znakomitymi żeglarzami. Prawda

2. Dodatni bilans w handlu zagranicznym osiągano przez: popieranie  produkcji krajowej, protekcjonizm celny, dążenie do samowystarczalności i wzrostu liczby ludności. Prawda

3. Reformacja żądała od burżuazji zwiększenia konsumpcji. Fałsz

4. Wasal mojego wasala nie jest moim wasalem. Prawda

Akt Nawigacyjny nakazywał koloniom angielskim handel z cudzoziemcami. Fałsz

Anglia uzyskała monopol na handel czarnymi niewolnikami w 1731 roku. Fałsz

Merkantylizm francuzki przyczynił się do osłabienia panowania Ludwika XIV ( 1643 – 1715 ). Fałsz

Wejście Rosji do Europy dokonało się za panowania Piotra I. Prawda

Kameralizm jest odmianą merkantylizmu na ziemiach niemieckich. Prawda

Polityka merkantylizmu była najpełniej realizowana w państwie pruskim. Prawda

E) Zaznacz prawidłową odpowiedź. 

1. W wieku od VIII do X w nastąpiło:

a)       ożywienie gospodarcze

b)       stagnacja gospodarcza

c)       regres gospodarczy

d)       intensywny wzrost gospodarczy

Pierwszy bank utworzono w 1156 roku w:

a)     Bolonii

b)    Wenecji

c)     Paryżu

d)    Londynie

3. Początki tzw. Beneficjum sięgają:

a)    V wieku

b)    VIII wieku

c)     IX wieku

d)    XII wieku

4.Początek systemu lennego był w:

a)    Francji

b)    Polski

c)     Niemiec

d)    Hiszpanii

5.Świadczeniem chłopów na rzecz pana feudalnego było:

e)     świętopietrze

f)      renta feudalna

g)     udział w sądownictwie

h)     udział w sejmikach ziemskich

6.Wyprawy krzyżowe określamy mianem:

i)       diaspory

j)      krucjaty

k)     wypraw odkrywczych

l)       wypraw handlowych

F) Zaznacz prawidłowe odpowiedzi.

Samorząd miejski oznaczał możliwość:

a)    wybieranie własnych organów władzy

b)    prowadzenie własnej polityki finansowej i gospodarczej

c)     nadawania szlachectwa

d)    wydawania przywileju szlacheckiego

e) kontroli nad cechami rzemieślniczymi

Czarna śmierć w 1346 roku wyrządziła największe straty ludnościowe w:

a)    Włoszech

b)    Polsce

c)     Francji

d)    Anglii

e)     Czechach

3.Brak siły roboczej na wsi w XI – XIII wieku spowodował :

a.     wzrost płac najemnych pracowników rolnych

b.     spadek dochodów właścicieli ziemskich

c.     zwiększenie konsumpcji przez chłopów

d.     zahamowanie ruchów migracyjnych

e.      zmniejszenie konsumpcji przez chłopów

b)    Kryzys w XIV wieku w miastach spowodował:

a.     spadek dochodów feudałów

b.     ograniczenie popytu na artykuły luksusowe

c.     ograniczenie popytu na artykuły rzemieślnicze

d.     rozkwit produkcji sukienniczej

e.      wzrost sprzedaży artykułów wełnianych

c)     Przed epoką wielkich odkryć geograficznych centrami władzy w świecie były:

a.      Cesarstwo Rosyjskie

b.     Imperium Osmańskie

c.     Cesarstwo Chińskie

d.     Cesarstwo Perskie

e.     Europa

G) Z poniższych cech i wyróżników wybierz te, które pozwalają określić istotę kapitalizmu jako systemu społeczno – ekonomicznego:

dominacja własności prywatnej, kapitał, produkcja towarów dla zaspokojenia własnych potrzeb, produkcja towaru na zbyt, występowanie najemnej siły roboczej, kierowanie się własnym interesem, kierowanie się interesem społecznym, podporządkowanie działalności gospodarczej interesom społecznym, podporządkowanie działalności gospodarczej osiąganiu zysku i interesom indywidualnym, rewolucja w sferze wartości: powstanie indywidualizmu, dążenie do wolności gospodarczej i politycznej; wzrost udziału państwa w działalności socjalnej, ciągłość wzrostu gospodarczego, zahamowanie procesu industrializacji, postęp techniczny, rozwój myśli polityczno – ekonomicznej, uwolnienie chłopów z poddaństwa, rozszerzenie tzw. procesu pierwotnej akumulacji kapitału.