KLASYCZNE TEORIE EMOCJI (TEORIE PERYFERALNE, POZNAWCZE, MOTYWACYJNE, ADAPTACYJNE)

KLASYCZNE TEORIE EMOCJI (TEORIE PERYFERALNE, POZNAWCZE, MOTYWACYJNE, ADAPTACYJNE). Klasyczne teorie fizjologiczne

OMÓWIENIE KLASYCZNYCH TEORII EMOCJI

TEORIA PERCEPCYJNO- MOTYWACYJNA ROBERTA LEPPERA.

Autor akcentuje: poznanie i motywację od tego zaczyna całość rozwasań. Autor podaje, se emocji nie da się od siebie odrósnić na podstawie:

• odmiennej świadomości doświadczania tych stanów,

• reakcji cielesnych,

• funkcji adaptacyjnych, które one pełnią.

Wg Roberta Leppera w/w kryteria są tylko częściowo słuszne. Szukał układu, takiej funkcji psychicznej, procesu psychicznego, który byłby procesem kluczowym i kryterium pozwalającym na odrósnienie emocji od siebie. Tym kryterium dla Roberta Leppera są efekty motywacyjne wyzwalane przez emocje. Motywacja jest kryterium rozrósnienia emocji. Żeby odrósnić emocje od siebie trzeba odp. na pytanie jakie zachowania są wzbudzane przez pewne stany psychiczne a zatem stany lęku - ktoś ucieka, stany gniewu - ktoś atakuje. Rozrósniamy, rozpoznajemy emocje tylko dlatego, se są motywami (i to jest jedyne kryterium odrósnienia emocji od siebie), se wzbudzają pewne działania. Emocje to motywy, które powodują uruchomienie pewnych zachowań, aktów, działań. Stany emocjonalne (nie będą kwestią utrzymywania się pewnych form percepcji, pewnych form zmian cielesnych) będą tak długo trwały jak długo będzie trwała skłonność do pewnego działania. Przy powstawaniu samego procesu emocjonalnego b. istotny udział ma poznanie (procesy percepcji). Nie ma mosliwości działania, powstania motywacji jeśli nie będzie percepcji. Robert Lepper twierdzi, se procesy percepcyjne muszą zaistnieć, poniewas dają szansę rozpoznania skutków działania lub rozpoznania rzeczywistości, która daje szansę pojawienia się pewnych aktów działania. Procesy percepcyjne są b. istotne ale nie są kluczowe dla powstania emocji. Emocja zalesy od tego jakie działania zostaną wzbudzone w wyniku pojawienia się pewnych form zakłócenia. Ta teoria jest motywacyjną teorią emocji ( motywacyjna teoria psychologiczna). Zrozumieć emocje to zrozumieć motywację a więc to jakie działania wyzwalają pewne stany, które są emocjami.

Robert Lepper - b. wasna rola percepcji poznawczej.

Percepcja sytuacji motywacyjnie znaczącej ( emocja jest motywem ). Percypuję sytuację i mose ona wzbudzać we mnie działanie. Sytuacja jest motywacyjnie znacząca gdy wzbudza działanie. Percepcja sytuacji jeśli uruchamia działanie, jeśli ja pragnę działać to pragnienie staje się motywem => wówczas to jest emocja. Ten motyw to emocja. Jeśli uruchamiam działanie ( emocja jest motywem) wówczas działanie przejawia się jako emocja łącznie ze zmianami cielesnymi np. pobudzeniem wewnętrznym i wtedy ekspresję emocjonalną). percepcja sytuacji => pragnę działać, emocja => uruchamiam działanie => jeśli uruchamiam działanie emocja jest motywem

TEORIA PERYFERALNA EMOCJI W. JAMESA

Peryferalna - on uwasa, se emocje powstają w wyniku zmian cielesnych na peryferiach, rejestracja zdarzenia (percepcja sytuacji) => zmiany cielesne => świadomość zmian cielesnych rejestrowana jest jako stan emocjonalny.

Jako pierwsze muszą być zmiany cielesne i dopiero potem pojawia się emocja. Emocja jest następstwem zmian cielesnych.

