ŻYDOWSKIE POWSTANIE

ŻYDOWSKIE POWSTANIE 66-73. W Pales­tynie w I w. występowało żydowskie ugru­powanie zelotów dążące do wyzwolenia z niewoli rzymskiej. Zachłanny prokurator Judei, Gesjusz Florus z powodu sporu w Ce­zarei, stolicy Judei, zażądał, by świątynia w Jerozolimie zapłaciła wysoką grzywnę. Po odmowie udał się do Jerozolimy, gdzie spotkał się z dużą delegacją Żydów protes-

tujących przeciw jego łupiestwu. Florus wpadł w gniew, przerwał spotkanie i roz­kazał stracić około 3600 mieszkańców Jero­zolimy. Wybuchło powstanie przeciw Rzy­mianom i rozszerzyło się szybko na całą żydowską Palestynę. Zeloci zdobyli nad­graniczne fortece, w tym również Masadę (66), której heroiczna obrona trwała aż do 73 (patrz masady oblężenie 72-73). Legat rzymski w Syrii Cestiusz Gallus na czele 30 tysięcy żołnierzy wtargnął do Palestyny. Obiegł Jerozolimę, główną siedzibę zelotów. Zdobył Beretę, północne przedmieście, ale odparty został jego szturm na świątynię, po czym wycofał się. W trakcie odwrotu pod Bet-Horson stracił 6000 ludzi, tabory i sprzęt oblężniczy. Rozgniewany Neron (37-68), cesarz rzymski, posłał do Palestyny armię (60 tysięcy) pod wodzą Tytusa Fla-wiusza Wespazjana (9-79) z poleceniem zdławienia powstania. Wespazjan zaczął po­dbój Palestyny od Galilei, obiegł Jotapatę, najważniejszą fortecę galilejską, której ko­mendantem był Josef ben Matatia (37-95?); po 47 dniach forteca padła, a jej dowódca dostał się do niewoli. Josef zmienił później nazwisko na Józef Flawiusz i został oficjal­nym historykiem tej wojny. Jego „Wojna żydowska' jest jedyną relacją naocznego świadka tej wojny. Wespazjan, powściągliwy dowódca, nie chcąc niepotrzebnego rozlewu krwi, usiłował prowadzić rokowania w spra­wie pokoju, w końcu jednak zdobył Tybe-riadę, Giszalę i fortecę Gamalę; w 68 posu­wając się w kierunku Jerozolimy, stosował ostre represje wobec wielu stawiających opór miast. Jerozolima osłabiona była wówczas w wyniku zamieszek wewnętrznych, do których doszło po pogromie Rzymian i po­pierających ich Żydów dokonanym przez zelotów. W imperium rzymskim w 68 doszło do wojny domowej. Wespazjan musiał opuś­cić w 69 Palestynę, by zapewnić sobie tytuł cesarza. Przekazał armię synowi Tytusowi (40P-81), który przybył do Jerozolimy i roz­począł oblężenie miasta wiosną 70 (patrz jerozolimy oblężenie 70).