ZULUSKA WOJNA DOMOWA

ZULUSKA WOJNA DOMOWA 1817-1819.

Zulusi byli maùym plemieniem, które przy­wædrowaùo na wschodnià czæúã wyýyny obec­nej Republiki Poùudniowej Afryki; stali siæ silnà grupà plemiennà gùównie dziæki wysiù­kom ambitnego wodza Czaki (ok. 1787--1828). Czaka, poróýniony z ojcem (który byù wodzem Zulusów), zostaù wojownikiem w plemieniu Mtetwa. Po úmierci ojca Czaki (1816) przywódca ludu Mtetwa, Dingiswayo (zm. 1817), pomógù Czace zostaã wodzem Zulusów. Obaj wodzowie byli bliskimi przy-

jacióùmi, a ich wojownicy walczyli razem przeciw wspólnym wrogom, jak np. przeciw Ndwandwe pod wodzà Zwide (zm. 1819). Gdy Zwide zamordowaù Dingiswayo, lud Mtetwe oddal siæ pod wùadzæ Czaki i przyjàù nazwæ jego plemienia. Czaka zrewolucjoni­zowaù tradycyjne metody walki; wprowadziù do uzbrojenia assegai - lekki oszczep, sfor­mowaù zdyscyplinowane oddziaùy wojow­ników, które walczyùy w zwartym szeregu osùanianym przez duýe tarcze ze skóry woùu. W 1819 w bitwie koùo wzgórza Gàokoli dziæki przyjætej taktyce jego oddziaùy od­niosùy zwyciæstwo nad przewaýajàcymi siùa­mi Ndwandwe; Zwide polegù w walce. Wiæ­kszoúã Ndandwe opuúciùa te tereny i prze­niosùa siæ na póùnoc; Czaka zostaù panem Zululandu. Czaka rozpoczàù Mfecane („roz­bijanie') - wojny plemion, które doprowa­dziùy na poczàtku lat dwudziestych XIX w. do dewastacji tego regionu, ale pozwoliùy Czace stworzyã militarne imperium Zulu-sów i poszerzyã zasiæg wùadzy, zwùaszcza na obszar dzisiejszego Natalu. Wojownicy zu-luscy pokonali tamtejsze plemiona i wymor­dowali wielu ich czùonków.