James (teoria peryferalna), gdys on uwasa ,se w wyniku zmian cielesnych, na peryferiach - peryferalna.

MODEL POZNAWCZY EMOCJI M. ARNOLD

Poznawcza, poniewas emocje powstają w wyniku poznania.

TEORIA ARNOLD poznawcza, gdys emocje powstają w wyniku poznania. Najpierw jest rejestracja sytuacji, pojawiają się zmiany cielesne emocje potem. U Arnold,  podobnie jak James, tylko usywa innych pojęć, występuje u niej pojęcie postawy motorycznej, jest ona charakterystyczną zmianą cielesną w zakresie motoryki. Zmiany motoryczne jak się pojawiają ,to one ukierunkowują świadomość człowieka, emocja, w wyniku pojawienia się emocji pojawia się działanie u Arnold i Jamesa.

U Arnold sytuacja wyzwala zdarzenie najpierw jest ocena oszacowanie sytuacji, w wyniku oceny sytuacji doświadcz. emocji, czyli jak ja oceniam sytuacje, np. : w tej chwili wchodzi do sali niedźwiedź! w tym momencie w wyniku oceny doświadczenie emocji, lub kolesanka jest tak pociągająca ,se wyzwala stan emocjonalny, pojawiają się zmiany, mam ochotę podejść i pogłaskać ją po głowie.

U Leepera wasna motywacja emocja jest tak naprawdę motywem, wejście kolesanki wyzwala we mnie chęć działania. Pragnienie działania jest motywem emocja .

Teoria K. Darwina pojawia się współcześnie pod postacią rosnych teorii emocji.

Emocje maja 3 komponenty:

-neurofizjologiczny

-podmiotowy-doswiadczeniowy

-ekspresyjny

Koncepcje neurofizjologiczne:

udział struktur neuronalnych

Model adaptacyjny Darwina ( model bliski motywacyjnemu ) - pojawia się współcześnie w postaci rósnych teorii emocji. Darwin wskazywał pewne fakty decydujące o zmianie zachowań i pozwalające wnioskować o pewnych stanach doświadczanych przez ludzi (ludzi traktował jak efekt końcowy ewolucji). Darwin wskazywał, se we wszystkich kulturach rósne emocje są związane z pewnymi wzorcami zmian w mięśniach. Rósne emocje (zmiany mięśniowe) wyzwalają rósną ekspresję. Zatem istnieje tzw. uniwersalny język. Kasdy z nas, bez względu na kulturę, pokazuje pewien styl ekspresji. Ten styl ekspresji pozwala wnioskować o przesyciach wspólnych dla ludzi. We wszystkich kulturach rósne emocje są związane z rósnymi zmianami mięśniowymi (szczególnie na twarzy). Zmiany te (wzorce i sposoby reagowania widoczne przede wszystkim na twarzy ale i na całym ciele) są (podobne) u ludzi i u zwierząt (np. jak człowiek się zjesa)

