ŚWIATOWA WOJNA II NA FRONCIE ROSYJSKIM

ŚWIATOWA WOJNA II NA FRONCIE ROSYJ­SKIM 1941-1945. Związek Radziecki roz­począł II wojnę światową jako sojusznik państw Osi, pokonał Finlandię (patrz rosyj-sko-fińska wojna 1939-1940) i zaanektował kraje bałtyckie. Agresja na ZSRR rozpoczęła się 22 czerwca 1941, dokonały jej armie niemieckie z udziałem wojsk rumuńskich, węgierskich, włoskich, fińskich, słowackich i hiszpańskich; napaść ta stanowiła zaskocze­nie dla całego świata. Jeszcze większym za­skoczeniem był dzielny opór radzieckich żołnierzy i ludności cywilnej. Adolf Hitler (1889-1945) spodziewał się, że złamie opór ZSRR w ciągu czterech do sześciu tygodni, jednak nie docenił przeciwnika, ogromnych odległości, jakie należało pokonać, oraz braku dostatecznej liczby dobrych dróg i taboru kolejowego. Początkowo Niemcy odnosili sukcesy; błyskawicznie posuwali się w głąb radzieckiego terytorium. Lenin­grad przeszedł dwuletnie, straszliwe oblęże­nie i blokadę, Kijów padł, pół miliona żołnierzy radzieckich zabito lub wzięto do niewoli. Ukraina, zamożna rolnicza i prze­mysłowa republika, wpadła w ręce Niem­ców. Niemcy doszli pod Moskwę. Nastała jednak zima i Niemcy utknęli. Wiosną 1942 Niemcy podjęli ofensywę, zamierzając zdo­być Kaukaz i kaspijskie pola naftowe, ale zostali zatrzymani pod Groźnym na Kauka­zie i pod Stalingradem (obecnie Wołgograd). Ostrzeliwane i bombardowane miasto legło w gruzach, Rosjanie walczyli zawzięcie o ka­żdy dom, każdą fabrykę. 19 listopada 1942 naczelne dowództwo radzieckie zgromadziło pozostałe jeszcze wojska, które ruszyły z pół­nocy i południa w stronę Stalingradu. Dwie grupy wojsk radzieckich spotkały się za linią wojsk niemieckich, okrążając je w pło­nącym mieście i na zachód od niego. Wszys­tkie wysiłki podejmowane dla przerwania okrążenia zakończyły się fiaskiem, 2 lutego 1943 Niemcy w rejonie Stalingradu poddali się ostatecznie. Zwycięstwo pod Stalingra­dem było punktem zwrotnym w tej wojnie; Rosjanie rozpoczęli ofensywę i wypędzili Niemców, którzy w czasie odwrotu dokony-

wali masowych zbrodni i siali zniszczenie. Do końca 1944 Rosjanie odbili państwa bałtyckie, wschodnią Polskę, Ukrainę, Ru­munię, Bułgarię i Finlandię. Na początku 1945 zdobyli Prusy Wschodnie, Czechosło­wację i wschodnią część Niemiec, w kwietniu tegoż roku zdobyli Berlin, stolicę Niemiec.