WIETNAMSKA WOJNA

WIETNAMSKA WOJNA 1956-1975. Po

FRANCUSKIEJ WOJNIE W INDOCHI-NACH 1946-1954 Wietnam podzielono wzdłuż 17. równoleżnika na dwie części: Republikę Wietnamu (Wietnam Południo­wy) i Demokratyczną Republikę Wietnamu (Wietnam Północny). W 1956 wybuchła wojna domowa między komunistycznym rządem na północy, popieranym przez Yiet-Minh, i demokratycznym, wspieranym przez Stany Zjednoczone rządem na połu­dniu. Początkowo były to głównie krwawe walki partyzanckie żołnierzy Yiet-Minhu - tzw. Yiet Gongu - którzy po powrocie do swych domów na południu walczyli z Armią Republiki Wietnamu (ARW). Stany Zjed­noczone przysłały doradców wojskowych dla ARW, a w 1961 pozwoliły im na udział w walkach w czasie prowadzonego szkole­nia. Według nie potwierdzonego później meldunku, 2 sierpnia 1964 ścigacze Wiet­namu Północnego zaatakowały w Zatoce Tonkińskiej dwa niszczyciele USA. Kongres upoważnił prezydenta USA Lyndona B. Johnsona (1908-ł973) do odparcia wszy­stkich ataków zbrojnych; samoloty amery­kańskie rozpoczęły naloty bombowe na Wietnam Północny. Stany Zjednoczone wy­słały także wojska lądowe, które brały udział w wojnie. Jednostki armii północnowiet-namskiej nieustannie przechodziły „szla­kiem Ho Szi Mina' do Kambodży, by walczyć u boku Yiet Gongu. Usiłując wyjaś­nić sytuację na wsiach, wojska USA i ARW rozpoczęły operacje zwane „szukaj i zniszcz', „wolne strefy ogniowe' i „pacy­fikacja'. Samoloty amerykańskie regularnie

bombardowały wojskowe i cywilne obiekty na północy i przyfrontowe magazyny za­opatrzeniowe w Kambodży. W końcu sty­cznia 1968 siły utworzonego przez komu­nistów Narodowego Frontu Wyzwolenia (NFW) i Viet Gongu rozpoczęły wielką Ofensywę Tet przeciw 36 miastom i wy­rządziły w Wietnamie Południowym wiele szkód, nim wycofały się ponosząc ciężkie straty, ale ich sukcesy militarne zdumiały cały świat. W Stanach Zjednoczonych na­tomiast doszło do licznych demonstracji i protestów przeciw -nie wypowiedzianej wojnie w Wietnamie. W tym czasie w la­tach 1968-1969 w Wietnamie przebywało około 500 tysięcy żołnierzy amerykańskich. W lipcu 1968 Stany Zjednoczone zapowie­działy nowy kierunek polityki - „wietna-mizację' wojny, zgodnie z którą wojska Wietnamu Południowego miały zwiększać swój udział w walkach i ostatecznie pro­wadzić je własnymi siłami. W maju na­stępnego roku wojska amerykańskie zaczęły wycofywać się z Wietnamu, pozostawiając tam jednak jednostki wojsk lotniczych. W 1972 wojska komunistyczne NFW prze­kroczyły strefę zdemilitaryzowaną wzdłuż 17. równoleżnika i zdobyły północną pro­wincję Wietnamu Południowego. W od­wecie Stany Zjednoczone zaminowały port Hajfong i inne porty Wietnamu Północ­nego. W grudniu 1972 zerwano negocjacje pokojowe prowadzone z przerwami od 1968, na co prezydent USA Richard Nixon (1913-1994) wydał rozkaz 11-dniowego in­tensywnego „świątecznego (na Boże Naro­dzenie) bombardowania' miast Wietnamu Północnego. Podjęte później rozmowy po­kojowe doprowadziły do porozumienia w sprawie zawieszenia broni, zawartego 27 stycznia 1973 między USA, Viet Gongiem oraz Wietnamem Północnym i Południo­wym. Walki trwały jednak nadal, a obie strony oskarżały się wzajemnie o narusza­nie porozumienia. W 1974 ARW rozpo­częła wycofywanie oddziałów z daleko wy­suniętych placówek, NFW zdobył stolice kilku prowincji. W styczniu 1975 zaczęła się spodziewana od dawna ofensywa ko­munistyczna; wojska NFW opanowały7 wy­żyny środkowego Wietnamu. Decyzja rządu Wietnamu Południowego o ewakuacji pół­nocnych miast Republiki - Quang Tri i Hue - zapowiadała załamanie i porażkę Republiki. Miasta przybrzeżne zostały opu­szczone, ludność cywilna i żołnierze rzucili się do ucieczki, a reszta wojsk amerykań­skich opuściła kraj drogą morską i powiet­rzną. 30 kwietnia 1975 Wietnam Południo­wy zgodził się na bezwarunkową kapitula­cję. Komuniści zajęli bez walki stolicę Re­publiki, Sajgon (obecnie Hoszimin). 2 lipca 1976 nastąpiło formalne zjednoczenie Wiet­namu Południowego i Północnego.