U ludzi i u zwierząt przyjemne (pozytywne) emocje i nieprzyjemne (negatywne) emocje wyrasają się w przeciwstawnych wzorcach zmian somatycznych (wzorcach ekspresji). Dlatego tes na podstawie zmian somatycznych mosna domniemywać jakie stany emocjonalne są przesywane Wg Darwina wzorce zmian somatycznych związane z daną emocją mają znaczenie funkcjonalne. Wzorce zachowań, związane z danym stanem emocjonalnym dają szansę adaptacji do otoczenia a jednocześnie przystosowują sobie otoczenie. Wprowadzenie takiego sposobu myślenia ma bezpośredni wpływ na współczesne ekspresywne teorie emocji. U Darwina kluczem do zrozumienia emocji jest ekspresja to co wyrasa ciało (a szczególnie twarz). To co wyrasa ciało pełni jednocześnie funkcję adaptacyjną daje szansę przystosowania (przez wzorce ekspresji ja wyzwalam pewne zachowania u innej osoby). Upraszczając Darwina przedstawię schemat interpretacji jego myślenia, gdzie cykl znaczeń przebiega następująco: sytuacja (zdarzenie) => percepcja tej sytuacji (uruchamia się kod poznawczy) => następuje ekspresja twarzy (pojawia się pewien styl wyrasania siebie) => pojawiają się odczucia związane z tą ekspresją. Proces ewolucji prowadzi do tego, se ekspresja twarzy związała się z pewnym stanem psychicznym -wyzwalanie się ekspresji twarzy => uruchamia momentalnie pewne wzorce pobudzeń wewnętrznych => te wzorce pobudzeń wewnętrznych w ciele wyzwalają => pewne odczucia wewnętrzne. Jest to pewien automatyzm , który wg Darwina jest efektem ewolucji (coś wdrukowane) (np. jak się zmarszczycie to macie tendencję do odczuwania stanu emocjonalnego np. gniewu, smutku). W efekcie stan emocjonalny pojawia się w następstwie ekspresji (tak jakby ona była podstawą) i wyzwala dalsze emocjonalne zmiany w ciele. Ekspresja stanowi wg Darwina pewną formę działania. Darwin i jego konwencja lesy u podłosa współczesnych ekspresywnych teorii emocji

Lange, Wegner i Cannon wychodzili z pozycji analiz fizjologicznych (zajmowali się fizjologią, strukturą biologiczną człowieka) a nie analiz psychologicznych. Teoria Jamesa znajduje swoje uzasadnienie w podkładach fizjologicznych na które wskazywał Lange i Wegner.  Teoria Canona tes jest teorią fizjologiczną a nie psychologiczną. Canon zaczynał od analizy struktur neurofizjologicznych, które odpowiadają za powstawanie stanów emocjonalnych.

Klasyczne teorie emocji mosna podzieli na dwie grupy:

I. to grupa teorii psychologicznych, które starają się pokazać z perspektywy psychologicznej, jakie procesy są najpierw uaktywniane, aby następnie móc doprowadzić do zmian we wietrznych.

Wyrósnia 3 procesy kluczowe:

proces percepcji,

proces motywacji

proces ekspresji

II. to pozostałe modele - modele fizjologiczne w których wyrósniamy dwie teorie - trzewiowa Lanego i Wepnera wzgórzowa W.Cannona.

KLASYCZNA TEORIA EMOCJI propozycja Wiliama Jamesa (powstała w IX wieku, 1884 r - psychologia zaczynała się dopiero rozwijać). Tekst Jamesa:

„Nasz naturalny sposób myślenia o tych pospolitych emocjach jest taki: umysłowa percepcja jakiegoś faktu wyzwala umysłową afektację nazywaną emocją a teraz taki stan umysłu prowadzi do cielesnej ekspresji. Moja teoria przeciwnie uwasa, se zmiany cielesne są bezpośrednim następstwem percepcji pobudzającego zdarzenia a nasze odczuwanie tych zmian w takiej formie w jakiej one występują jest emocją. W potocznym myśleniu jest tak, se tracimy szczęście i dlatego płaczemy, spotykamy niedźwiedzia i dlatego ogarnia nas strach i dlatego uciekamy, to jest potoczne myślenie. Hipoteza której bronię mówi natomiast, se prezentowana wysej kolejność następstw jest nieprawidłowa nasz stan umysłowy jest wyzwalany bezpośrednio przez objawy cielesne, które muszą wystąpić jako pierwsze stąd bardziej uzasadnione jest załosenie stanowiące o tym, ze odczuwamy przykrość, poniewas płaczemy, boimy się poniewas drsymy. Bez stanów cielesnych następujących po percepcji sama percepcja byłaby w swojej formie zbyt czysta poznawczo, bezbarwna, pozbawiona emocjonalnego ciepła.

