ÚWIATOWA WOJNA II NA FRONCIE ROSYJSKIM

ÚWIATOWA WOJNA II NA FRONCIE ROSYJ­SKIM 1941-1945. Zwiàzek Radziecki roz­poczàù II wojnæ úwiatowà jako sojusznik pañstw Osi, pokonaù Finlandiæ (patrz rosyj-sko-fiñska wojna 1939-1940) i zaanektowaù kraje baùtyckie. Agresja na ZSRR rozpoczæùa siæ 22 czerwca 1941, dokonaùy jej armie niemieckie z udziaùem wojsk rumuñskich, wægierskich, wùoskich, fiñskich, sùowackich i hiszpañskich; napaúã ta stanowiùa zaskocze­nie dla caùego úwiata. Jeszcze wiækszym za­skoczeniem byù dzielny opór radzieckich ýoùnierzy i ludnoúci cywilnej. Adolf Hitler (1889-1945) spodziewaù siæ, ýe zùamie opór ZSRR w ciàgu czterech do szeúciu tygodni, jednak nie doceniù przeciwnika, ogromnych odlegùoúci, jakie naleýaùo pokonaã, oraz braku dostatecznej liczby dobrych dróg i taboru kolejowego. Poczàtkowo Niemcy odnosili sukcesy; bùyskawicznie posuwali siæ w gùàb radzieckiego terytorium. Lenin­grad przeszedù dwuletnie, straszliwe oblæýe­nie i blokadæ, Kijów padù, póù miliona ýoùnierzy radzieckich zabito lub wziæto do niewoli. Ukraina, zamoýna rolnicza i prze­mysùowa republika, wpadùa w ræce Niem­ców. Niemcy doszli pod Moskwæ. Nastaùa jednak zima i Niemcy utknæli. Wiosnà 1942 Niemcy podjæli ofensywæ, zamierzajàc zdo­byã Kaukaz i kaspijskie pola naftowe, ale zostali zatrzymani pod Groênym na Kauka­zie i pod Stalingradem (obecnie Woùgograd). Ostrzeliwane i bombardowane miasto legùo w gruzach, Rosjanie walczyli zawziæcie o ka­ýdy dom, kaýdà fabrykæ. 19 listopada 1942 naczelne dowództwo radzieckie zgromadziùo pozostaùe jeszcze wojska, które ruszyùy z póù­nocy i poùudnia w stronæ Stalingradu. Dwie grupy wojsk radzieckich spotkaùy siæ za linià wojsk niemieckich, okràýajàc je w pùo­nàcym mieúcie i na zachód od niego. Wszys­tkie wysiùki podejmowane dla przerwania okràýenia zakoñczyùy siæ fiaskiem, 2 lutego 1943 Niemcy w rejonie Stalingradu poddali siæ ostatecznie. Zwyciæstwo pod Stalingra­dem byùo punktem zwrotnym w tej wojnie; Rosjanie rozpoczæli ofensywæ i wypædzili Niemców, którzy w czasie odwrotu dokony-

wali masowych zbrodni i siali zniszczenie. Do koñca 1944 Rosjanie odbili pañstwa baùtyckie, wschodnià Polskæ, Ukrainæ, Ru­muniæ, Buùgariæ i Finlandiæ. Na poczàtku 1945 zdobyli Prusy Wschodnie, Czechosùo­wacjæ i wschodnià czæúã Niemiec, w kwietniu tegoý roku zdobyli Berlin, stolicæ Niemiec.