WŁOSKA WOJNA O NIEPODLEGŁOŚĆ

WŁOSKA WOJNA O NIEPODLEGŁOŚĆ 1859- Dążąc do stworzenia królestwa w pó­łnocnych Włoszech, Napoleon III (1808-1873) i premier Piemontu (część Królestwa Sardynii), Camiłlo Cavour (1810-1861), zawiązali sojusz w celu wypar­cia Austrii z tego obszaru. Austria wypo­wiedziała wojnę i najechała Piemont w kwietniu 1859. W czerwcu 1859 francu-sko-piemonckie wojska pokonały Austria­ków pod Magentą i Solferino i zajęły Me­diolan. Jednakże Napoleon w obawie przed wzrostem potęgi Włoch podpisał nieoczeki­wanie pokój w Zurychu, na mocy którego Piemont otrzymał Lombardię, a Austria zachowała Wenecję Euganejską (zdomino­waną przez Wenecję); tym samym Włochy pozostawały rozbite. Większość Włochów była oburzona. Cavour zgodził się oddać Francji Sabaudię i Niceę, a 15 kwietnia 1860 przeprowadził plebiscyt, w którym ludność opowiedziała się za przyłączeniem do Piemontu Parmy, Modeny, Toskanii i Romanii (Królestwo Sardynii miało zmie­nić nazwę na Królestwo Włoch). Na połu­dniu Giuseppe Garibaldi (1807-1882) wy­płynął z Genui wraz z oddziałem „tysiąca czerwonych koszul', wylądował w Marsali na Sycylii i ruszył w głąb wyspy, pomagając powstańcom sycylijskim w walce przeciw Franciszkowi II (1836-1894), królowi Oboj­ga Sycylii. 15 maja 1860 pokonał armię Neapolu pod Caltafimi i zdobył Palermo. Cavour, początkowo przeciwny taktyce Ga­ribaldiego, na tym etapie popierał powstanie na południu i dążył do włączenia Obojga Sycylii do królestwa północnych Włoch. Garibaldi, nie mający zaufania do Cavoura, przeprawił się na kontynent, zdobył Neapol,

ale wojska burbońskie (francuskie) zatrzy­mały go nad rzeką Liri. Siły Piemontu wkroczyły do Państwa Kościelnego, zajęły Umbrię i Marchię, 18 września 1860 od­niosły decydujące zwycięstwo nad armią papieską pod Castelfidardo. Cavour udał się do Neapolu mając nadzieję, że zmusi Gari­baldiego do rezygnacji z zajętych ziem. W plebiscycie Włosi wyrazili pragnienie przyłączenia się do Piemontu, w związku z tym Garibaldi zrzekł się swoich zdobyczy i udał się na Caprerę. Utworzono rząd obrony narodowej, a w lutym 1861 ogólno-włoski parlament w Turynie obwołał króla Sardynii Wiktora Emanuela II (1820-1878) konstytucyjnym królem Włoch. Jedynie Wenecja (pod panowaniem Austrii) i Rzym (zajęty przez Francję) nie weszły w skład Królestwa Włoskiego. Po śmierci Cavoura Garibaldi zwołał ochotników i przygotowy­wał atak na Rzym, ale rząd włoski w obawie przed kryzysem międzynarodowym posłał wojsko, by zatrzymało siły Garibaldiego. W bitwie pod Aspromonte, 29 sierpnia 1862, Garibaldi poniósł klęskę, został ranny i uwięziony (później uzyskał przebaczenie). W 1866 Włochy zawiązały sojusz z Prusami przeciw Austrii (patrz siedmiotygodniowa wojna 1866). Wiktor Emanuel nie zgodził się na propozycję Austrii, by w zamian za przyłączenie Wenecji do królestwa Włochy wycofały się z sojuszu z Prusami. Mimo że Włochy przegrały ważne bitwy na lądzie (Custoza, 25 czerwca 1866) i morzu (Lissa, 20 lipca 1866), uzyskały Wenecję na mocy traktatu z Wiednia, który zakończył wojnę. Garibaldi i jego zwolennicy ponownie usi­łowali przejąć Rzym, zostali jednak poko­nani przez Francuzów pod Mentaną 3 lis­topada 1867. Po wybuchu FRANCUSKO--PRUSKIEJ WOJNY w 1870 Francuzi wy­cofali się z Rzymu, wojska włoskie wkroczyły do miasta i bez żadnych trudno­ści objęły władzę. Gdy Rzymianie wypowie­dzieli się w głosowaniu za przyłączeniem miasta do królestwa, stolicę rządu włoskiego przeniesiono z Florencji do Rzymu. Patrz także włoska rewolucja 1848-i849.