Jak zapamiætaã daty

Jak zapamiætaã daty?

– Jaki dzieñ dzisiaj?

– Aaa, toú mnie zaýyù! Nie wiem.

– Masz gazetæ w kieszeni. Zobacz datæ.

– Nic z tego. To wczorajsza

Chociaý kaýdy w takiej sytuacji poradzi sobie z okreúleniem dzisiejszej daty, wàtpiæ, by znalazùo siæ wielu, którzy bez wahania, a nawet po gùæbszym namyúle, okreúlà dzieñ tygodnia przypadajàcy na dowolnà datæ 1995 r. Jeúli uwaýasz, ýe warto posiàúã takà umiejætnoúã i to praktycznie bez wysiùku – czytaj dalej.

Oczywiúcie, metod sùuýàcych temu celowi jest bardzo wiele, wùàczajàc w to zwykùe liczenie na palcach. Niektóre sà tak rozbudowane i czasochùonne, ýe szybciej jest znaleêã po prostu kalendarz.

Ale istniejà np. sposoby, aby znaleêã dzieñ tygodnia dla dowolnej daty naszego wieku! Nie wydaje mi siæ, aby miaùo to jakieú praktyczne znaczenie, moýe dla niektórych (miùo jest wiedzieã np. jakiego dnia ktoú siæ urodziù), ale jako sztuczka pamiæciowa jest czymú niezwykùym.

Nauczæ Ciæ tego równieý, ale najpierw z powodów czysto praktycznych opiszæ metodæ, która pozwoli Ci okreúliã datæ dowolnego dnia w tym roku i odwrotnie. Jest to tak proste, ýe byã moýe zastanowisz siæ, dlaczego sam nie wpadùeú na to wczeúniej.

Musisz przede wszystkim zapamiætaã poniýszà 12 cyfrowà liczbæ:

155274263153

w dobrze juý znany sposób, tzn. najpierw rozbij jà na 2-cyfrowe zakùadki, albo wymyúl sùowa z wiækszà iloúcià znaczàcych spóùgùosek. W tym ostatnim przypadku otrzymasz np. taki szereg:

talerz, Lineker, najem, Telemach (Lineker to znany piùkarz).

Oczywiúcie, równie dobrze, choã jest dùuýszy, wyglàda ciàg zakùadek: talerz, lina, kur, nadzieja, mata, lama.

Co to daje? Otóý teraz wùaúnie moýesz okreúliã dzieñ tygodnia dla dowolnej daty 1995 roku! Kaýda cyfra zapamiætanej liczby to pierwsza niedziela kaýdego miesiàca: w styczniu pierwsza niedziela przypada 1, w lutym 5, a nastæpne 5 marca, 2 kwietnia, 7 maja, 4 czerwca, itd. Gdy to wiesz, reszta jest juý banalnie prosta. Powiedzmy, ýe chodzi o 22 sierpnia. Pierwsza niedziela sierpnia to 6 dzieñ tego miesiàca. W takim razie niedzielà bædzie równieý 13 i 20 sierpnia, a wiæc 22 przypadnie we wtorek!

A Wigilia w tym roku? Pierwsza niedziela grudnia to 3, a wiæc niedziele wypadnà 10, 17 i 24. Niestety.

Kiedy chcæ okreúliã dowolnà datæ w tym roku, rozumujæ tak: przy pomocy zakùadek i ciàgu wyrazów talerz, Lineaker, najem, Telemach, zapamiætujæ 12 cyfr. Wiem, ýe talerz, to pierwsza niedziela stycznia i lutego, Lineker – pierwsza niedziela marca, kwietnia, maja i czerwca, najem to niedziele w lipcu, sierpniu i wrzeúniu, a Telemach w paêdzierniku, listopadzie i grudniu.

Jeúli teraz chcæ znaã dzieñ tygodnia przypadajàcy np. 9 listopada 1995 r., listopada szukam w Telemachu. Zawarte w tym sùowie 'L' podpowiada, ýe 1-sza niedziela tego miesiàca wypada 5-tego, w takim razie szukanym dniem bædzie czwartek.

