ŚWIATOWA WOJNA l NA FRONCIE WSCHOD¬NIM

ŚWIATOWA WOJNA l NA FRONCIE WSCHOD­NIM 1914-1917. Gdy Austro-Węgry wypo­wiedziały Serbii wojnę 28 lipca 1914 (patrz światowa wojna 11914-1918), w Rosji, mimo protestów Niemiec, ogłoszono powszechną mobilizację; l sierpnia oba państwa były w stanie wojny. Wojska rosyjskie najechały Prusy Wschodnie, doznały klęski w bitwie pod Tannenbergiem (29-23 sierpnia 1914), w której Niemcy wzięli jeńców i zdobyli dużo sprzętu, oraz na Pojezierzu Mazurskim (9-14 września 1914). Lepsze wyniki Rosja­nie osiągali w Galicji (południowa Polska i zachodnia Ukraina) w walkach z armią Austro-Węgier; na początku 1915 odebrali Austriakom kluczowe przejścia przez Karpa­ty, zdobyli stolicę regionu - Lwów i miasto--twierdzę Przemyśl. Jesienią 1914 Niemcy dwukrotnie atakowali zajmowaną przez Ros­jan część Polski, dwukrotnie na próżno usiłowali zdobyć Warszawę, ale opanowali zachodnią część Królestwa Polskiego. Zimą 1915 wojska obu stron stały naprzeciw siebie w okopach ciągnących się wzdłuż linii frontu, liczącej ok. 1500 km. W maju 1915 połączone armie austro-węgierska i niemiec­ka rozpoczęły pod Gorlicami ofensywę w Galicji; ciężka artyleria zmusiła Rosjan do porzucenia górskich umocnień, Niemcy od­bili Lwów i Przemyśl. Później Niemcy rozpoczęli na rozległym froncie ofensywę, zwaną uderzeniem Hindenburga od nazwis­ka świetnego stratega, generała Paula Hin­denburga (1847-1934), i wyparli Rosjan z Polski. Ich manewry okrążające groziły otoczeniem wojsk rosyjskich, toteż Rosjanie pośpiesznie wycofali się, pozostawiając nie­przyjacielowi Warszawę, Brześć, Wilno i część Litwy. Rok później, w czerwcu 1916, Rosjanie rozpoczęli w rejonie rzek Styr i Seret tzw. ofensywę Brusiłowa na Austro--Węgry i na odcinku 400 km przesunęli się naprzód o 30 do 80 km, a zatrzymali się jedynie wskutek wyczerpania zapasów. W Rosji skorumpowany rząd budził coraz większe niezadowolenie (1916); w marcu 1917 obalono carat (patrz bolszewicka re­wolucja 1917; lutowa rewolucja rosyjska 1917). Nowy rząd rosyjski zawarł niezwłocz­nie pokój z Niemcami, kończąc wojnę na froncie wschodnim.