WIETNAMSKA WOJNA DOMOWA

WIETNAMSKA WOJNA DOMOWA 1772--1802 (powstanie Tajsonów). Od początku XVII w. późniejsza cesarska dynastia Le (1428-1787) sprawowała w Wietnamie jedy­nie nominalne rządy; rzeczywistą władzą dzieliły się dwa rywalizujące ze sobą rody - Trinh na północy i Nguyen, którego stolicą było Hue, na południu. Potędze Nguyen zagrażali trzej bracia - Nguyen Hue (1753P-1792), Nguyen Nhac (1752?--1793) i Nguyen Lu (l752?-1792) - dążący do wprowadzenia reform politycznych i spo­łecznych, bracia rozpoczęli powstanie w swej rodzinnej wiosce Tay Son (1772), a następ­nie pokonali wojska rodu Nguyen w poblis­kim Qui Nhon (1773). rebelia rozprzestrze­niała się szybko. Mając nadzieję, że skorzys­tają na zamieszkach na południu, Trinhowie wysłali tam armię, która zdobyła Hue i po­mogła braciom zdobyć Sajgon. Bracia Taj-sonowie wystąpili potem przeciw Trinhom i wyparli ich z Hue w 1775. dwa lata później niemal unicestwili ród Nguyen; 15-letni książę Nguyen Anh (1762-1820) uciekł w towarzystwie francuskiego mis­jonarza Pierre'a Pigneau de Behaine (1741-1799); Tajsonowie zdobyli władzę w południowym i środkowym Wietnamie. Od 1782 Sajgon zajmowali stronnicy Ngu­yen Anha, ale zostali wyparci w 1783. Nguyen Anh schronił się w Syjamie, gdzie uzyskał pomoc w walce z Tajsonami. Pig­neau nie udało się pozyskać francuskiej pomocy dla Nguyen Anha, ale prywatnie zwerbował wielu Francuzów. W 1786 wojska Tajsonów zdobyły Hanoi w Północnym Wietnamie. W Wietnamie panowała anar­chia; późniejsza dynastia Le i ród Trinh zostały obalone. Bracia Tajsonowie zjed­noczyli ponownie Wietnam, a każdy z nich władał pewną częścią kraju. Na północy Nguyen Hue obwołał się cesarzem Quang Trung i w latch 1788-1789 poprowadził wietnamską armię chłopską do zwycięstwa nad wojskami Chin. Nguyen Anh na czele wojsk syjamskich wylądował w delcie Me-kongu i zdobył Sajgon we wrześniu 1788. Dzięki francuskiej pomocy zdobył w następnym roku terytorium Nguyenów i od­niósł zwycięstwa nad Tajsonami, którzy w 1792 utracili flotę. Po śmierci trzech braci ich synowie prowadzili dalej wojnę, jednakże bez powodzenia. Nguyen Anh zdobył Hue w 1801, a Hanoi w 1802. Wkrótce ogłosił się cesarzem Wietnamu; przyjął tytuł Gia Long i wskrzesił dynastię Nguyen. Chiny oficjalnie uznały go w 1804.