Jeúli w pracy przyda Ci siæ znajomoúã kalendarza na ten i przyszùy rok, weê kalendarz i zapamiætaj przy pomocy ùañcucha 4-5 sùów jeszcze jednà 12-cyfrowà liczbæ. Moýesz to zrobiã oczywiúcie dla tylu lat, ilu zechcesz, ale dla wiæcej niý dwóch lat nie bædzie to zbyt praktyczne.

Natomiast metodà, którà opiszæ za chwilæ bædziesz mógù okreúliã dzieñ tygodnia dla dowolnej daty caùego stulecia.

Jest to przy okazji znakomita sztuczka pamiæciowa, we wstæpie do której mówisz przyjacioùom i znajomym, ýe zapamiætaùeú caùy kalendarz XX wieku i prosisz, aby podali Ci jakàú datæ, która przypada na znany im dzieñ tygodnia. To oczywiúcie bardzo waýne, bo inaczej nie da siæ sprawdziã, czy odpowiesz dobrze, czy êle. Wiækszoúã ludzi pamiæta dzieñ swego úlubu, obrony dyplomu, urodzin dziecka i innych podobnych wydarzeñ, wiæc mówià Ci jakàú datæ, a Ty niemal natychmiast podajesz, jaki byù to dzieñ.

Aby opanowaã te sztuczkæ musisz znaã jeszcze dwie rzeczy oprócz miesiàca, dnia i roku: charakterystycznà dla danego roku liczbæ, którà nazwæ 'liczbà roku' i podobnà liczbæ dla danego miesiàca, a wiæc 'liczbæ miesiàca'.

Myúlæ, ýe najszybciej zrozumiesz istotæ tej zabawy na przykùadzie. Powiedzmy, ýe chcesz wiedzieã, jakim dniem tygodnia byù 3 czerwca 1948 r. Zaùóýmy równieý, ýe znasz 'liczbæ roku' 1948 i 'liczbæ miesiàca', i ýe sà to odpowiednio liczby 4 i 5. A wiæc dodajesz te liczby do siebie, otrzymujesz 9, a poniewaý zawsze odrzucasz peùne siódemki (taka jest zasada), zostaje Ci 2. Tæ dwójkæ dodajesz do dnia szukanej daty, wiæc 2+3, daje 5, siódemek nie odrzucasz, bo ýadna sie tu nie mieúci, a wiæc 5 pozostaje bez zmiany. I oto masz piàty dzieñ tygodnia, czyli czwartek! W tym systemie pierwszym dniem tygodnia jest niedziela, drugim – poniedziaùek, trzecim – wtorek, itd. Sobota to dzieñ siódmy lub zerowy. 3 czerwca 1948 roku wypadù wiæc w czwartek. Nie sàdê, ýe jest to skomplikowane. W praktyce nie dodajesz nigdy liczb wiækszych niý 7. 'Liczby roku' lub miesiàca, to 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, a siódemki wyrzucasz wszædzie, gdzie to tylko moýliwe. Jeýeli 'liczbà roku' jest 5, a 'liczbà miesiàca' 6, po dodaniu otrzymasz 11, ale po odjæciu 7 zostanie 4. Tylko tæ czwórkæ dodajesz do wyjúciowej daty i jeúli suma przekroczy 7, to znowu odrzucasz jej wielokrotnoúã, np. przy 16 odejmiesz 2x7 czyli 14, i zostaje 2. Ostatecznie wiæc dodajesz 2 i 4, a wiæc szukanym dniem tygodnia bædzie dzieñ szósty, czyli piàtek (trochæ to dziwnie brzmi, ale moýna siæ przyzwyczaiã).

Kilka kolejnych przykùadów opiszæ po tym, jak zapoznasz siæ z 'liczbami' miesiæcy i roku oraz metodà jak je zapamiætaã.