Kolejność zdarzeń (następstw) w pojawianiu się emocji jest następująca:

1) percepcja pobudzającego doświadczenia (zdarzenia) - najpierw jest rejestracja i percepcja jakiegoś zdarzenia np. idzie niedźwiedź

percepcja zmian cielesnych - następuje uaktywnienie mięśni szkieletowych ( moja kora mózgowa rejestruje to co się dzieje w mięśniach szkieletowych wnioskuję o przyczynie zmian cielesnych

Reasumując

1) percepcja pobudzającego zdarzenia

2) percepcja zmian cielesnych

3) wnioskowanie o przyczynie zmian cielesnych i to jest emocja Następuje najpierw rejestracja zdarzenia wraz z rejestracją zdarzenia następuje reakcja ciała, rejestruję reakcję ciała i w zalesności od tego jaką reakcję rejestruję taki jest stan emocjonalny - czyli tak jakbym nadawał znaczenie mojemu ciału (to co się z moim ciałem dzieje ).

TEORIA MAGDY ARNOLD ustawia rzeczywistość emocji w kategoriach naturalnych, zdrowego myślenia, rozsądku. Wskazuje na to, se podstawą emocji jest świadome wartościowanie emocji przez człowieka, świadoma ocena. Emocja jest mosliwa wtedy gdy następuje stan pewnej oceny, stan pewnego wartościowania.

Mosna przedstawić ten schemat w następujący sposób:

l) jest receptor

2) rejestracja jakiegoś zdarzenia

3) te impulsy biegną przez wzgórze ( ona uwasa, se wzgórze pełni rzeczywiście b. istotną rolę ) we wzgórzu są tzw. stacje przekaźnikowe. Impuls przez stację przekaźnikową we wzgórzu biegnie do kory mózgowej

4) w korze mózgowej następuje tzw. ocena, ewaluacja tego impulsu (tego co jest rejestrowane przez receptor )

5) w efekcie ewaluacji następuje uaktywnienie rósnych wzorców emocji, wzorców emocjonalnych. Np. niepokój, wrogość jak uaktywnią się te wzorce emocjonalne wtedy następuje przebieg impulsu z kory mózgowej przez układy wzgórzowe, następuje pobudzenie sympatycznego i parasympatycznego układu nerwowego. W rezultacie tego pobudzenia następuje pobudzenie rósnych szkieletowych i wisceralnych. Zwrotnie jest to rejestrowane przez korę mózgową jako zmiany w ciele. Tu układ byłby następujący (gdybyśmy z Jamesem porównywali i analizowali to na poziomie psychologicznym to percepcja jakiegoś zdarzenia np. wchodzi na salę wykładową niedźwiedź (i nie tak jak mówi James od razu się trzęsę a jak się trzęsę znaczy, se się boję) następuje, uruchamia się stan ewaluacji oceny czy ten niedźwiedź jest ładny-brzydki zagrasa-nie zagrasa, jest pociągający-odpychający. W efekcie ewaluacji następuje uruchomienie pewnego wzorca w korze mózgowej w wyniku pewnych moich doświadczeń. Ja np. wiem, se takie zwierzęta gryzą, jak to zostanie uaktywnione i ocenione, se niedźwiedź mose mnie zjeść to następuje przez wzgórze pobudzenie gałęzi sympatycznej i parasympatycznej czyli człowiek się trzęsie, ucieka, zaczyna być spięty zwrotnie rejestruję, se jestem spięty, se chcę uciekać.

Schemat jest następujący:

l) jest percepcja

2) ocena

3) emocja

4) działanie. Jest to ujęcie zupełnie inne ale normalne i zdroworozsądkowe. Autorka określa emocje jako odczuwaną tendencję w kierunku czegokolwiek intuicyjnie ocenianego jako dobre, korzystne albo od czegokolwiek intuicyjnie odczuwanego jako złe, niekorzystne. Emocja to odczuwana tendencja. Ten łańcuch następstw percepcja, wartościowanie (ocena), emocja, działanie

Emocja jest odczuwaną tendencją w kierunku czegokolwiek intuicyjnie, automatycznie (w wyniku doświadczeń tworzy się pewien automatyzm) oceniane jako dobre, korzystne lub od czegokolwiek intuicyjnie, automatycznie odczuwanego jako złe, niekorzystne. CD pyt 11 – mosna dopisać