Oto liczby miesiàca, zawsze niezmienne:

Styczeñ – 1 Lipiec – 0

Luty – 4 Sierpieñ – 3

Marzec – 4 Wrzesieñ – 6

Kwiecieñ – 0 Paêdziernik – 1

Maj – 2 Listopad – 4

Czerwiec – 5 Grudzieñ – 6

W przyporzàdkowaniu tych sùów i liczb kryje siæ pewna logika, co uùatwia ich zapamiætanie. Sà to wùaúciwie dwa systemy. Opiszæ oba, a Ty wybierz ten, który uznasz za najlepszy, albo wymyúl wùasny.

Styczeñ to pierwszy miesiàc roku, a wiæc narzuca siæ sama cyfra 1.

Z lutym wiàýe siæ porzekadùo: idzie luty, obuj buty. I luty, i buty to sùowa czteroliterowe – a wiæc 4.

Marzec. Koty w marcu bardzo haùasujà. Koty – 4.

Kwiecieñ-plecieñ, co przeplata, trochæ zimy, trochæ lata. Plecieñ 7 liter, ale odrzucamy zawsze wielokrotnoúã siedmiu, a wiæc 7 - 7 = 0.

Maj – miesiàc Stanisùawa. Stanisùaw – 9 liter. 9 - 7 = 2.

Czerwiec, bo na drzewach i ùàkach pojawia siæ czerw (takie robaczki). Piæã liter. Czerwiec – 5.

Lipiec. Lipy, pszczoùy, miód, pasieka. Pasieka – 7 liter. 7-7=0.

Sierpieñ. Upaùy. Ýar leci z nieba. Ýar – 3.

Wrzesieñ to wrzosy. Szeúã liter. 6.

Paêdziernik. Lecà paêdzierze. Mùocka na klepisku. Klepisko. 8 liter. 8 - 7 = 1.

Listopad. Póênojesienne mgùy. Mgùy. Cztery litery. 4.

Grudzieñ to úwiæta. Szeúã liter. 6.

Chociaý niektóre z tych skojarzeñ mogà wydaã siæ trochæ na wyrost, sà jednak skuteczne.

Drugi logiczny sposób przyporzàdkowania to sùowa zastæpcze dla kaýdego miesiàca (sùowa te omówiæ dokùadnie w nastæpnym rozdziale), które ùàczysz skojarzeniami z zakùadkà 'liczby miesiàca'. Dla zera wybierz sùowo, w którym sùyszy siæ tylko z lub s. 'ZOO' jest bardzo dobre, bo ùatwe do zobrazowania.

Oto kilka propozycji:

Styczeñ. Styk. Metalowy styk w dole (1).

Luty. Srogi, zawziæty po staropolsku. Sroga, zawziæta zima – sypie úniegiem jak ryýem (4).

Marzec. W marcu jak w garncu. Marzec – garniec. W wielkim garncu gotujà siæ tony ryýu (4).

Kwiecieñ. Mnóstwo kwiatów. Peùno kwiatów w ZOO (0).

Maj. Umajony kwieciem Noe (2) stoi uúmiechniæty na arce.

Czerwiec. Wspomniany juý czerw, maùe robaczki spadajà na liúciach (5) na ziemiæ.

Lipiec. Lipy. W ZOO (0) miædzy zwierzætami rosnà wielkie lipy.

Sierpieñ. Sierpy dzwonià na polach. Tysiàce myszy (3) staje do ýniw z sierpami w ùapkach (kiepskie doýynki w tym roku).

Wrzesieñ. Wrzosy porastajà chodzàce w kóùko setki jeýy (6).

Paêdziernik. Mùocka, aý lecà paêdzierze w wielkim dole (1).

Listopad. Z drzew zamiast liúci spadajà worki ryýu (4).

Grudzieñ. Zmarzniæte jeýe (6) ledwo ùaýà i przewracajà siæ na twardych grudach ziemi.

Jedna i druga metoda jest dobra, ale powtarzam, moýesz wymyúliã wùasnà.

Teraz 'liczby' roku. Podam Ci wszystkie, od 1900 do 1999[1]. Wszystkie lata przyporzàdkowane liczbie 1 zgrupowane sà w jednej kolumnie, liczbie 2 w drugiej, itd.

Aby je zapamiætaã, proponujæ osobnà listæ zakùadek. Potrzeba do niej szeúciu sùów przydanych liczbom od 1 do 6, ale innych niý w znanej nam juý bazowej liúcie zakùadek, ýeby siæ nie poplàtaùo. Teraz wùaúnie mogà przydaã siæ pomysùy z poprzedniego rozdziaùu. Na przykùad sùowne odpowiedniki liter alfabetu: as, bez, cep, des, echo, Ewka lub 'cyfry obrazkowe': oùówek, ùabædê, koniczyna, krzesùo, gwiazda i sùoñ. Dla zera mamy juý znane 'ZOO'.

Poniewaý kaýdy rok zaczyna siæ od 19 moýna jà sobie darowaã i braã pod uwagæ tylko dwie ostatnie cyfry. Na przykùad 'liczbà' roku 1948 jest 4. Zaleýnie od metody kojarzysz 'rafæ' z 'krzesùem' lub czarnym klawiszem (des). W podobny sposób wymyúlasz zwiàzki miædzy wszystkimi latami w kaýdej kolumnie i odpowiadajàcym jej numerem. Przeczytaj caùoúã kilka razy i, zanim siæ zorientujesz, zapamiætasz wszystko.

0 1 2 3

1996 1992

1998

1909 1904 1905

1915 1910 1911

1920 1921 1916

1926 1927 1922

1937 1932 1933

1943 1938 1939

4 5 6

1948 1949 1944

1954 1955 1950

1965 1960 1961

1971 1966 1967

1982 1977 1972

1993 1983 1978

1999 1988 1989

1994 1995

By móc popisywaã siæ tà 'kalendarzowà' sztuczkà musisz pamiætaã jeszcze jedno. Jeúli trafisz na rok przestæpny i datæ ze stycznia lub lutego, szukany dzieñ tygodnia wypadnie wczeúniej o jednà dobæ niý to wyniknie z obliczeñ. Na przykùad szukasz dnia 15 lutego 1944 r. Liczbà roku jest 6. Dodajesz jà do liczby miesiàca 4, otrzymujesz 10. Po odjæciu 7 zostaje 3. Dodajesz 3 do 15 i odejmujesz wielokrotnoúã 7, a wiæc 3+15-(2x7) = 4. Wypada úroda, ale poniewaý 1944 byù rokiem przestæpnym, szukanym dniem jest wtorek.

Ale powtarzam, robisz to tylko dla stycznia i lutego w roku przestæpnym, który poznasz po tym, ýe jego dwucyfrowa koñcówka dzieli siæ bez reszty przez 4 (wyjàtkiem byù rok 1900).

Oto kolejne dwa przykùady:

0 + 5 = 5

5 + 2 = 7

7 - 7 = 0

sobota

2 + 1 = 3

3 + 3 = 6

piàtek

Sprawdê teraz, czy sam potrafisz okreúliã poniýsze dni tygodnia dla nastæpujàcych dat:

9 wrzeúnia 1906 r.

17 stycznia 1945 r.

20 stycznia 1996 r. (rok przestæpny)

25 grudnia 1921 r.

Nie twierdzæ, ýe metody tej nauczysz siæ w jednej chwili. Na pewno musisz poúwiæciã na to trochæ czasu i wysiùku, no, ale w koñcu znasz to powiedzenie: pieczone goùàbki, itd.

I na zakoñczenie. Jeúli system 'wieloletni' odpowiada Ci bardziej niý ten opisany na poczàtku rozdziaùu, a chodzi Ci równieý o stronæ praktycznà – moýesz zapamiætaã 'liczbæ roku' tylko dla tych lat, które Ciæ interesujà. Moýe to byã np. rok poprzedni, obecny i przyszùy. Znajàc 'liczby miesiàca' okreúlisz kaýdy dzieñ tygodnia dla caùej triady.